Tíminn - 30.04.1996, Blaðsíða 4

4
WÍJWPP®
Þriðjudagur 30. apríl 1996
IWljÍljll
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjómarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auqlýsinqar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Afkoma
fyrirtækjanna
Undanfarnar vikur og mánuði hafa fyrirtækin í landinu
birt ársreikninga sína fyrir árið 1995 og haldið aðalfundi.
Þær fréttir berast af þessum fundum að afkoma fyrirtækj-
anna er yfirleitt jákvæð á síðasta ári og með besta móti. Á
þessu eru nokkrar undantekningar, til dæmis hjá fyrirtækj-
um sem eru í bolfiskvinnslu í sjávarútvegi. Afkoman þar
hefur verið afar slæm, en miklu betri í öðrum greinum
sjávarútvegs.
Það eru góð tíðindi að fyrirtækin hafi jákvæða afkomu.
Það er hins vegar mjög áríðandi að sá afkomubati nýtist
fyrir atvinnulífið og launafólk í landinu.
Þegar vel gengur er stutt í umræðurnar um gróða fyrir-
tækjanna. Saga síöustu ára sýnir hins vegar að fyrirtæki,
sem rekið er á núlli eða með halla árum saman, endar með
því að fara í gjaldþrot sem allir tapa á sem hlut eiga að
máli. Þess vegna er góð afkoma í atvinnulífinu grundvöll-
ur bættra lífskjara. Fyrirtækin verða að geta greitt fólki
sínu mannsæmandi laun án þess að lenda fyrir neðan
strikið eða velta hækkununum út í verðlagið, og þau verða
líka að vera þess megnug að leggja fé til nýsköpunar og
færa út kvíarnar.
Umræður um tekjuskatta fyrirtækja eru vel þekktar, og
minnka ekki þegar vel gengur. Um það mál er það eitt að
segja að nauðsyn ber til að haga skattlagningu fyrirtækja
hér með líkum hætti og er í samkeppnislöndunum. Það er
miklu betra fyrir ríkisvaldið að fyrirtækin verji hagnaði
sínum til atvinnuuppbyggingar og hækkunar launa held-
ur en að seilast í hagnað þeirra í formi aukinna tekjuskatta.
Skattheimta ríkisvaldsins er að langmestu leyti í óbeinum
sköttum, eða 75 milljarðar af 120 milljarða tekjum. Ríkis-
valdið hefur því allt að vinna með auknum umsvifum í
þjóðfélaginu.
Hins vegar er áríðandi að skilningur sé á því hjá for-
svarsmönnum fyrirtækjanna að leggja fé til rannsókna og
nýsköpunar og gera vel við fólkið. Að sönnu fer þetta sam-
an þegar grannt er skoðað og skilar sér margfaldlega. Hins
vegar er það svo að hluthafar gera stífar arðkröfur af fé
sínu í fyrirtækjum sem eru á almennum hlutabréfamark-
aði. Það er hins vegar mjög misjafnt eftir löndum hvað
tíökast um þessar arðgreiðslur og hve stór hluti arðsins er
skilinn eftir í fyrirtækjunum.
Það er eðlilegt að þeir, sem leggja fé sitt í atvinnufyrir-
tæki og taka áhættu með því, fái arð af sínu fé. Atvinnulíf-
ið þarf á fjármagni að halda og eiginfjárhlutfall fyrirtækja
hefur verið mjög lágt. Það verður til þess að starfsemin
verður viðkvæm fyrir sveiflum í afkomu.
Nú liggur fyrir Alþingi margumtalaö frumvarp um fjár-
magnstekjuskatt. Það gerir ráö fyrir því að skattar lækki á
arðgreiðslum. Þetta, ef samþykkt verður, ætti að leiða það
tvennt af sér að auka ásókn fjármagnseigenda í að leggja
áhættufjármagn í fyrirtækin í landinu og ekki sé eins mik-
il ástæða fyrir þá að gera svo stífar arðkröfur í hagnað að
ekkert sé eftir í fyrirtækjunum.
Það verður ekki dregin upp mynd af afkomumálum fyr-
irtækjanna nema benda á það að þau eru mörg hver mjög
skuldsett. Undanfarið hefur komið í ljós að þau eru að
greiða niður skuldir, og mun það leggja enn frekari grunn
að bættri afkomu. Þetta er mjög mikilvægt nú, þegar
launafólk mun gera kröfur til þess að fá sinn hlut í batan-
um.
~~TrTr7T77T7T7T77Z7ITrju
Kristileg vakning?
VWíHÚXR,
I

Æ-attSS- SCSSÍf'
stingaj
, 1
r» Wito rv,
&&&
. irotn- . vi0rdrn'i\r-
ssSíagÆr:
^ ,t h*R1 *„k l»l* »4
0dds-4°n
ísrw^ssif
Um fátt er nú meira rætt í kreðsum
stjórnmálaskýrenda í höfuöborg-
inni en hinn nýja kristilega anda,
sem svífur yfir vötnum í Sjálfstæð-
isflokknum. Þessi kristilegi boð-
skapur — sem margir eru farnir að
sakna úr kirkjunni — þykir einna
sterkastur hjá formanni flokksins,
sem hefur nú afsannað svo ekki
verður um villst að hann er hvorki
maður hefnigjarn né erfir við
menn, þó þeir hafi eitthvaö gert á
hans hlut. Þetta er talið kristallast í
því að Davíð (og Friðrik) mun hafa
gefið Pétri Kr. Hafstein leyfi til að
bjóða sig fram sem forseta, eins og
Pétur greindi raunar frá þegar
hann tilkynnti framboð sitt. Pétur
Kr. var nefnilega í Þorsteinsliðinu í
formannsslagnum 1991 og ritaði
kjarnyrta grein um Davíð í Mogg-
ann þar sem hann býsnaðist yfir ------------
því hvernig Davíð kom aftan að Þorsteini í taum-
lausum persónulegum metnaði.
Grein Péturs
í grein sinni segir Pétur m.a.: „Nú hefur það enn
gerst, að pólitískar freistingar bjóða heim nýjum
býsnavetri í Sjálfstæðisflokknum og raunar ís-
lenskri pólitík. Þetta gerist, þegar skammt er til al-
þingiskosninga og flokkurinn virðist eftir öllum
sólarmerkjum að dæma sigla góðan byr undir for-
ystu Þorsteins Pálssonar. Enn er þar varaformaður
flokksins á ferð, sem nú heitir ekki Gunnar Thor-
oddsen heidur Davíð Oddsson. Enn er svo komið,
að varaformaður telur sig betur til forystu fallinn
en formann og það brýnast nauðsynjamála í
kosningaundirbúningi, að formaöurinn víki fýrir
sér. Nú fær Þorsteinn Pálsson að vita, að Davíð
Oddsson kom ekki í stól varaformanns fyrir
tveimur árum til þess að efla einingu Sjálfstæðis-
flokksins fyrst og fremst eða vera formanni sínum
bakhjarl, eins og Ólafur Thors gat treyst um
Bjarna Benediktsson og Bjarni um Jóhann Haf-
stein. Þannig gerast kaupin á eyrinni, þegar fallið
er fyrir „þessum eilífa egóisma og afdrifaríka, en
þó drepleiðinlega metnaöi og sjálfsánægju"."
Þarna í lokin var Pétur að vitna í grein eftir
Matthías Johannessen, sem skrifuð var um Gunn-
ar Thoroddsen. En Pétur er svo sem ekki aö skafa
utan af því sjálfur, því litlu síöar í grein sinni seg-
ir hann um Davíð: „Framganga af því tagi, er
hann hefur nú sýnt, þegar hann teflir einingu
GARRI
Sjálfstæðisflokksins í tvísýnu ...
gefur fullt tilefni til að draga í efa
dómgreind hans og raunverulega
hæfni enn sem komið er a.m.k. til að stýra svo
stóru og margþættu liði, er stendur að Sjálfstæðis-
flokknum. Þeir, sem vilja láta taka sig alvarlega í
stjórnmálaforystu, mega aldrei falla í þá freistni
að taka persónulegan metnað fram yfir hagsmuni
þeirrar liðsheildar sem hefur sýnt þeim trúnað
sinn."
Nýir tímar?
Spekúlantar eru flestir sammála um að þessi
grein Péturs Kr. hefði flokkast, ef hún hefði birst í
dag, undir það sem kallað er „svona gerir maður
ekki"-flokkinn. Það, að Pétur sé orðinn forseta-
frambjóðandi forustu Sjálfstæðisflokksins með
slíka ritsmíð í farangrinum, eins og víða er nú
haldið fram, þykir hins vegar bera vott um svo
nýja tíma í Sjálfstæöisflokknum að undrun sætir.
Er von nema menn tali nú um að kristilegu kær-
leiksblómin spretti í kringum Davíð Oddsson og
eflaust hefur hann líka fyrirgefið Ólafi Ragnari að
hafa sagt hann búa yfir skítlegu eðli, Guðrúnu
Péturs fyrir að hafa verið á móti Ráðhúsinu og
Guörúnu Agnars fyrir aö vera femínisti.
Garri hins vegar kýs að gera eins og Tómas forð-
um og efast þar til hann fær áþreifanlegar sannan-
ir. Það er einhvern veginn miklu trúlegra að Pétur
sé hreint ekki kandídat Davíðs, eins og alltaf er
verið að tönnlast á. Ekki frekar en Guðrúnarnar
eða þá Ólafur Ragnar.
Garrí
íslenskur foss á ítölsku bergi
Óskabarn þjöðarinnar fékk útflutningsverðlaun
Útflutningsráðs um helgina og er félagið eflaust
vel að þeim komið. Verðlaunagripurinn var
merkileg stytta og glæsileg sem listakonan Sólveig
Baldursdóttir, sem hana gerði, kallar Foss. Er hér
um mikiö listaverk að ræða og unnið úr ítölskum
marmara. Nú kann í sjálfu sér ekki að vera neitt
athugavert við að gera verðlaunagripi úr ítölskum
marmara. Hins vegar vekur það óneitanlega upp
ýmsar spurningar að það skuli
einmitt hafa verið ákveðið að
verölaunin fyrir íslenskan út-
flutning séu búin til úr útlensk-
um steini. Þetta er svona eins og ef Brasilíumenn
hefðu veitt slík verðlaun úr innfluttum kaffibaun-
um eða borgarstjórnin í Newcastle úr innfluttum
kolum.
Þenslan
Nú er ljóst að utanríkisverslun er lykill okkar ís-
lendinga að nútímalegu lífi og því er fráleitt að
amast við innflutningi yfirleitt. Því er þó ekki að
neita að innflutningur hvers kyns vöru og þjón-
ustu hefur lengi verið talsvert yfir þeim mörkum,
sem flestir málsmetandi menn hafa talið eðlilegt.
Gegndarlaus neysla og gríðarlegur innflutningur
hefur líka stundum verið kölluð þensla og sumir
telja sig merkja upphaf slíks ástands í íslensku
efnahagslífi nú um stundir. Gríöarleg aukning í
innflutningi síðustu mánuðina bendir óneitan-
lega til að landsmenn hafi ákveðið að eyða efna-
hagsbatanum víðfræga aö minnsta kosti jafnóð-
um og hann gerir vart við sig, ef ekki beinlínis að
taka forskot á sæluna og eyða og spenna í trausti
þess að batinn verði hressilegur þegar hann kem-
ur.
Þessi tilhneiging landans hefur oftar en ekki
framkallað duglegan halla á vöruskiptum við út-
lönd. Til þess að vinna gegn þessu hefur verið far-
tij1?þ,þeiiia neyslu
að innlendum varningi. Allir þekkja t.d. hið um-
fangsmikla átak þar sem þjóðin er hvött til að
velja íslenskt frekar en erlent undir slagorðinu „ís-
lenskt í öndvegi". Benda menn á það mikla gagn
sem þeir gera íslensku efnahagslífi með þessu,
styrki ekki einvörðungu íslenskan iðnað og fram-
leiðslu hvers konar, heldur skapi þeir beinlínis at-
vinnu og styrki stöðu okkar gagnvart viðskiptum
við útlönd. Hin hliðin á þessu dæmi er svo út-
flutningurinn sem gefur okkur
tekjurnar til að borga fyrir inn-
flutninginn. Þar er slagorðið líka
„íslenskt í öndvegi", nema hvað
þá eru menn að reyna að koma íslenskri vöru og
þjónustu til öndvegis á erlendum mörkuðum. Til
að örva slíkt var stofnað til útflutningsverðlauna,
þar sem þeir sem skaraö hafa fram úr við að koma
íslensku í öndvegi erlendis hljóta sérstaka viður-
kenningu.
Fósturjörbin
Þegar svo íslenskt grjót, stolt landsmanna —
sjálf fósturjörðin — er ekki nægilega spennandi til
að búa til útflutningsverðlaun, er komið upp al-
varlegt stílbrot í baráttunni fyrir að setja það sem
íslenskt er í öndvegi, hvort heldur er hér heima
eða að heiman! Og svona eins og til að sáldra salti
í sárið er umsögn listakonunnar um listaverkið
þessi: „Hinir íslensku fossar hafa löngum verið
stolt íslands, steypst niður hamarinn eða liðast
ljúft niður bergið, fundið sér farvegi í tærri náttúr-
unni og mótað landið á leið sinni til sjávar."
Ekki skorti hátíðleikann í lýsinguna og minnir
þetta helst á kvæði Jóhannesar um Rímþjóðina:
„Stolt sitt klauf hún í stuðla / við höfuðstaf gekk
hún til sauða." En þegar íslenskt stolt er orðið að
fossum, sem steypast niður ítalskan marmara, er
fulllangt gengið.
-BG
Jili >1ÚUW| v/uuii> .. Ul^l Iv IJr .
Á víbavangi