Tíminn - 24.04.1996, Qupperneq 4

Tíminn - 24.04.1996, Qupperneq 4
4 Mibvikudagur 24. apríl 1996 mmmm STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7 Útgáfufélag: Ritstjóri: Ritstjórnarfulltrúi: Fréttastjóri: Ritstjórn og auglýsingar: Sími: Símbréf: Pósthólf 5210, Setning og umbrot: Mynda-, plötugerb/prentun: Mánaðaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk. Tímamót hf. jón Kristjánsson Oddur Olafsson Birgir Gubmundsson Brautarholti 1, 105 Reykjavík 5631600 5516270 125 Reykjavík Tæknideild Tímans ísafoldarprentsmibja hf. Vaxandi umfang utanríkismála Alþingi ræddi í gær utanríkismál í kjölfar yfirlitsræöu ut- anríkisráðherra. í ræöu hans kom fram að skilin milli ut- anríkimála og innanríkismála verða ætíð óskýrari vegna þess hve alþjóðleg samskipti eru orðin veigamikill þáttur á flestum sviðum þjóðfélagsins. Heimsmynd kalda stríðsins er talin hafa fallið endan- lega með falli Berlínarmúrsins árið 1989. Það fer því að nálgast áratug frá því að þeir brestir komu í þá heimsmynd sem leiddu að lokum til endaloka hennar. Sá tími hefur verið viðburðaríkur og breytingar afar miklar á samskipt- um þjóða. Löngum var það svo að utanríkisstefna íslendinga var talin hvíla á þrífæti. í fyrsta lagi með þátttöku í norrænu samstarfi, í öðru lagi þátttöku í Sameinuðu þjóðunum og í þriðja lagi með þátttöku í varnarsamstarfi Natóríkja. Þessar stoðir eru allar í góðu gildi enn, þótt samstarfið hafi breyst í tímans rás. Norrænt samstarf hefur breyst frá því að vera náið samstarf Norðurlandanna innbyrðis til þess að vera samstarf þar sem rædd eru málefni umheims- ins, einkum Evrópusamstarfið og málefni baltnesku land- anna. Starf Norðurlandaráðs og Norrænu ráðherranefnd- arinnar hefur verið endurskipulagt með hliðsjón af nýjum aðstæðum. Þrjú Norðurlönd eiga nú aðild að Evrópusam- bandinu og ísland og Noregur eru aðilar að Evrópska efna- hagssvæðinu. Þetta hefur ekki dregið úr mikilvægi nor- ræns samstarfs, þvert á móti. Margir héldu því fram ab Nató hefði runnið sitt skeið þegar kalda stríðinu lauk og væri verkefnalaust bákn. Reynslan hefur orðið önnur. Hersveitir á vegum Nató hafa veriö kallaðar til mikilla verkefna í Bosníu og forustumenn fyrrum Austur- Evrópuríkja líta til bandalagsins um úrræði í öryggismálum og sækja eftir inngöngu í það. Ljóst er að ekki má loka þessum dyrum, þótt varast beri að stækkun bandalagsins raski öryggi í álfunni. Þróunin í Evrópu hefur verið fyrirferðarmest í utanríkis- umræðu síðustu ára og er það að vonum. Evrópusamrun- inn er víðtækasta samstarf ríkja um þessar mundir og það er grundvallarmál fyrir ísland hvernig brugðist er við þess- ari þróun. Aðild að Evrópusambandinu er ekki á dagskrá, eins og sáttmáli bandalagsins lítur út í dag, en hins vegar er mikil nauðsyn ab stýra málum varðandi Evrópska efna- hagssvæbið til hagsbóta fyrir ísland og nýta þá möguleika sem bjóðast sem aðili að því. Ljóst er að utanríkisviðskipti íslendinga ná til æ fjarlæg- ari heimshorna. Þessi viðskipti hafa orðið fjölbreyttari eft- ir því sem árin líða. Fjárfestingar í sjávarútvegi eru orðnar staðreynd í fjarlægum heimsálfum, og fjarlægir markaðir verða stöðugt mikilvægari. Ekki síst á það við um fiskveiði- þjóðir víða um heim. Líta verður því víðar heldur en til Evrópu þegar utanríkisstefnan er mótuð. íslendingum er skylt að leggja sitt lóð á vogarskálarnar til þess að tryggja frið og öryggi. Efnahagsleg uppbygging og þróunaraðstoð er ekki síst til þess fallin. Við eigum að leggja þeim málum lið á þeim sviðum þar sem við höfum mest fram ab færa. íslendingar eiga að geta verið veitandi á sviði sjávarútvegs, á sviði tækni og við getum lagt til starfskrafta til ýmissa verkefna hjálparstarfa sem annarra. Þetta er afar mikilvægt og gerir okkur sem smáþjóð gild- andi á svibi hjálparstarfsemi og öryggismála. Hér hefur verið drepið á nokkur atribi varðandi utanrík- ismálin. Margt fleira bar á góma í tilvitnaðri umræðu á Al- þingi um utanríkismál, og umfang þeirra má marka á því að yfirlitsræða utanríkisráðherra skiptist í þrjátíu efnis- flokka, sem hver um sig snerta innanríkismál með afger- andi hætti. jósvAi TTiT uqi/ Ferðamannaútvegur Löngum hafa íslendingar látið ákvarðanir ráðast af sérkennilegum hagsmunum og beitt jaðartil- vikum eða undantekningartilvikum sem aðalrök- semd fyrir því að eitthvað skuli gert eða eitthvað ekki gert. Nýleg dæmi um það em kátbroslegar umræður um hættur samfara Hvalfjarðargöng- um. Ein röksemdin var á þá leið að alls ekki mætti byggja göngin, því það væri fræðilegur möguleiki á því að kviknaði í bíl í botni ganganna. Sambæri- leg rök voru notuð af hálfu slökkvilibsmanna til að sýna fram á nauðsyn þess að byggja slökkvi- stöðvar helst við báða gangamunnanna — og gott ef ekki var í miðjum göngunum líka. Líklega hef- ur það verið hluti af röksemdinni að hreinsibún- aður í göngunum virkaði ekki akkúrat þegar kviknaði í bílnum, því ef hreinsibúnaðurinn dug- ar ekki til ab hreinsa úr göngunum reyk frá log- andi bíl, þá dugar hann tæplega til að hreinsa venjulegan útblástur bifreiða úr ---------- göngunum og þá em göngin aug- O ARRI ljóslega ónothæf. Hafi þetta mál ekki verið leyst, er að sjálfsögðu frekar ógáfulegt að fara út í ganga- framkvæmdirnar, en einhvern veginn segir Garra svo hugur að þetta mál hafi verið leyst og rök- semdir þessarar umræbu séu því flestar á leik- skólastiginu. Efnahagsmálin étin hrá Það er merkilegt að skoða áherslur fjölmiðl- anna, þegar kemur ab umfjöllun um atvinnuupp- byggingu og efnahagsmál þjóðarinnar. Fyrir utan aö enginn fréttamaöur virðist hafa minnstu grundvallarþekkingu á hagfræði, því nær allir éta hrátt það sem í þá er tuggið, þá er aö sjálfsögbu nær eingöngu horft á hinn svokallaða undir- stöðuatvinnuveg, atvinnuveginn sem allir lands- menn eru sagbir lifa af, sjávarútveginn. Svo stíft er horft á sjávarútveginn að ein stærsta fréttastofa landsins, fréttastofa Ríkisútvarpsins, sendir daglega út sérstakan fréttatíma um sjávar- útvegsmálin. Reyndar byggist fréttatíminn sá að mestu upp á því að telja upp hvað hin og þessi trillan kom með að landi í hinni og þessari höfn, sannarlega spennandi fréttir. Það ber hins vegar minna á umfjöllun um minnkandi vægi sjávarút- vegsins í þjóðarbúskapnum og aukið vægi ann- arra greina, t.d. ferðaþjónustu, sem með sama vexti og undanfarið mun ein og sér skila svipuð- um gjaldeyristekjum í þjóbarbúið um aldamótin og sjávarútvegurinn. Ekki spandera stóru frétta- stofurnar sérstökum fréttatíma undir ferðaþjón- ustuna, ónei ekki aldeilis. Ferbaþjónusta fyrlr furðufugla Annars mætti halda að það væri bundið í þjób- arvitundina að ferðaþjónusta væri eitthvað fyrir — furðufugla og helst eitthvað sem húsmæður í sveit ættu að stunda meðfram búskapnum. Síðustu / hugmyndir um náttúmvernd benda a.m.k. til þess og er vægt og kurteislega til orða tekið að tala um „athyglisverðar" hugmynd- ir í þeim efnum. Nokkur dæmi: Loka ákveðnum landsvæðum fyrir allri umferð. Selja inn á ákveð- in landsvæöi. Beita skyndilokunum á ákvebnum landsvæðum. Það yrði sannarlega lyftistöng fyrir ferðaþjón- ustuna í landinu og þar með þjóðarbúið, ef er- lendir ferðamenn kæmust að því að landið væri mestan part lokað „vegna ágangs ferðamanna". Snjallræði — hugmyndasmiðirnir ættu eiginlega skilib stórriddarakrossinn! Væri ekki gáfulegra að fara ab gera eitthvað fyr- ir ásettustu ferðamannastabina? Málið er nefni- lega það, að þeir hala inn í þjóðarbúið litlu minna en akureyrskir frystitogarar, en kosta hins vegar sýnu minna í innkaupum og rekstri. Er ekki kom- inn tími til að kveikja á perunni, góðu menn? Garri Húskarl á ystu nöf Gunnlaugur Sigmundsson gerði orðbragð og yf- irlýsingagleði Sverris Hermannssonar, banka- stjóra Landsbankans, að umtalsefni á þingi í vik- unni í tenglsum við afgreiðslu bankafrumvarps þar sem er bráðabirgðaákvæði sem gerir ríkis- bönkum kleift að endurfjár- magna víkjandi lán sem þeir hafa tekið svo þeir geti mætt kröfum um eiginfjárstöðu. Gunnlaugur sagðist eiga erfitt meö að treysta dómgreind þess húskarls ríkisstjórnarinnar fyrir fé sem kæmi fram fyrir alþjób aftur og aftur og úthúðaði ráð- herrum þeirrar sömu ríkisstjórn- ar sem hann er í vist hjá. Landsbankinn hefur ekki náð að skila þeim rekstrarárangri sem gert var ráð fyrir þegar sér- stakar ráðstafanir voru gerðar árib 1993 og vantar hálfan ann- an milljarð upp á að hagnaður- inn síðan hafi náb að hanga í þeim áætlunum. Nú er svo komið ab bankinn þarf að sækja til Alþingis um sérstakar heimildir til endurfjármögnunar og veltur trúverðugleiki bankans og viðskiptatraust að verulegu leyti á því að þetta gangi sem greið- ast og snurðulausast fyrir sig. Fjaðrafok 1993 Ekki þarf annað en rifja upp fjaðrafokið sem varð í kringum þær umfangsmiklu aðgerðir sem fram fóru 1993 og umræöuna sem spratt í kring- um þær, en þá lagðist hvert stórmennið á fætur öðru á árar til þess að sannfæra þjóðina og um- heiminn um að Landsbankinn væri síður en svo að fara í þrot og stæbi þvert á móti ágætlega. Ef- laust mátti að hluta kenna þann sirkus að hluta óábyrgri umfjöllun nokkurra fjölmiðla og að hluta klaufalegri framsetningu af hálfu bankans í kynningu málsins. En aögerðin sjálf, var þó engu að síður sjálfstætt tilefni til fjölda spurninga um bankann og ekki nema eðlilegt að viðskipta- menn og allur almenningur væri áhyggjufullur út af því sem var að gerast. Þær öldur lægði vissu- lega en nú hefur það gerst að þegar bankinn sæk- ir um fyrirgreiðslu til löggjafans koma upp spurningar um stjórnun bankans sem valda titr- ingi og hljóta að skaba bankann. Nú er hins veg- ar ekki hægt að kenna óábyrgum fjölmiðlum um þepn^n * rúverðpgleikayanda bankans. Vandinn er í bankanum sjálfum, og það sem meira er, vandann má rekja til stjórnunar bankans. Vand- inn nú er Sverrir Hermannsson bankastjóri. Með hreint ótrúlega ósmekklegum dylgjum — ítrekuðum — í garð nafngreindra einstaklinga úti í bæ og ráðherra í ríkisstjórn- inni, sem í raun flokkast undir atvinnuróg og meiðyrði, hefur bankastjórinn komið því til leið- ar að menn eru farnir að efast um að stjórnendum bankans sé treystandi til að fara með allt það fé sem þeim er trúað fyrir. Rekstrarafkoman gefur ekki til- efni til að láta afskiptalausar sví- virbingarnar sem bunast út úr bankastjóranum. Og þó svo að Sverrir Hermannsson kunni að telja sig kaldan og kláran karl sem ekki þarf ab svara eba taka mark á gagnrýni Gunnlaugs Sig- mundssonar alþingismanns, þá sýnir það fyrst og fremst dóm- greindarleysi bankastjórans. í öðru lagi er ljóst að Gunnlaugur er fjarri því að vera einn um þá skoðun að framkoma Sverris sé til þess fallin að veikja trúverðugleika bankans. í dálkinum „Tím- inn spyr" í dag er að finna vísbendingu um það hvað þingheimi finnst og augljóst ab almennt telja menn Sverri ekki hafa orðið bankanum til framdráttar. Tímabær umræba Umræðan sem Gunnlaugur Sigmundsson bryddaði upp á er löngu tímabær enda er alveg ljóst að Landsbankinn á við ýmis vandamál að glíma og eitt þeirra er sá skaði sem Sverrir Her- mannsson er farinn ab valda bankanum. Hrokinn og dómgreindarleysi bankastjórans á hvað er við hæfi eru þess vegna komin á það stig að vera skoöuð sem afglöp í starfi. Það getur ekki verið fjármálastofnun til framdráttar ef stjórn- andi hennar hegbar sér með slíkum hætti að það torveldar og spillir fyrij- nauðsynlegri fyrir- greiðslu t.d. á Alþingi og vinnur þannig gegn hagsmunum bankans. Bankaráð er kjörið af Alþingi m.a. til að gæta hagsmuna bankans. Þar hljóta menn að taka á málinu, ef þeir ætla að standa undir þeim skyld- um sem á þá eru lagðar og þeir fá greitt fyrir að axla! itv .; íiuronu -. ,.i,i ii' iigjmrom iid. '■§Sr Á víbavangi

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.