Tíminn - 27.04.1996, Blaðsíða 5

Laugardagur 27. apríl 1996
5
jón Kristjánsson:
Staðan á
Nú fer í hönd annatími á Alþingi og
mörg stórmál bíöa þar úrlausnar og af-
greiðslu. Ekki er hægt aö segja annað en
að þingstörf hafi gengið vel í vetur, en
snurða hljóp á þráðinn þegar frumvarp
um breytingar á vinnulöggjöfinni var af-
greitt til nefndar. Stjórnarandstaðan lýsti
því þá yfir opinberlega að ekki væri leng-
ur friður um þingstörfin, sem þýðir það
að samvinna milli stjórnarliða og stjórn-
arandstöðu í þinginu um framgang mála
er stirð.
Ekki er þó hægt að halda því fram með
sanngirni að stjórnarandstaðan hafi
staðið í málþófi. Hitt er þó sönnu nær að
öll mál hafa verið tekin til umræðu áður
en þau ganga til nefndar sem undir
venjulegum kringumstæðum hefðu litla
umræðu hlotið í upphafi. Fyrir þinginu
liggja mörg og stór mál, sem auðvelt er
að safna upp í stíflu í lokin.
Forsætisráðherra lýsti því yfir í umræð-
um um þingstörfin í vikunni að farið
yrði yfir ástand og horfur eftir helgina.
Þetta gengur þannig fyrir sig að ráðherrar
ríkisstjórnarinnar fara yfir sína málaskrá
og verða að segja til um það hvaða mál
eru forgangsmál og hvað þeir vilji láta
bíða haustsins. Senn fer því að verða að
vænta tíðinda af þeim málum.
Skipulag þingstarfa
Fólk spyr oft spurninga eins og þeirra
hvers vegna ætíð þurfi aö vera svo mikl-
ar annir í þinglokin, hvort ekki sé hægt
að skipuleggja störf þingsins öðru vísi.
Jafnframt er spurt hvort það sé náttúru-
lögmál að hætta á ákveðnum tíma nú
þegar þingið hefur umboð allt árið.
Um fyrri spurninguna er það að segja
að meðan skipulag þingsins er viðlíka og
það er nú hlýtur ávallt að verða annatími
fyrir þinglok. Mál eru til meðferðar í
nefndum, og koma frá þeim á svipuðum
tíma. Það stafar af því að ef um stórmál
er að ræða veitir ekki af tímanum sem
þingið hefur til þess að vinna þau, og það
er einfaldlega ekki mögulegt að heimta
mál úr vinnslu eftir því hvort mikið eða
lítið er á dagskrá í Alþingi. Málavextir
hljóta að ráða því hvað nefndir þingsins
ætla sér langan tíma til þess að vinna
Alþingi
einstök frumvörp. Það er því sama
hvernig að er farið. Eðli þingstarfa er
þannig að það hljóta alltaf að koma
annatímar undir lokin.
Þinglokin
Um seinni spurninguna má segja að
aðstæður hafa mjög breyst eftir síðustu
breytingar á þingsköpum sem þýða það
að Alþingi situr að forminu til allt árið,
og nefndir þess hafa umboð til starfa í
þinghléi. Það færist í
vöxt að þingnefndir
haldi fundi þótt Alþingi
sé ekki að störfum,
enda eru langflestir
þingmenn að störfum í
þinghléinu sem tengj-
ast löggjafarstörfum á
einn eða annan hátt.
Það er ekkert náttúru-
lögmál að slíta Alþingi
á ákveðnum degi á vorin, og mér segir
svo hugur um að ekki verði þingfrestun
15. maí eins og starfsáætlun gerir ráð fyr-
ir. Hitt er svo annað mál að staðan er
nokkuð þröng að halda lengi áfram fram
á vorið vegna þess að það er eðlilegt að
Alþingi sýni forsetaembættinu þá virð-
ingu að starfa ekki í endaspretti forseta-
kosninga og gefa þeirri mikilvægu bar-
áttu svigrúm í þjóðfélagsumræðunni. Ef
ekki hefði hist svo á aö forsetakosningar
eru í vor hefði ekkert verið því til fyrir-
stöðu að mínum dómi að halda þing-
störfum áfram fram í júní og dæmi eru
þess að Alþingi hefur staðið fram yfir
miöjan júní vegna átakamála. Svo hátt-
aði til fyrsta árið sem greinarhöfundur
sat á Alþingi, en þá voru ný búvörulög til
umræðu, þetta var árið 1985.
Hitt er fullkomlega eðlilegt að hlé sé á
þingstörfum lengur en hinn hefðbundna
sumarfístíma. Alþingi á ekki að vera fíla-
beinsturn og þingmenn þurfa á því að
halda að rækja samband við umbjóðend-
ur sína. Það er ómissandi þáttur í störfum
Alþingis og ekki ómerkari heldur en lög-
gjafarstarfið sjálft. Alþingismenn þurfa
að hafa hvorutveggja tilfinningu og virð-
ingu fyrir lagasetningu og pólitíska sýn á
samfélagið.
í byrjun
Deilumálin
Eins og ég sagði áður er friðurinn úti
vegna frumvarps um breytingar á vinnu-
löggjöfinni og frumvarps um réttindi og
skyldur opinbberra starfsmanna. Stjórn-
arandstaðan hefur tekiö upp áherslur
samtaka launafólks um að blása þessi
frumvörp af og stinga þeim undir stól.
Það hefur hins vegar komið fram að rík-
isstjórn og stjórnarliðar á Alþingi eru til
viðræðu um allar ábendingar samtak-
anna um þessi mál.
Ályktunum og um-
sögnum verkalýðsfé-
laga rignir inn í þingið
sem flestar eru nokkuð
samhljóða um að blása
málið af og samið verði
um breytingar á milli
aðila vinnumarkaðar-
ins ef einhverjar á að
gera. Hins vegar hefur
ASÍ sent inn ítarlega og efnislega umsögn
um frumvarpið um vinnulöggjöfina, og
er það plagg gott innlegg í málið. Ég er
sannfærður um að það væri fullkomlega
framkvæmanlegt á þeim tíma sem eftir
lifir af þinginu að fara vandlega yfir at-
hugasemdir samtaka opinberra starfs-
manna og aðila vinnumarkaðarins um
bæði þau frumvörp sem hér um ræðir og
komast að niðurstöðu sem væri ekki lak-
ari heldur en þessir aðilar næðu í samn-
ingum sín á milli. Það liggja allar for-
sendur fyrir til þess að fara í þá vinnu, og
eins og áður segir hefur því verið marg-
lýst yfir að stjórnarliðar eru tilbúnir að
endurmeta tiltekin atriði í frumvörpun-
um, til dæmis ákvæðin um vinnustaða-
félög og fyrirkomulag atkvæðagreiðslu
um verkfallsboðanir og valdssvið sátta-
semjara.
Fjármagnstekjuskatturinn
Þó að þessi mál séu eðlilega efst á baugi
þegar rætt er um störf Alþingis á vordög-
um þá eru fleiri stórmál fyrir þinginu
sem deilum valda. Fjármagnstekjuskatt-
urinn er eitt slíkt mák Það hefur að
sönnu verið víðtæk samstaða um að
leggja slíkan skatt á, en nú skeður það að
sumars
formenn þriggja stjórnarandstöðuflokka
hlaupa út undan sér og leggja fram sér-
stakt frumvarp þrátt fyrir þá vinnu sem
hefur átt sér stað til undirbúnings og
fulltrúar stjörnarandstöðunnar hafa átt
aðild að. Ég er talsmaður þess að stjórn-
arandstaðan fái aðild að þeirri vinnu sem
unnin er við undirbúning löggjafar, og
tel það að öllu jöfnu skynsamlegt. Það
verður þó að segja að reynslan af þessu
tiltekna máli er ekki góð hvað þetta
snertir. Þar eiga þó ekki hlut að máli þeir
einstaklingar sem tóku þátt í því nefnd-
arstarfi sem var undanfari frumvarpsins.
Þeir réðu ekki ferðinni, heldur hafa for-
menn stjórnarandstöðuflokkanna
þriggja séð sér hag í því að drepa málinu
á dreif.
Stjórnarfrumvarpið miðar að því að
skattur á fjármagnstekjur raski sem
minnst vaxtastiginu í landinu, og það
miðar einnig að því að draga fjármagn til
atvinnulífsins sem full þörf er á. Skatt-
prósentan í formannafrumvarpinu er
hins vegar það há að ljóst er að hún
mundi leiða til vaxtalækkunar. Það
mundi ekki vera góð tíðindi fyrir skuld-
ugan almenning og fyrirtækin í landinu.
Það ber nauðsyn til þess að afgreiða
stjórnarfrumvarpið nú fyrir þinglok, og
til þess á að vera svigrúm.
Fjárgreiðslur úr ríkissjóði
Eitt mál hefur farið hljóðlega til nefnd-
ar en er þó mjög stórt. Það er frumvarp
um fjárgreiðslur úr ríkissjóði og kveður á
um breytta uppsetningu ríkisreiknings
fjárlaga. Þetta mál er til umfjöllunar í
nefnd og er um það gott samkomulag.
Það fjallar um miklar umbætur í þessum
málum sem verða til þess að ríkisreikn-
ingurinn bæði um afkomu ríkissjóðs og
útgjöld hans og fyrirtækja í eigu ríkisins
verður aðgengilegri og skiljanlegri al-
menningi. Þetta er afar mikilvægt og
mun hafa áhrif til aðhalds í meðferö al-
mannafjár. Vonandi tekst að afgreiða
þessa löggjöf fyrir þinglok. Hér er ekki
um stórpólitískt mál að ræða, en áhrif
þess eru þó á borð við mál sem eru fyrir-
ferðarmeiri og pólitískari.