Tíminn - 23.04.1996, Blaðsíða 11

Þriöjudagur 23. apríl 1996
11
-Þannig aö þú álítur að þetta
sé heþþileg þróun, og jafnvel
þraktísk þar sem geisladiskar og
forrit taka óneitanlega minna
geymsluþláss en bœkur og ryk-
falla ekki?
„Já, þetta er nýtt tæki til að
miðla með áhrifaríkum hætti.
Tónlistarsaga í margmiðlunar-
formi á geisladiski gefur t.d.
nýja möguleika. Þar getur þú
látið sinfóníuhljómsveitir og
kvartetta spila fyrir þig um
leið og þú ert að lesa tónlistar-
söguna. Þetta er nýtt og heill-
andi form sem er örvandi
bæði fyrir höfunda og notend-
ur verkanna.
Hins vegar er bókin þessi
handhægi miðill sem hlýtur
að verða í notkun í alls konar
samhengi um ófyrirsjáanlega
framtíð."
-Þannig að þú heldur ekki að
margmiðlunin muni koma í stað
bókarinnar, og þá sérstaklega
frœðibóka?
„Nei, það gerist ekki. En
hlutur þessarar miðlunar á eft-
ir að aukast."
-Nú hlýtur það að vera sér-
staklega aðkallandi sþuming fyr-
ir höfunda frœðirita hvort það sé
rétt af tæþlega 270.000 manna
þjóð að halda úti alhiiða bóka-
útgáfu? Er ísland nógu stór
markaður til að það borgi sig að
gefa út frœðibcekur á íslensku?
„Það er bara eitt af afrekum
þjóðarinnar hvað mikið er gef-
ið út - - eitt af undrum verald-
ar."
-En svarar útgáfa frœðirita
kostnaði, stendur hún undir sér?
„Ja, stundum segir maður
sagt í vissum hálfkæringi:
Bækur seljast ekki — þær eru
seldar. Bókaútgefendur á ís-
landi eru nokkuð aðgangs-
harðir við að selja bækur sínar
og sem betur fer gengur sum-
um þeirra vel. Ég held t.d. að
Sálfræðibókin frá Máli og
menningu hafi orðið einhvers
konar metsölubók árið sem
hún kom út og seldist í yfir
10.000 eintökum."
-Hefur þú áhyggjur af minnk-
andi lestraráhuga?
„Já, svo sannarlega. Ef þú
ætlar að kynna þér eitthvað
efni rækilega þá verðurðu að
lesa um það. Eg meina, þessar
fimmtán sekúndna fréttaskýr-
ingar í sjónvarpinu og sam-
þjappaðir sjónvarpsfræðslu-
þættir duga ekki. Þeir eru alltaf
á yfirborðinu."
-En getur ekki verið að hœfi-
leikinn til að tileinka sér uþþlýs-
ingar sé að breytast og dreifast
yfir á fleiri eðlisþœtti mannsins,
svo sem til að ráða myndmál og
notfœra sér möguleika tölvunn-
ar?
„Jú, sumir segja að marg-
miðlunarformið sé svona
myndmiðlun og að hún sé í
ágætu samræmi við það
hvernig við hugsum. Því er
haldið fram að við hugsum í
eins konar myndum."
-Er lestur af tölvu annars eðlis
en lestur afbók?
„Já, frá vinnuverndarsjónar-
miði er lestur af tölvu talinn
öllu erfiðari. En það er fljót-
legra að tileinka sér texta af
bók ef hann er vel upp settur,
með góðu letri og hæfilegri
línubreidd þá miöast hraðlest-
ur við taka til sín texta af
bók."
-Er bókin þá komin til að
vera?
„Já, ég held að hún hafi eig-
inleika sem að valdi því. Eg
held t.d. að ýmsir muni áfram
vilja lesa í flugvélum eða hæg-
indastólum. Þetta er þessi
handhægi miðill sem þú getur
gripið til hvar sem er. Þú ferð
ekkert með tölvuskjáinn upp í
rúm."
.U siito
Ávarp Thors Vilhjálmssonar í tilefni af alþjoölegum Degi bókarinnar:
Dagar bókarinnar
Það er brum á trjánum núna,
jafnvel laufsprotar hér og þar.
Þessi tré sem hafa staðið meb
berar kjúkur í allan vetur og
notaö hentuga vinda til að
klappa á rúbur okkar, og
minntu á ab þau hefbu ekkert
að bjóða, þab geti staðið til
bóta. Og nú verða þau senn
græn og teygja laufblöðin nýju
mót regni og sól og færa ilm í
tilveruna.
Og enn seinna getum við lesið
þau eins og bækurnar sem hafa
dugað okkur til að ná vorinu, og
geyma vor með öllum öðrum
árstíðum innra með okkur.
Nú er svo langt síðan að það
var í daglegum reynzluheimi
þessarar þjóðar að færa lömbin
frá mæðrum sínum til að nýta
mjólkina úr þeim í annab heldur
en lömbin. Og þá sátu börn yfir
fénu ein í hinni voldugu náttúm
íslands og var trúað fyrir því að
gæta þess sem allur velfarnaður
heimilsins byggðist á, að gæta
fjárins, sauðfénaðar. Og voru
nánast í dauöafæri við forynjur
ævintýranna sem voru sögð og
lesin á dimmum kvöldum og í
vetrarskammdeginu. Og ekkert
til halds og trausts nema hundur
sem stundum kunni ekki einu
sinni mannamál. En það bjarg-
aðist allt ef þau fengu að hafa lít-
ið kver meö sér í hjásetuna,
stundum með ljóbum sem þau
skildu ekki og lásu aftur og aftur
þó ekki væri nema til þess að
verjast illvættum og leita skjóls
fyrir ógn sem bjó í huganum án
þess ab þau vissu; og lásu þangað
til þau kunnu ljóöið svo þau
gátu farið með þab hvar sem var
og hvenær sem var á ævinni við
alls kyns aðstæöur, stundum í
borgargný og mannharki þangað
til þau skildu það til fullnustu,
sínum skilningi sem dugði bezt.
Nú eru ekki hjásetur. Og for-
ynjurnar búa ekki lengur í afli
okkar eigin huga til ímyndunar
heldur hamast á okkur óvirkum:
framandi og ýktar og afskræmdar
og ósennilegar með offorsi ýtr-
ustu tækni úr fjölmiðlum, og ná
ekki að ánetjast okkur heldur
ryðjast yfir okkur og ryðja öllu
um koll sem við þurfum að hafa
til þess að styðjast við, allt frá
barnagæzlu teiknimyndaiðnað-
arins á skjá í hryðjuverkakennslu
fyrir lengra komna og kalddeyf-
ingu skilningarvitanna í ofbeldis-
myndum sem ræna okkur mann-
ebli og dáð. Meðan skjáfréttirnar
sem sýna okkur slíkt flóð af
hörmungum, níðingsverkum og
fólsku að skilningarvit okkar
dofna við í stað þess að bregðast
til andófs. Okkur er sýnt tættir
líkamir, limir á stangli, beina-
Thor Vilhjálmsson.
grindur eftir falinn val sem
fannst, splundruð hús og börn í
andarslitrum, æpandi konur sem
eru einar eftir yfir líkum sinna,
hlakkandi hermenn eftir áfanga-
sigur, og svo koma prókúruhafar
grimmdarverkanna alltaf á leið
eitthvað annab en aldrei hér eba
þar og segja eina eða tvær setn-
ingar í ólgandi kös af hljóbnem-
um, segja okkur ekki neitt. Og
við sitjum og skiljum ekki þessa
ábyrgð á þönum, fáum ekkert
samhengi. Enga sögu. Hvernig
eigum vib að geta skilið ab menn
geti gert mönnum þetta og ann-
ab eins.
Samhengið er í bókunum. Þar
er skjólið og veðrin og vöxturinn
og þroskinn í boöi. Spurningarn-
ar þannig að við fáum hjálp til
að orba sjálf og beina að okkur
sjálfum með skýrara móti þeim
spurninngum sem sækja á okkur
og færast frá einhvers konar svari
til nýrra spurninga. í bókunum
miðar allt að því ab koma á
skipulagi. Temja óskapnað,
hemja fenrisúlf. Sálufélag svo við
stöndum ekki ein í allri ringul-
reiðinni og finnist enginn hafa
verið eins illa settur og við.
Hvort sem er skáldskapur eða
fræði, þá getur okkur nýtzt það
til að fóta okkur á hálku heimsál-
anna.
Þab vantar raunverulega ein-
semd, að semja sjálfan sig, að
koma sjálfum sér saman í eina
virka heild.
í einveru þinni með bók þá
léttir vanda þess að vera einn af
því þú verður heill með sjálfum
þér í sálufélagi sem nærir þig svo
þú getur unað við þab sem var
kallað einsemd, og sótzt eftir því.
Mestallur vandi samtímans bygg-
ist á því að ná sambandi við sjálf-
an sig, þau öfl sem búa í hverjum
manni, læra á þau, stýra þeim og
virkja. Með hjálp bókar. ■
íslensku barnabókaverö-
launin veitt í 12. sinn:
Tveir höfund-
ar aö verö-
launabókinni
íslensku barnabókaverðlaunin
verba afhent í dag, á degi bókar-
innar, kl. 15 í Þjóðarbókhlöð-
unni. Að þessu sinni eru tveir
höfundar að verblaunabókinni
sem kemur einnig út í dag hjá
Vöku-Helgafelli. Verðlaunaféð er
200.000 kr. en við þab bætast
v^ajuleg.höfundarlaun. , ,*n
Upplestur á Sólon,Café
Reykjavík og Deiglunni
Bókasamband íslands stendur
fyrir kynningu á íslenskum'
bókmenntum og bókagerb í
tilefni af alþjóðlegum degi
bókarinnar. Því verða rithöf-
undar fengnir til ab lesa upp
úr verkum sínum á ýmsum
stöbum.
Kl. 21 á Café Reykjavík lesa
upp úr verkum sínum: Ari
Trausti Guðmundsson, ísak
Harðarson, Kristín Ómarsdóttir,
Linda Vilhjálmsdóhtir, Ólafur
Gunnarsson og Þorsteinn frá
Hamri en Steinunn Sigurðar-
dóttir kynnir.
Á sama tíma koma höfundar
saman á Sólon íslandus en þar
munu lesa upp Anton Helgi
Jónsson, Ingi Rúnar Eðvarðsson,
Sigfús Bjartmarsson, Vilborg
Dagbjartsdóttir, Vigdís Gríms-
dóttir og Þórarinn Eldjárn en
Ingibjörg Haraldsdóttir kynnir.
I Deiglunni kl.2030 lesa Helga
Ágústsdóttir, Hfiiðýí&iNorðfjörð,
Lárus Hinriksson, Kristján Krist-
jánsson og Jón Hjaltason úr
verkum sínum. Kynnir er Ragn-
heiður Ólafsdóttir en einnig
verður lesið úr verkum Magneu
frá Kleifum og Vigfúsar Björns-
sonar.
Bókaútgefendur munu bjóða
afslátt á bókum út þessa viku,
bókasöfnin ætla að minna á dag
bókarinnar með sérstökum
hætti og bókbindarar sýna verk
síntúöjóðarbókhlöðunnLi .m. ■„.