Tíminn - 24.04.1996, Blaðsíða 10

10
Mi&vikudagur 24. apríl 1996
Daníel Ágústínusson
Daníel Ágústínusson var faeddur á
Eyrarbakka 18. mars 1913. Hann
andaðist á Kanaríeyjum 11. apríl
1996. Foreldrar hans voru hjónin
Ágústínus Daníelsson, bóndi í Stein-
skoti, og Ingileif Eyjólfsdóttir. Hann
átti einn bróður, Eyjólf, f. 10. maí
1910, d. 15. mars 1995, og eina
fóstursystur, Bjamdísi Guðjónsdótt-
ur, f. 20. nóvember 1926. Maki
hennar er Úlfar Magnússon, bifrstj. í
Reykjavík. Daníel kvœntist þ. 15.
ágúst 1942 Önnu, f. 9. ágúst 1919,
Erlendsdóttur prests í Odda Þórðar-
sonar og Önnu Bjamadóttur. Börn
þeirra eru Erlendur, f. 18 október
1942, löggœslumaður á Selfossi,
maki Gréta Jónsdóttir; Ingileif, f. 18.
ágúst 1944, kennari, maki Anton G.
Ottesen, bóndi og oddviti Ytra-
Hólmi. Dótturdóttir þeirra, Bryndís
Ingvarsdóttir B.A., f. 14. janúar
1969, starfsmaður Þjóðarbókhlöðu,
ólst upp á heimili þeirra; sambýlis-
rnaður hennar er Helmut Lugmayr,
kennari og fararstjóri. Barnabörnin
eru sjö og bamabamabömin fjögur.
Daníel stundaði nám á Laugar-
vatni og í Kennaraskóla íslands og
útskrifaðist 1936. Kennari á Núpi
og í Stykkishólmi og við Gagnfrœða-
skóla Reykjavíkur 1947-54. Erind-
reki Framsóknarflokksins 1939-47.
Bœjarstjóri á Akranesi 1954-60. Að-
albókari og gjaldkeri hjá Baejarfóget-
anum á Akranesi 1961-84.
Hann var varaþingmaður Fram-
sóknarflokksins í Vesturlandskjör-
dœmi 1959-78 og tók sex sinnum
sœti á Alþingi á því tímabUi. í mið-
stjóm flokksins í áratugi. Bœjarfull-
trúi sama flokks á Akranesi 1962-
82 og forseti bœjarstjómar í fnnm
ár.
í stjórn UMFÍ 1938-57 og lands-
mótsnefnd 1940-55; í Orkuráði í 41
ár; íþróttanefnd ríkisins í 31 ár;
stjórn Sementsverksmiðju ríkisins í
22 ár; endurskoðandi Síldarverk-
smiðja ríkisins í 35 ár og ennfremur
í fjölda annarra opinberra nefhda og
ráða. í byggingamefnd Dvalarheim-
ilisins Höfða frá 1986 til dauðadags
og jafnframt fjármálastjóri og pró-
kúmhafi. Hann var sœmdur riddara-
krossi hinnar ísl. fálkaorðu 1989
fyrir margliáttuð félagsmálastörf.
Útfór Daníels fer fram í dag frá
Akraneskirkju og hefst athöfnin kl.
14.
Kvebja frá I’ramsóknar-
flokknum
Daníel Ágústínusson var í ára-
tugi einn mestur áhrifamaðurinn í
starfi Framsóknarflokksins og var
af störfum sínum mjög virtur af
öllum flokksmönnum. Hann
hafði mikil áhrif á mótun stefnu
flokksins og var jafnan fundar-
stjóri á flokksþingum eða mib-
stjórnarfundum, þegar mikið lá
við.
í því starfi var hann einstakur.
Hann var leiftrandi mælsku- og
málafylgjumaður og lét flest und-
an er hann sótti af kappi. Ráða-
góður og ráðhollur var hann þeim
sem til hans leituðu, en líka gat
hann sagt mönnum til syndanna
ef þess var þörf. Hann hafði sér-
stakt lag á að leita uppi ungt efn-
isfólk og hvetja til þátttöku í
stjórnmálum og styðja síðan til
mannvirðinga, stundum á kostn-
að eigin frama. Traustið sem hann
bar til unga fólksins alla tíð var
einn merkilegasti og göfugasti
þátturinn í fari hans.
Þótt aldurinn færöist yfir hann,
slokknaöi aldrei hugsjónarneist-
inn sem einkenndi hann alla tíð.
Hann sótti fundi af kappi og tók
þátt í starfinu. Röksemdafærsla
hans brást ekki og því átti hann
alltaf marga bandamenn.
Framsóknarflokkurinn stendur í
djúpri þakkarskuld við Daníel Ág-
ústínusson og ég sjálfur á honum
gott að gjalda.
Konu hans, börnum og öðru
venslafólki sendi ég samúðar-
kveðjur.
Halldór Ásgrímsson,
formaður Framsóknarflokksins
í helgri bók stendur: „Verið ekki
hálfvolgir í áhuganum, verið
brennandi í andanum."
Um engan mann þykir mér
þessi lýsing eiga betur við en
Daníel Ágústínusson, sem kvadd-
ur er í dag. Hann var svo sannar-
lega brennandi í andanum allt til
hinstu stundar. Þannig var hann
þegar við kvöddumst í síðasta
sinn. Hann var á leið til útlanda
og vildi ganga frá áríbandi málum
varðandi framkvæmdir vib Dval-
arheimilið Höfða á Akranesi, en
hann var formaður byggingar-
nefndar dvalarheimilisins. Hon-
um fannst fjárveitingar rýrar og
lét ráðherra sinn aldeilis finna til
tevatnsins. Þannig var hann. En
við kvöddumst vel, eins og ávallt,
meö gagnkvæmri væntumþykju
og þessi síðasta kveðju'stund verð-
ur mér ómetanleg í minningunni
um hann. Ég sé hann fyrir mér,
strákslegan og frískan ganga út úr
húsi mínu og veifaöi mér í síöasta
sinn. Svo sannarlega bar hann það
ekki með sér að 83 ár voru að
baki.
Daníel var foringi í fremstu röð.
Kraftmikill, skapmikill og ráðrík-
ur. Þaö gustaöi af honum. Hann
sá aldrei neina torfæru á sinni
leið. Daníel naut þess að takast á
við erfið verkefni og sigrast á
þeim. Hann var oft óvæginn í sín-
um baráttuaðferðum, en það vissu
allir hvar þeir höfðu hann. Föls-
kvalaus, hreinn og beinn. Ritsnilli
hans var viðbrugðið, mælskan slík
að ýmist fékk hann menn til að
hrífast með sér eða brenna af
reiði. Orð hans höfðu mikil áhrif.
Brimið við Eyrarbakka hefur eflt
margan manninn. Þar hafa margir
áhrifamenn slitið barnsskónum,
þeirra á meöal sá sem nú er
kvaddur. Daníel var fæddur í
bænum Steinskoti, sonur hjón-
anna Ingileifar Eyjólfsdóttur og
Ágústínusar Daníelssonar. Daníel
hlaut góða menntun. Að loknu
námi við Héraðsskólann á Laugar-
vatni nam hann viö Kennaraskóla
íslands og lauk þaðan prófi árið
1936. Daníel kenndi í nokkur ár,
bæði í barnaskólum og héraðs-
skólum. En þá tóku við störf í
þágu Framsóknarflokksins og má
segja að óslitið síðan hafi hann
nýtt krafta sína á þágu flokksins.
Daníel var um 8 ára skeið erind-
reki flokksins og ferðaðist um
landið, kynntist mönnum og mál-
efnum, enda þekkti hann betur en
nokkur annar sem ég hef kynnst
ættir og uppruna þúsund íslend-
inga og þekkti til í hverri sveit í
landinu.
Daníel var ráðinn bæjarstjóri á
Akranesi árið 1954. Hann gegndi
því starfi til ársins 1960. Sem bæj-
arstjóri beitti hann sér fyrir marg-
háttuðum málum og kom mörgu í
framkvæmd sem til mikilla fram-
fara varð. Eftir að hann hætti
störfum sem bæjarstjóri réðst
hann sem aðalbókari hjá bæjar-
fógetaembættinu á Akranesi og
gegndi því starfi til sjötugsaldurs.
I 20 ár var Daníel bæjarfulltrúi
fyrir Framsóknarflokkinn á Akra-
nesi, sat í bæjarstjórn og gegndi
oftar en einu sinni embætti for-
seta bæjarstjórnar. Einnig var
Daníel varaþingmaður Framsókn-
arflokksins á Vesturlandi árin
1959-1978 o.g sat oft á þingi á
t MINNING
þessum tíma. í miðstjórn flokks-
ins var hann í hartnær fimmtíú
ár. Satt að segja væri fljótlegra að
telja upp hvar hann hafi ekki ver-
ið í stjórnum og ráðum en að telja
þau upp. Daníel byggði upp Fram-
sóknarflokkinn á Akranesi og hélt
utan um starfsemi flokksins alla
tíð. Hann sparaði aldrei tíma til
að efla starfið, hvetja og brýna
menn til góðra verka.
Menn sem koma jafn miklu í
verk og hér hefur verið lýst eru vel
kvæntir. Mesta gæfa Daníels var
hin glæsilega kona hans, Anna Er-
lendsdóttir, prestsdóttir frá Odda
á Rangárvöllum. í yfir fimmtíu ár
hefur hún staðið viö hlið hans í
blíðu og stríöu, en oft næddi um
kempuna Daníel og þá var dýr-
mætt að eiga gott heimili. Þau
hjónin eignuðust tvö börn: Erlend
lögreglumenn á Selfossi, en hann
er kvæntur Grétu Jónsdóttur og
eiga þau þrjár dætur, og Ingileifi
kennara, sem á fjögur börn og er
gift Antoni Ottesen, en þau búa á
Ytra-Hólmi.
Fáa þekki ég tryggari vin en
Daníel. Þess naut ég í ríkum mæli
alla tíð.
Við framsóknarmenn á Vestur-
landi stöndum í mikilli þakkar-
skuld við Daníel Ágústínusson.
Hann vann mikiö og óeigingjarnt
starf og taldi aldrei eftir sér vinnu
í þágu flokksins. Aö leiðarlokum
er mér efst í huga viröing og þakk-
læti og það er gott að muna síð-
ustu kveðjuna þegar hann gekk
brosandi út í vorið, bjartsýnn og
svo brennandi í andanum. Að-
standendum öllum sendi ég mín-
ar dýpstu samúðarkveðjur.
Ingibjörg Pálmadóttir
Árið 1954 flytjum við Daníel með
fjölskyldur okkar til Akraness.
Hann sem bæjarstjóri, ég sem
kennari. Okkar kynni höföu hafist
fyrr, eba árib 1936 þegar hann var
eldheitur forystumaður Sambands
bindindisfélaga í skólum. Þar fóru
hugsjónamál okkar saman. Hann
bindindismaður í anda hinnar
upphaflegu ungmennafélagshreyf-
ingar, en ég sem góðtemplari. Sá
þáttur var þar þegar ofinn og und-
inn okkur báöum til ævilangrar
farsældar. Árið 1939 gerist hann
erindreki Framsóknarflokksins og
þar áttum við saman hugsjón
samvinnuhreyfingarinnar. Hann
er þá kennari og heldur stöðunni í
eitt ár og ræbur mig nýútskrifaðan
í sinn stað. Ég var ferðbúinn, en á
síðustu stundu var ég látinn víkja
fyrir fjölskyldumanni. Eftir þessi
kynni var þab ekkert áhorfsmál að
þiggja, er Daníel bauð okkur að
byggja meb sér hús nokkru eftir
komuna til Akraness. Þá voru stig-
in gæfuspor. Og nú í sumar eru 40
ár síðan við .Jluttu^J, Háholt 7.,
Það er því margs að minnast nú
þegar Daníel er kvaddur, og verð-
ur hér lítið rakib. Sambýlið með
þeim hjónum Daníel og Önnu og
börnum þeirra hefur verið með
eindæmum farsælt. Aldrei misklíð
eða ágreiningur um framkvæmdir
eða störf. Ég stundaði vegavinnu á
sumrin allt til 1974. Það kom því í
hlut þeirra hjóna að ganga frá lóð,
girða, rækta upp garðinn og hirða.
Daníel fékk trjáplöntur úr Foss-
vogi að gjöf frá Hermanni Jónas-
syni, vini sínum, og setti niður í
garðinn. Þær áttu við harðræbi að
búa fyrstu árin vegna sandfoks,
meðan götur voru enn malbornar
og suðaustan rokstrengurinn nið-
ur Háholtið lék þær grátt. Margar
féllu, en Daníel var einkar annt
um þessar plöntur og flestar náðu
góðum þroska. Eftir að ég hætti í
vegavinnunni kom það meira í
minn hlut að hirða garðinn, enda
átti Daníel þá orðið erfitt með að
bogra og krjúpa eftir þrjár aðgerð-
ir á mjaðmarliðum. Mér þótti líka
gott að geta jafnað metin að
nokkru, því aldrei fékk ég að
borga honum hans miklu vinnu,
aðeins minn hlut í efniskostnaði.
„Þú gætir frekar krafib mig um
greiðslu fyrir aö hafa af þér alla
ánægjuna sem þessi störf veita."
Þannig voru svörin.
Á félagslega sviðinu vann hann
margháttuð tímafrek störf árum
saman án launa, því hann var
maður starfsglaður, ósérhlífinn og
ósíngjarn. En hann lagði ekki
hendur í skaut, þótt garðvinnan
væri honum um megn síðustu ár-
in. Hann gat notað strákúst og
vatnsslöngu til þrifa. Tröppur,
bílastæði og gangstéttir umhverfis
hornið þreif hann reglulega. Það
var ekkert hálfkák. Þau hjón voru
mjög árrisul og hefði snjóað um
nótt, mátti heyra er strákústurinn
fékk handriðið á tröppunum til að
glymja. Daníel var þar að verki.
Nágrannar og vegfarendur minn-
ast þess áreiðanlega að hafa séð
hann á seinni árum styðja sig við
stafinn og bogra eftir rusli á göt-
unni meöfram húsinu. Hann áleit
það þegnskyldu hvers húseigenda
að sjá um þau þrif, meðan menn
almennt væru ekki komnir á það
þrifnaðarstig að láta af því aö
henda frá sér hvers konar umbúð-
um og rusli. Við eigum ekki að
segja: Bærinn á að sjá um þetta,
heldur gera það sjálf. Hann var
með afbrigðum hreinlátur og
hreinskiptinn til orbs og æðis.
Hann gerði svo sannarlega hreint
fyrir sínum dyrum í tvennum
skilningi, tók fast á strákústinum,
óhreinindin urðu að víkja og efa-
laust sveið ýmsum undan föstum
rökum hans, er hann beitti orðs-
ins brandi í ræðu og riti þegar
hann varði hugsjónir sínar og
áhugamál.
Ég læt öbrum eftir að ræða um
lífsstarf hans og afskipti af opin-
berum málum. En hann setti svo
sannarlega svip sinn á þetta bæj-
arfélag um langt árabil. Að hon-
um er því sjónarsviptir.
Það eru komin stór skörð í hóp
okkar frumbýlinganna hér neöst
við Háholt. Hópinn, sem svo oft
mætti í góðar veislur hjá Daníel
og Önnu. Horfinn er Guðmundur
garðyrkjumaður og Hildur, Þórar-
inn Ólafsson kennari og ekki má
gleyma Bergmundi Stígssyni,
byggingameistaranum okkar, viö
enda götunnar. Og nú Daníel,
gestgjafinn, sem var hrókur alls
fagnaðar, svo fróður og frásagna-
glaður. Hann hafði á erindrekaár-
um sínum og síðar kynnst fjölda
fólks kringum allt land og gat sagt
frá mömjum 0£,máleínum á
áhugaverðan hátt að oft var liðið
langt á nótt er gestir kvöddu. Ég
nefndi það við hann að skrifa
þessar minningar, hann lét sér
nægja að rita kveðjuorð um fjölda
genginna samferðamanna. Þar
naut sín hlýhugur hans, frásagn-
arhæfileikar og óvenju trútt
minni.
Eftir mibnætti hver áramót í
þessi 40 ár komu þau hjónin hress
og kát niður til okkar að árna okk-
ur heilla á nýju ári og þakka sam-
vistir liðins árs — samvista sem
aldrei bar skugga á. Það fylgdi
Daníel alltaf hressandi og smit-
andi bjartsýni og kraftur. Bölsýni
og úrtölur voru ekki í hans orða-
safni. Hann kvaddi okkur 26.
mars, næstum óvenju glaður og
flaug á vit sólskinsstrandar, þar
sem hann hneig niður undir
bjartri miðdegissól. Hann komst
aldrei til meðvitundar og andaðist
12 dögum síðar. Það hefði ekki
verið honum að skapi að lifa vib
örkuml. Nú kveðjum við þig, vin-
ur, með söknuði og þökk fyrir árin
öll. Ég og fjölskylda mín vottum
Önnu, börnunum og öðrum að-
standendum einlæga samúð okk-
ar.
Þorgils Stefánsson
„Tilvera okkar er undarlegt ferða-
lag," segir í kvæði Tómasar, því
„einir fara og aðrir koma í dag".
Þannig endurnýjar lífið sig í sí-
fellu og þeir sem gengið hafa göt-
una á enda hverfa okkur sjónum.
Það var glatt yfir Daníel þegar
við kvöddumst eftir skemmtilegan
Rótarýfund, þar sem hann eins og
ávallt áður með sínum leiftrandi
persónuleika og brennandi áhuga
hafbi á eftirminnilegan hátt tekið
þátt í umræðum um siðferði
stjórnmálamanna. Hann sagðist
ekki mæta á næstu fundi vegna
þess að hann og Anna kona hans
ætluðu ab fara í ferðalag og geisl-
aði tilhlökkunin úr augum hans.
Þetta var síðasta kveðjan, úr þessu
ferðalagi átti hann ekki aftur-
kvæmt.
Fáir hafa lifað jafn miklar þjóð-
lífsbreytingar og þeir sem fæddir
eru í byrjun þessarar aldar og
kveðja nú þegar öldin er senn á
enda runnin. Daníel ólst upp á
Eyrarbakka og var af góðu bergi
brotinn. Hann skynjaði fljótt aö
margir af hans jafnöldrum ólust
upp við kröpp kjör. Óhöpp eða
veikindi gátu sett hinn krappa
efnahag almúgafólks svo úr skorð-
um ab sárar ráðstafanir varð ab
gera til að komast af.
Hann fór á sinn fyrsta stjórn-
málafund á Eyrarbakka, þá 15 ára
gamall. Á þessum fundi voru
frummælendur Jónas Jónsson frá
Hriflu, Jón Baldvinsson, formabur
Alþýðuflokksins og Alþýðusam-
bandsins, og Jón Ólafsson útgerð-
armaður, fulltrúi íhaldsflokksins.
Á þessum árum voru mikil umrót
í íslensku þjóðfélagi, pólitísk átök
og gífurlegar breytingar áttu sér
stað. Unglingurinn fylgdist með
af miklum áhuga hvernig leiðtog-
arnir tókust á. Teknar voru stórar
ákvarðanir á þessum árum til efl-
ingar íslensku athafna- og menn-
ingarlífi: Skipaútgerð ríkisins var
stofnuö, byggðir vom héraðsskól-
ar á Laugum og í Reykholti, Ríkis-
útvarpið hóf starfsemi og hafist
var handa við byggingu Þjóðleik-
hússins og Landspítalans, svo fátt
eitt sé nefnt.
Þessar þjóðfélagslegu abstæður
höfðu mikil áhrif á Daníel og áttu
stóran þátt í ab marka þau spor
sem hann síðar gekk á lífsins vegi.
Hann aflaði sér menntunar í
kpirnsj^fjr^eöum o^Jj^slaði sér