Tíminn - 04.05.1996, Blaðsíða 5

Laugardagur 4. maí 1996
5
Óskar Bergsson:
Dagvistarmál í Reykjavík
Vorið 1994 urðu þáttaskil í dagvistarmál-
um Reykjavíkurborgar. Þó ekki séu nema
rétt tvö ár síðan er rétt að minna á að þá
bjuggu foreldrar barna á leikskólaaldri
við afar ólíkar aðstæður. Einstæðir for-
eldrar og námsmenn sátu einir að heils-
dagsvistun hjá Dagvist barna en hjón
áttu engan möguleika á slíku. Hjón og
sambúðarfólk urðu því að leita sér ann-
arra og dýrari leiða til að koma barni sínu
á leikskóla allan daginn þar sem sveitar-
félagið taldi sér ekki skylt að veita þá
þjónustu. Sá kostur sem hjón höfðu voru
því annarsvegar dagmóðir og hinsvegar
einka- eða foreldrarekinn leikskóli. Verð-
munurinn á þessum tveimur valkostum
miðað við það sem einstæðir foreldrar
voru að greiða fyrir pláss hjá Dagvist
barna á þeim tíma gat verið allt að 22
þúsundum krónum á mánuði fyrir hvert
barn. Þessu hefur nú verið breytt. Allir
foreldrar með börn á leikskólaaldri sem
eiga lögheimili í Reykjavík eiga rétt á
heilsdagsvistun fyrir börn sín. Rekstrar-
styrkir til einka- og foreldrarekinna leik-
skóla hafa verið hækkaðir og komið hef-
ur verið á niðurgreiðslum til hjóna sem
kjósa aö hafa börn sín hjá dagmæðrum.
Allir eiga því möguleika á mismunandi
dagvistarúrræðum fyrir börn sín fyrir
svipaða upphæð.
Eitt aðalkosningaloforð Reykjavíkurl-
istans var að leysa dagvistarvanda borg-
arbúa og með það loforð að leiðarljósi
var hafist handa við uppbyggingarstarf-
ið. Á þeim tíma voru uppi ákveðnar efa-
semdir og áhyggjur um ab þessum nýja
meirihluta yrði svo mikið kappsmál að
„loka" öll 6 mánaða börn og eldri inná
stofnunum að engu yrði eirt. Byggt yrði
svo mikið af leikskólum að ekki yrbi til
starfsfólk til aö manna starfsemina, starf-
semi dagmæðra yrði lögð í rúst og ab
ekki yrði lengur rekstrargrundvöllur fyrir
foreldra- og einkarekna leikskóla. Allar
þessar efasemdir og áhyggjur hafa reynst
ástæðulausar, enda kannski ekki djúpt
hugsaðar, nema þá kannski í áróöurslegu
tilliti.
Leikskólauppbyggingin
Strax sumarið 1994 var hafist handa
við framkvæmdaáætlun fyrir leikskóla-
uppbygginguna. Fyrsti liður í fram-
kvæmdaáætluninni var hönnunarsamn-
ingur við Albínu Thordarson, arkitekt,
um hönnun á þremur 4ra deilda leikskól-
um byggöum á verðlaunatillögum henn-
ar frá 1989. Hefur sá fyrsti, Laufskálar við
Laufrima, verið tekinn í notkun, annar í
Laugarneshverfi verður tekinn í notkun í
þessum mánuði en sá þriðji er ókominn
ennþá vegna erfiðleika með lóðir í eldri
borgarhlutum.
Annar liður framkvæmdaáætlunarinn-
ar var að finna lóðir í borginni undir leik-
skóla og er skemmst frá því að segja að
það hefur gengið illa. íbúar í eldri hverf-
: um borgarinnar hafa
eins og frægt er orðið,
ekki tekið nýjum leik-
skólum fagnandi í
hverfið sitt. Enn er þó
^ verið að leita ab leik-
skólalóðum í grónum
hverfum því þörfin er
brýn. Ein leib sem farin
var er sú ab gerður var
samningur milli Félags-
stofnunar stúdenta og Dagvistar barna
um byggingu leikskóla í sama húsnæði
og nýjar stúdentaíbúðir rísa þannig að
nýting lóðar er meb þeim hætti að þar er
leikskólalóð á vinnutíma virka daga en
um helgar er þetta fullkomin leikskóla-
lóð opin fyrir íbúa. Þannig náðist hvoru
tveggja, hagstæður samningur við stúd-
enta og góð nýting lóðar í borgarhluta
þar sem eftirspurn eftir leikskólarými er
mikil en lóðir mjög af skornum skammti.
Þriðji liöur framkvæmdaáætlunarinnar
var að stækka leikskólana úr þremur
deildum í fjórar. Var það gert í fullu sam-
rábi við fagaðila og mælist vel fyrir þar
sem því hefur verib vib komið. Var þaö
verulega gób lausn að fjölga leikskóla-
plássum við gömlu leikskólanna í öllu
lóðahallærinu. Þessar viðbyggingar hafa
flestar verið mjög hagkvæmur kostur
bæði hvab varðar stofnkostnað og rekstr-
arkostnað.
Fjórði liður framkvæmdaáætlunarinn-
ar var að yfirtaka skóladagheimilin frá
Skólaskrifstofu eftir að heilsdagsskólan-
um var komið á í öllum grunnskólum
borgarinnar. Þar sem nábýli var á milli
skóladagheimila og leikskóla hafa lóðir
: verið sameinaðar og reksturinn færður
undir einn leikskólastjóra. Annars stabar
verða gömlu skóladagheimilin rekin sem
sjálfstæðir leikskólar.
Fimmti liður framkvæmdaáætlunar-
innar var að finna gömul hús með stór-
um garði í hverfum þar sem bygginga-
lóðir eru engar en þörfin eftir dagvistar-
rými hins vegar veruleg. Kaupin á Ás-
mundarsal við Freyjugötu var liður í
þessari áætlun en hætt var við rekstur
leikskóla þar til að koma í veg fyrir
„menningarsögulegt slys", ef skilja mátti
rétt röksemdir þeirra sem voru á móti því
aö leikskóli flytti í húsið.
Sjötti liður framkvæmdaáætlunarinnar
var að gera meiriháttar
breytingar og endur-
bætur á nokkrum
gömlum leikskólum,
s.s. eins og Laufásborg,
Drafnarborg, Ásborg og
Árborg svo einhverjir
séu nefndir. í sumum
tilfellum var verið að
bæta starfsmannaað-
stöðu og koma fyrir
eldhúsi til þess að hægt væri að gefa
börnunum hressingu. Annarsstaðar voru
gerðar skipulagsbreytingar til þess að
fjölga plássum og t.d. á Laufásborg voru
gerðar nauðsynlegar endurbætur í frá-
rennslis- og lagnamálum.
Sjöundi liður framkvæmdaráætlunar-
innar var síðan lokuð samkeppni um
hönnun leikskóla. Höfundur verblauna-
tillögunnar var Ingimundur Sveinsson
arkitekt og mun sá skóli rísa í Borgar-
holti.
Eins og fram kemur hér að ofan er og
hefur verib unnið með markvissum
hætti að uppbyggingu leikskólaátaksins
og er það nú að byrja að skila sér í auknu
framboði á leikskólarými í borginni.
Dagmæbur og einka-
reknir leikskólar
En eins og fram er komið hefur ekki
einungis verið hugsað um það byggja
leikskóla heldur hefur verið reynt að leita
leiða til að nýta aðra dagvistunarmögu-
leika.
Samhliða leikskólum borgarinnar hafa
um árabil verið starfræktir einka- og for-
eldrareknir leikskólar og var til þeirra
stofnað þegar hjón eða sambúöarfólk
áttu engan möguleika á heilsdagspláss-
um í leikskólum borgarinnar. Dagvist
barna tryggir þessum leikskólum rekstr-
argrundvöll með því að úthluta í upphafi
ákveðnum stofnstyrk og síðan kemur til
rekstrarstyrkur með hverju barni mánað-
arlega. Skólarnir eru sumir reknir eftir
ákvebnum hugmyndafræðilegum að-
ferðum, aðrir reknir af trúarfélögum, enn
aðrir í kringum vinnustaöi og svo mætti
lengi telja. Þessir leikskólar hafa í flestum
tilfellum reynst vel og hefur það verið
stefna borgaryfirvalda að standa þannig
við bakið á þeim að þeir standist saman-
burð við leikskóla borgarinnar, bæði
hvað varðar faglegt starf og eins í verb-
samanburði.
Með sambærilegum hætti kemur
meirihluti borgarstjórnar Reykjavíkur til
móts viö dagmæður og þá foreldra sem
frekar kjósa að vista barnið sitt hjá dag-
mæðrum. Þar eru greidd niður daggjöld
vegna barna sem eru í daggæslu í heima-
húsum og eiga lögheimili í Reykjavík.
Niðurgreiðslan er ákveðið hlutfall af
dvalargjaldi á leikskólum borgarinnar og
miðast við allt að 9 klst vistun á dág og er
þá um leið samanburðarhæft við gjald-
skrá bæði einka- og foreldrareknu leik-
skólanna og leikskóla borgarinnar. Meb
þessu móti hefur tekist að jafna sam-
keppnisstööu allra þeirra sem reka leik-
skóla, auk þess sem leyst eru dagvistarúr-
ræði foreldra barna á leikskólaaldri sem
fram að þessu hafa búið við afar ójafnar
aðstæður.
Samráö og samstarf
Á þeim tíma sem liðinn er frá sigri
Reykjavíkurlistans í borgarsstjórnarkosn-
ingunum 1994 hefur stjórn Dagvistar
barna sett sér það markmið að vinna að
lausn dagvistarvandans í sem nánustu
samráði við alla sem að málinu koma
hvort sem þab eru foreldrar barnanna,
starfsfólk leikskólanna, starfsfólk stofn-
unarinnar eða minnihluti D-listans.
Þetta hefur gengið eftir og áfram verður
haldið í átt bættri og réttlátari þjónustu
við foreldra barna á leikskólaaldri.
Höfundur er stjórnarmaður í Dagvist barna