Tíminn - 08.05.1996, Blaðsíða 4

Tíminn - 08.05.1996, Blaðsíða 4
4 fMmf Mibvikudagur 8. maí 1996 lÍMÉflf STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7 Útgáfufélag: Tímamót hf. Ritstjóri: Jón Kristjánsson Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson Ritstjórn oq auqlýsinqar: Brautarholti 1. 105 Reykjavík Sími: 563 1600 Símbréf: 55 16270 Pósthólf 5210, 125 Reykjavík Setning og umbrot: Tæknideild Tímans Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf. Mána&aráskrift 1700 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 150 kr. m/vsk. Skuldirnar og vorið Samkvæmt frétt hér í Tímanum í gær bárust sýslu- manninum í Reykjavík talsvert á 23ja þúsund fjár- námsbeiðnir í fyrra. Þetta svarar til þess að fjárnáms hafi verið óskað hjá þriðja hverjum borgarbúa sem náð hefur tvítugsaldri. Fjárnámi lauk í tæplega helm- ingi þessara tilfella, eða um 11.400, og af þeim var eitt af hverjum fjórum árangurslaust. Þessar tölur segja mikla sögu og engin ástæða er til að ætla að tölur annars staðar að af landinu myndu líta mikið öðruvísi út. Fjöldi fólks í fjárhagslegum vandræðum, stórum og smáum, er gífurlegur, og þegar svo er komið að vandræði þriðja hvers borgar- búa eru slík að óskað hefur verið eftir fjárnámi, þarf ekki frekar vitnanna við að eitthvað þarf að gera. Ástæður fjárhagsvandræða eru misjafnar. Stund- um er vissulega um eyðsluvandamál að ræða, en trú- legra er þó að meirihluta fjárhagserfibleika fólks megi rekja til þess tekjuvandamáls sem felst í lágum launum og of lítilli vinnu. Atvinnuleysi er nú á undanhaldi samfara bættum efnahagshorfum, og kaupmáttur hefur verib ab auk- ast hjá almennu launafólki, þó hægt gangi. Verka- lýðshreyfingin er vígreif um þessar mundir og talar mikið um réttindaskerðingar. Slíkt er hið besta mál, enda hljóta menn að gera þá kröfu til verkalýðs- hreyfingarinnar í heild og þó sérstaklega forustu hennar, að hún standi vörð um hagsmuni launa- manna og kjör þeirra. Á meðan sú hagsmunagæsla er stunduð af einlægni er hún af hinu góða, en á sama hátt spillir það einungis fyrir ef menn telja sig sjá flokkspólitíska hagsmuni hafða að leiðarljósi. Á sviði réttindamála hefur verkalýðshreyfingin náð fram verulegum umbótum á fyrirhuguðu frumvarpi um vinnudeilur og hefur haft þar erindi sem erfiði, en tekib hefur verib tillit til helstu gagnrýnisatriða hennar. Auk réttindamála bíður það verk verkalýðs- hreyfingarinnar ab knýja á um hækkun launa í land- inu og gera það með slíkum hætti að raunveruleg kjarabót verði að. Af þeim yfirlýsingum, sem ein- staka foringjar hafa verið að gefa upp á síökastið, er fullljóst að launamálabaráttan er komin í þennan farveg, þannig að áframhaldandi kaupmáttaraukn- ing er í kortunum næstu misserin. Þannig ætti vonandi að vera komin forsenda fyrir því að fólk geti unnið sig út úr fjárhagsvandræðum sínum — í það minnsta þeir sem rakið geta vanda sinn til lítilla tekna og atvinnubrests. Enn er þó mik- ill fjöldi, sem hefur verið kominn í það mikil vand- ræði að almenn uppsveifla dugar ekki til. Þessi hóp- ur er nokkuð stór og hluti hans hefur einmitt leitað aðstoðar hjá Ráðgjafastofu um fjármál heimilanna, sem sett var á fót að frumkvæði félagsmálaráðherra í samstarfi við fjöldann allan af öðrum aðilum. Þar koma um 10 manns á dag til að leita úrlausnar við að greiða úr sínum málum, sem sýnir að þörfin var mik- il fyrir þessa þjónustu. Þó vissulega sé ekki hægt að rekja allan fjárhagsvanda til bágrar afkomu fólks, er hins vegar ástæða til að ætla ab þörfin fyrir þessa þjónustu fari brátt minnkandi eftir því sem efna- hags-, launa- og atvinnuástandið batnar. Það er því ástæða til að ætla ab eftir talsverðan fimbulvetur í fjármálum heimilanna sé þar að koma vor, sem gæti orðið álíka gott og alltjent ekki síðra en vorið sem nú hefur heilsað óvenju snemma og leikur við lands- menn. Það er ástæða til að líta bjartari augum fram á við. Af nágrannakrytum Það fer ákaflega mikið í taugarnar á Garra þegar hann verður var við það að einstaklingar sem kjörnir hafa verið til trúnaðarstarfa ganga fram í offorsi í einhverju máli þar sem þeirra persónu- legu hagsmunir eiga í hlut. Þetta á við þegar menn beita trúnaðarstöðu sinni sjálfum sér eða sínum vildarmönnum til framdráttar og dylja þá gjarnan framgönguna með rökum af einhverju því tagi að viðkomandi mál sé bráðáríðandi fyrir hinn eða þennan hópinn eða sjálfsagt réttlætis- mál og svo framvegis. Það er ekki óalgengt að heyra hina lægstlaunuðu notaða sem fallbyssu- fóður landsherra hinna ýmsu hópa, svo sem laun- þega, atvinnurekenda og kjósenda í slíkum tilvik- um þar sem hagsmunir fjölskyldufyrirtækjanna eiga í hlut. Oftar en ekki er dulbúningurinn af- skaplega lélegur og tilvikin því illa dulin og áber- andi og þar af leiðandi viðkomandi einstakling- um til enn meiri hneisu en ella. Hins vegar hafa þessi tilvik oftar en ekki sínar broslegu hliðar og ekki síst þegar vopnin snúast í höndum þeirra sem hyggjast beita sínu nýfengna valdi í persónulegum hagsmunamálum. í ljósi þess sem hér á eftir kemur vill Garri taka það sér- staklega fram að hann vill hreint ekki fara að væna háttvirta alþingismenn um að kunna ekki að gera greinarmun á embættisskyldum sínum og persónulegum. Fátt er meira fjarri honum en það. Misnotkun á húsnæbi Upp kom bráðfyndið atvik á dögunum sem tengist forsetakosningunum. Það tengdist auglýs- ingu sem einn forsetaframbjóðandinn hafði hengt upp á hús eitt í Reykjavík þar sem hann hafði aðstöðu fyrir kosningaskrifstofu sína. Hóp- ur þingmanna reis upp og mótmælti því að hús- næði Alþingis væri misnotað með þessum hætti en um var að ræða húsnæði þar sem ýmsir leigja aðstöðu, m.a. eru þar skrifstofur nokkurra alþing- ismanna. Garri verður að viðurkenna, að þó hon- um væri það ljóst að alþingismenn hefðu skrif- stofur sínar hér og þar um miðbæinn þá hafði hann einhvern veginn aldrei sett neitt annað hús í samband við Alþingi en Alþingishúsið sjálft, enda fá önnur hús í miðbænum betur að því kom- in. Líklega er því svipað farið um æði marga aðra landsmenn. En án þess að það kæmi fram var þarna að sjálf- sögðu um að ræða hóp sem styður annan eða aðra frambjóðendur til forsetaembættisins og þarna var augljóslega um illa dulin afskipti af forseta- kosningunum að ræða. Og Garri verður að segja fyrir sig að honum fannst þessi afskipti raunar fremur ósmekkleg og óþörf. Enda höfðu þau þann árangur einan að auglýsa upp þann frambjóðanda sem þingmannahópurinn vildi að fjarlægði aug- lýsinguna. Þarf ekki ab banna fleira? Hins vegar, í ljósi þessara mótmæla, vill Garri benda á að í þessari sömu húsa- lengju eru starfræktir staðir sem eiga líklega enn síður nokkuð sameiginlegt með starfsemi hins virðulega Alþingis, svo sem kaffihús og öldurhús. Finnist mönnum það ekki nóg þá er þar að auki ein af fáum áfengisverslunum landsmanna í sömu húsalengju. Finnst mótmælahópnum ekki ástæða til að banna slíka starfsemi í húsnæði Al- þingis í framhaldi af því sem á undan er gengið? Annars ættu þingmenn að fara gætilega í af- stöðu sinni í forsetakosningunum vilji þeir koma sínum kandídat áfram — sagan kennir okkur að þjóðin fylgir ekki endilega pólitísku fordæmi á þeim vettvangi. Auk þess eru auglýsingar fram- bjóðendanna einmitt ágætlega til þess fallnar að lífga upp á miðbæ höfuðborgarinnar á þessari ágætu sumarbyrjun — verst að íbúar landsbyggð- arinnar fá ekki að njóta litadýrðarinnar líka. En svona til að fyrirbyggja allan misskilning og Garri ítreki það sem hann hefur áður sagt: eftir að Davíð komst að því að hann er ómissandi í for- sætisráðuneytinu og konan fékk Garra ofan af því að taka að sér Bessastaði þá hefur hann ákveðið að berjast fyrir því að forsetaembættið verði lagt í salt þar til annaðhvort hann, eba Davíð, eru til- búnir að taka við því. Garri GARRI Tóbaksbrúkun Á víbavangi Greinarhöfundur byrjaði nokkuð snemma að reykja, 17 ára nánar til tekið. Af einhverjum ástæðum tók ég þá ákvörðun eftir fjögur ár að hætta sígarettureyk- ingum, gerast hófsemdarmaður og reykja vindla á sunnudögum. Þessar vindlareyk- ingar stóbu í um þaö bil áratug, og er hér var komið sögu vom þeir orðnir fleiri en einn og fleiri en tveir alla daga vikunnar. Ég tók þá ) ákvörðun um að hætta reykingum fyrir fullt og allt og er laus viðt (_ löngunina til þess að taka þær upp ‘ ij aftur. Þessi lífsreynsla mín rifjaðist upp er ég var beðinn að taka að mér fundarstjórn á fundi Tóbaks- jv varnarráðs í Háskólabíói um síð-pv ustu helgi. Á ráðstefnunni voru flutt fróðleg erindi um reykingarn- ar, fjárhagsmál þeim tengd og| spurningar um hvort ætti ab hegna reykingamönnum meö því aö láta þá borga meira fyrir trygg- ingar og heilbrigðisþjónustu sem má rekja til reykinganna. Þeir sem sýndu þann áhuga fyr- ír málefninu að sitja ráðstefnuna í sólskininu um helgina voru að uppistöðu til heilbrigðisstéttir, en þær hafa sýnt tóbaksvörnum mjög mikinn áhuga, enda hafa þær fyrir augunum afleiðingar af stórreyk- ingum. Einbýlishúsib sem hvarf Pétur Blöndal er mestur stæröfræöingur okkar þingmanna og er ótrúlega fimur að reikna út eyðsl- una til langs tíma og setja hana í samhengi við dag- legt líf. Pétur hélt erindi á ráðstefnunni um fjárhags- legar afleibingar af því að reykja. Ég komst að þeirri niðurstöbu við ab ab hlusta á mál hans að hafa tekið skynsamlega ákvörðun í fjármálum þegar ég hætti. Mér þótti þetta ánægjuefni því ég er ekki einn af þeim sem tek viturlegar ákvarðanir í peningamálum fyrir sjálfan mig daglega. Ef ég hefbi haldiö áfram að reykja pakka á dag af sígarettum þegar ég var 21 árs væri nú svo komið fyrir mér að ég væri búinn að brenna heila blokkaríbúö. Ef konan mín hefði tekið upp sömu háttsemi væri farið eitt einbýlishús. Allt var þetta reyndar undir því komib að andvirði tób- aksins væri lagt á vöxtu og dílað me& það eftir lög- málum markaðarins. Það hef ég ekki gert og andvirð- ið er farið í abra eyðslu og hvorki blokkaríbúö né ein- býlishús í sjónmáli. Hins vegar voru beinharðar tölur í erindi Péturs og ekki ástæða til annars en taka út- reikninga á borð vib þá sem hann setti fram alvarlega. Það er alveg ljóst aö nærtækustu kjarabætur reykingamanna eru þær að hætta að reykja, og það geta menn séð meb því að athuga verð á tóbaki út í búð. Heilbrigðisþátturinn Læknar og hjúkrunarfólk sem ég tek fullt mark á staðhæfir að öllum rannsóknum beri saman um að reykingar séu einn helsti heilsufars- jlegi áhættuþátturinn. Eitt trygg- ingafélag hérlendis er farib að gera | greinarmun á því í iðgjaldi líftrygg- inga hvort viðkomandi reykir eða ekki. Reyndar fjallabi ein spurning- in á ráðstefnunni um það hvort þab ætti að láta reykingamenn borga sérstaklega fyrir heilbrigðisþjónustu sem rekja mætti til reykinga. Niðurstaba Vilhjálms Árnasonar heimspekings var sú að slíkt ætti ekki að gera og er ég sammála því. í slíku eru þvílík álitamál a& það væri ekki framkvæmanlegt. Hins vegar ætti þaö að vera mikið umhugsunar- efni ab sannaö er að reykingar eru stórskablegar heilsu þeirra sem reykja og eru einnig hættulegar fyr- ir þá sem ekki reykja, en anda að sér reykmettuðu lofti af völdum hinna. Þess vegna er ástæða til þess að herða reglur um tóbaksvarnir. Minnkandi reykingar, en ... Á ráöstefnunni kom fram aö reykingar hafa minnkað verulega á síðasta áratug. Hins vegar er stöbnun í þeirri þróun síðustu þrjú árin og reykingar í yngri aldursflokkum hafa aukist á ný. Þetta er vond þróun sem þarf að bregðast vib, með öllum þeim rábum sem tiltæk eru. Framkvæmd nýrra laga um tóbaksvarnir mundi koma þessum málum í sviðs- ljósið og vekja þá umræðu sem nauðsynleg er. Þess- vegna er nauðsyn að Alþingi afgreiði þá löggjöf. Jón Kr.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.