Tíminn - 03.05.1996, Blaðsíða 5

Föstudagur 3. maí 1996
5
Helgi Jóhannesson:
Hnefahöggib
Síðastliöinn miðvikudag rit-
aði tryggingayfirlæknir,
Sigurður Thorlacius, grein í
Tímann í framhaldi af frétt
blaðsins um ályktun aðalfundar
Samtaka psoriasis- og exemsjúk-
linga frá 11. apríl sl. „að skora á
heilbrigðisráðherra að taka til
endurskoðunar ákvörðun
Tryggingaráðs um að leggja af
loftlagsmeðferðir á vegum
Tryggingastofnunar ríkisins.
Ákvörðun Tryggingaráðs um
framtíð þessarar meðferðar er
ekki reist á faglegum grunni,
hefur ekki stoð í lögum og hefur
ekki í för með sér sparnað fyrir
almannatryggingar að okkar
mati. Ákvörðun um að legggja
þessa meðferð af er hnefahögg í
andlit psoriasissjúklinga og
mesta skerðing á heibrigðis-
þjónustu sem þessi hópur hefur
sætt."
Fyrir það fyrsta er rétt að leið-
rétta þann misskilning trygg-
ingayfirlæknis að um sé að ræða
hefðbundnar hópferðir ferða-
manna til sólarlanda. Þeir ís-
lensku psoriasissjúklingar sem
átt hafa þess kost að fara í lofts-
lagsmeðferð til Kanaríeyja hafa
dvalið þar í þrjár vikur á nor-
rænni heilsustöð, en þar dvelja
eingöngu psoriasissjúklingar frá
Noregi, Svíþjóð, íslandi og
Finnlandi. Frá morgni til kvölds
eru sjúklingarnir í meðferð við
erfiðum húðsjúkdómi. Árangur
af þessari meðferð hefur verið
ómetanlegur fyrir þessa sjúk-
linga, bæði líkamlega og and-
lega, og hafa margir verið ein-
kennalausir svo mánuðum og
jafnvel árum skiptir að meðferð
lokinni.
Tryggingayfirlæknir heldur
því fram að ekki hafi verið sýnt
fram á að „sólarlandaferðir" fyr-
ir psoriasissjúklinga beri um-
talsverðan eða langvarandi ár-
angur. Þetta er ekki rétt. Finnsk-
ur læknir hefur gert rannsókn
um áhrif loftlagsmeðferðar og
var niðurstaða hennar sú að ár-
angur af meðferðinni væri mjög
góður. Ef tryggingayfirlæknir
vill fræðast um þá rannsókn var
hún birt í læknablaðinu JEADV
árið 1993, bls 172. Um áratuga-
skeið hafa psoriasissjúklingar
VETTVANGUR
frá Norðurlöndunum átt þess
kost að fara á samnorræna
heilsustöð á Kanaríeyjum og
hafa sjúklingar talið að lofts-
lagsmeðferð sé ein sú besta
meðferð sem völ er á í dag.
Heilsustöðin sjálf hefur mjög ít-
arlegar upplýsingar um árangur
meðferðarinnar. Það hefur stað-
ið Tryggingastofnun ríkisins
(TR) næst að óska eftir því að
gerðar yrðu ítarlegri rannsóknir
á árangri þessarar meðferðar.
Slíkt frumkvæði hefur ekki
komið frá TR. Samtök psoriasis-
félaga á Norðurlöndunum hafa
lagt mikla áherslu á að efla
þessa meðferð, enda hefur ekk-
ert komið fram enn sem komið
er sem gæti leyst þessa meðferð
af hólmi.
í grein tryggingayfirlæknis er
fullyrt að SPOEX hafi síðastliðið
haust óskað eftir að aðeins 25
sjúklingar færu í meðferð þá um
haustið í stað 30 sjúklinga eins
og Tryggingaráð hafði sam-
þykkt. Telur tryggingayfirlækn-
ir þetta sýna að samtökin telji
það ekki bráðnauðsynlegt að
gefa sem flestum kost á þessari
meðferð. Fyrsta og eina ástæða
þess að aðeins 25 sjúklingar
fóru var sú að þegar niðurstaða
Tryggingaráðs lá fyrir aðeins 3
vikum fyrir brottför hópsins var
ekki unnt að útvega pláss á
heilsustöðinni eða flugfar fyrir
fleiri sjúklinga með svo skömm-
um fyrirvara. Þetta mál hefði
mátt leysa ef ákvörðun Trygg-
inaráðs hefði legið fyrir fyrr,
enda er heilsustöðin fullbókuð
þá 8 mánuði á ári sem hún er
rekin og panta þarf þar pláss
meö löngum fyrirvara.
í grein sinni telur Sigurður að
miklar framfarir hafi orðið í
meðferð sjúkdómsins hér inn-
anlands, bæði innan og utan
sjúkrahúsa, og það réttlæti það
að þessi meðferðarkostur psori-
asissjúklinga sé lagður niður.
Framfarir í meðferð sjúkdóms-
ins hafa því miður ekki verið
miklar undanfarin ár, t.d. er
tjörumeðferðin ein aðalmeð-
A rölti um
Reykjavík er ekki einhöm borg,
heldur þríhöm. Hún er ung
stúlka, sem skynjar en skilur lítt
vaknandi líf, með unaði þess og
þrautum, Hún er þroskuð kona,
sem naumast má vera að því að
lifa, því allur tíminn fer í að
vinna fyrir lífinu. Og loks er
hún hvíthærð ekkja, sem bíður
sólseturs á bekk upp við hús þar
sem fólki er ætlað að kveðja líf-
ið án þess að vera fyrir þeim,
sem gefa sér ekki tíma til að lifa
því.
Þetta þrískipta eðli borgarinn-
ar hefur orðið til þess að margt
fer forgörðum, sem betur væri
varðveitt. Raunar er borg aðeins
sá hluti þéttbýlis sem kallast
Miðbær. Þar iðar mannlífið í
sínum fjölbreytilegustu mynd-
um. Aðrir hlutar borgarinnar
eru aðeins úthverfi þangað sem
menn eiga vart annað erindi en
að koma þangað og fara þaðan.
Ekki svo að skilja að þar sé engu
lífi lifað. En fólk getur sofið og
borðað hvar sem vera skal.
Sömuleiðis elskað og hatað.
Ein þeirra gatna í Reykjavík
sem með sanni geta talist til
borgargatna, er Laugavegur.
Hann var upphaflega lagður inn
að þvottalaugunum í Laugardal
á síðustu öld, svo sem nafn hans
ber með sér. Síðan hefur hann
tekið miklum breytingum.
Þegar Elliðaár voru brúaðar á
níunda áratug 19. aldar, varð
Laugavegur þjóðbraut til
Reykjavíkur. Áður höfðu menn
komið til bæjarins yfir Bústaðal-
andið og Öskjuhlíð. Yfir Elliðaár
fóru þeir á vaði, sem er gegnt
þeim stað þar sem rafstöðin
stendur nú.
Hver sá, sem býr í Reykjavík
án þess að honum verði Mið-
ferðin á húðlækningadeildum
og hefur svo verið um áratugi. í
þessu sambandi ber einungis að
líta til þess hvaða breytingar
hafi orðið á annarri sjúkrahús-
þjónustu, enda er gert ráð fyrir
því í lögum að einungis þeir
sem þurfa á sjúkrahúsvist að
halda geti farið í loftslagsmeð-
ferð á vegum TR. Staðreyndin er
sú að þjónusta húðlækninga-
deildarinnar á Vífilsstöðum hef-
ur verið skert verulega á undan-
förnum árum, legurúm þar eru
nú 9 í stað 13 og deildin er nú
lokuð um helgar, jól og páska
og svo mánuðum skiptir yfir
sumarið, þrátt fyrir að deildinni
sé ætlað að sinna öllum húð-
sjúklingum.
í lögum um almannatrygg-
ingar er kveðið á um að psorias-
issjúklingar skuli eiga kost á
loftslagsmeðferð og er Trygg-
ingaráði falið að setja nánari
reglur um fjölda sjúklinga og
skipulag slíkra ferða. Ákvæði
laganna eru skýr að þessu leyti
og því ljóst að Tryggingaráð tók
ákvörðun sem það hafði ekki að
lögum heimild til að taka.
I grein tryggingayfirlæknis
kemur fram að sparnaður vaki
ekki fyrir TR með því að fella
niður loftslagsmeðferðina. Ef til
vill telur tryggingayfirlæknir
það vænlegra að auka legurými
á húðlækningadeildinni á Vífil-
stöðum með margföldum þeim
kostnaði sem TR ber af loftslags-
meöferðinni. í þessu samhengi
verður ekki hjá því komist að
menn velti fyrir sér hlutverki TR
almennt. Á Tryggingaráð, skip-
að pólitískum fulltrúum kosn-
um af Alþingi, að ákveða hvaða
meðferð sjúklingum er fyrir
bestu? í þessu máli hefur það
verið gert. Enn einkennilegra
verður málið þegar tryggingayf-
irlæknir fullyrðir að Trygginga-
ráð hafi ekki haft sparnað í
huga og það liggur ljóst fyrir að
gengið var þvert gegn vilja sjúk-
linganna sjálfra og að ekki var
leitað álits sérfræðings í húð-
sjúkdómum. Hvað býr hér að
baki?
Heilbrigðisráðherra
rúinn öllu trausti
Þegar Ingibjörg Pálmadóttir
heilbrigðisráðherra tók við því
starfi gerðu menn sér vonir um
að ekki yrði eins hart gengið
fram í því að brjóta niður vel-
ferðarkerfið með því m.a. að
skerða heilbrigðisþjónustu
gagnvart sjúklingum sem
haldnir eru ólæknandi sjúk-
dómi. í svari við fyrirspurn sem
borin var fram á Alþingi hefur
heilbrigðisráðherra lýst þeirri
skoðun að hún væri sammála
þeirri ákvörðun Tryggingaráðs
að leggja þessa meðferð niður
og taldi hún Tryggingaráð hafa
fylgt lögum. Vitnaði ráðherr-
ann til þess að nú væru komnar
miklu meiri og betri meðferðir
en loftlagsmeðferðin. Þetta full-
yrðir ráðherrann þrátt fyrir að
engar samanburðarrannsóknir
hafi verið gerðar sem gera
mögulegt að álykta á þennan
veg. Því miður er raunin sú að
ráðherrann hefur kosið að
standa á bak við ólöglega og
órökstudda ákvörðun Trygg-
ingaráðs. Þessi afstaða heil-
brigðisráðherra varð okkur ákaf-
lega mikil vonbrigði og má
segja að allt traust á ráðherran-
um í okkar málum sé nú fokiö
út í veður og vind.
Höfundur er formaöur Samtaka psorias-
is- og exemsjúklinga og Samtaka psorias-
isfélaga á Nor&urlöndunum.
Laugaveg
bakveikar konur og mœddar
með óhreinan þvottþessa bœjar
á bakinu inn í Laugar
og tandurhreint lín til baka.
Þeirra varstu þrautagöngustígur.
Nú ertu allur annar, elsku karlinn,
hellum lagður og malbikaður á
milli,
fráleitt að for og leðja hefti fór,
kvenna á rölti milli þinna búða.
Kínverskur ertu núna í annan endann,
hinn er víst orðinn eineygt sjónarsþil
og sendir öllum landslýð stofumyndir
af misjafnlega myrtu fólki
um þá merku götu Laugaveg: úti um allarjarðir.
SPJALL
Pjetur
Hafstein
Lárusson
bærinn að yrkisefni, er annað af
tvennu, laus við alla skáldlega
þanka eða ólæknandi úthverfis-
búi. Til þess að hvorugt verði á
mie borið læt ée hér fvlgia lióð
Laugavegur
Ormurinn langi, hvað er þér á
höndum,
cetlarðu inn í Laugar
eða niður í bce?
Roguðust forðum
Já, bemsku minnar fráu ilja gata,
aldrei mun hattur minn lyftast
ofhátt frá höfði,
er lieilsa ég þér
af tilhlýðilegri virðing.
FÖSTUDAGS
PISTILL
BARIST TIL BÓKAR
Einhvern tíma á lífsleiðinni bjuggu
íslendingar um sig í skjóli bókar-
innar og urðu ein þjóð frá þeim
degi. Skáld Heimastjórnar skildu
betur en aðrir menn gildi bókar-
innar fyrir sjálfstæðið og létu verða
sitt fyrsta verk að reisa fagurt
Landsbókasafn yfir bókina. Glæsi-
legt húsið viö Hverfisgötu kostaði
stóran hluta af reiðufé landsstjórn-
arinnar, en mönnum datt ekki í
hug að verðleggja húsið frekar en
Þingvelli við Öxará. Heimastjórnar-
menn voru stórir menn í sniðum.
Meö Landsbókasafninu tóku ís-
lendingar af skarið og umheimin-
um mátti vera Ijóst að landsmenn
byggðu hérvist sína á bókum.
Bæöi þorskur og sauðkind voru
eingöngu til að halda lífi í þjóöinni
á meðan hún lifði sjálf fyrir bókina.
Svo einfalt var það mál. Flestir ís-
lendingar sjá móta fyrir bókinni á
bakvið ríkisfang þjóðarinnar. Aðrir
eru blindir á bókina og ríkisfangs-
lausir fýrir bragðið.
Til skamms tíma var bókin veö-
bandalaust lesmál fyrir alla að
njóta og alltaf. Með vaxandi skatt-
heimtu óx hins vegar úr grasi sér-
stakur rasi tollheimtumanna og
annars konar syndara án ríkisfangs.
Litlir menn í sniðum og andhverfa
Heimastjórnarmanna á velli. Blindir
og bóklausir hafa þeir hreiörað um
sig í endilangri stjórnsýslunni og
náð steinbítstaki á bókinni með
virðisaukaskattinum sínum. Bókin
er hneppt í fjötra.
En andskotum bókarinnar virbist
ekkert heilagt innan stokks og ut-
an. Bækur hafa komiö við sögu að
undanförnu og bæði var haldið
upp á Dag bókarinnar og aldar-
fjórðung frá því handritin komu
loks heim. Á sjálfum Degi bókar-
innar birta tollheimtumenn sam-
antekna tölfræöi um stöðuga sókn
bókarinnar eftir að viröisaukinn var
lagður ofan á lesmálið eins og ekk-
ert hafi ískorist. Segja að bóka-
skatturinn hafi engin áhrif á bóka-
útgáfu og fyrirtækjum í bókafög-
um hafi fjölgaö en ekki fækkað eft-
ir skattinn. ja hérna!
Skattmönnum hefði dugað að
fletta upp í Lögbirtingi til að hitta
fórnarlömb virðisaukans og tvö
eða þrjú símtöl til að heyra um
versnandi afkomu forleggjara.
Bókasölur og prentverk ýmist
leggja upp laupana eða safnast á
færri hendur.
Tollheimtumenn þjóbarinnar
kalla ekki allt ömmu sína og sitja
gráir fyrir járnum á skrifstofunni.
En þeir hafa ekki ábur sagt ab
skatturinn létti þolandanum byrb-
arnar og frelsið búi í fjötrunum.
Meb þessari nýju kenningu
blómstrar útgerbin meb nýjum
auölindaskatti, bifreibaeigendur
með hækkandi bensíngjaldi og
heimilin meb bölvubum matar-
skatti. Loks er fundin heildarlausn
á efnahagsvanda þjóðarinnar og
hins vestræna heims ef því er ab
skipta: Hækka öll gjöld og skatta
og búa til nýjar álögur á allt nema
eldhúsvaskinn.
Þó ab Lýbveldib hafi séb dags-
Ijósiö á Þingvöllum árið 1944, er
sjálfstæðisbaráttu þjóbarinnar
hvergi lokiö á meðan bókin er í
fjötrum. íslendingar verða ab berj-
ast áfram til bókar uns yfir lýkur.