Tíminn - 08.05.1996, Síða 8
8
Mibvikudagur 8. maí 1996
Áhrifamesti leiötogi
þarlendra blökku-
manna og fylgis-
menn hans velja gyb-
ingum hin verstu orö
og aörir hvítir menn
segja fátt viö því
Andúb á gybingum, sem á
mörgum tungumálum
hefur síban á 19. öld ver-
ib köllub antisemítismi (vegna
semísks uppruna gybinga), er
um þessar mundir e.t.v. meiri í
Bandaríkjunum en nokkru
sinni fyrr í sögu þess lands.
Þess gætir mest af hálfu
blökkumanna.
Sumt af því sem talsmenn íslams-
þjóbar (Nation of Islam), „rót-
tækra" íslamskra blökkumanna-
samtaka bandarískra, segja nú um
gyöinga er þesskonar að ætla mætti
ab þeir sæktu innblástur til Juliusar
Streicher.
„Blóbsugur" og „hvítir
kakkalakkar"
Louis Farrakhan, leiðtogi sam-
taka þessara, er nú að áliti margra
áhrifamestur svartra stjórnmála-
manna þarlendis. Það þótti sýna sig
er hann safnaði um milljón manns
(ab sumra heimilda sögn) saman á
útifund í Washington 16. október í
fyrra. ískyggilegur vitnisburður um
áhrif Farrakhans þykir vera að
margir svartir stjórnmálamenn og
menntamenn, sem teljast til þess
sem kallað er „mainstream" (er
þýðir að þeir séu talsmenn viðhorfa
sem ríkjandi séu hjá flestum),
styðja Farrakhan að vissu marki eða
hliðra sér a.m.k. hjá því að ganga í
berhögg við hann. Colin Powell er
þar ekki undanskilinn. Þetta er tek-
ið sem vottur þess að Farrakhan
hafi verulega samúð meðal blökku-
manna almennt.
Ýmsir málsmetandi gyðingar
bandarískir segja sem svo að nú sé
„hægt að segja um gyðinga ýmis-
legt, sem hefði verið óhugsandi fyr-
ir abeins fimm árum." Farrakhan
kallar gyðinga „blóðsugur", kennir
þeim um þrælaverslunina fyrr á tíð
og Nation of Islam dreifir gamla
falsritinu „Prótókolli síonsvitringa"
í Bandaríkjunum. Talsmaður Far-
rakhans, Khalid Abdul Muhammad
að nafni, kallaði gyðinga opinber-
lega „hvíta kakkalakka".
Því er haldið fram í þessu sam-
hengi að í réttindabaráttunni á 7.
áratugnum hafi gyðingar og
blökkumenn verið bandamenn.
Margir gyðingar voru þar framar-
lega og mikið var um að lögfræð-
ingar gyðingaættar tækju að sér
málsvörn fyrir réttindabaráttu-
menn úr röðum blökkumanna.
Hæpið mundi að vísu að fullyrða að
bandarískir gyðingar hafi sætt mjög
grófu misrétti fyrir þá tíð, en að
sögn manna úr röbum þeirra sjálfra
var þá mikið um að þeim væri í
raun bannaður aðgangur að vissum
hótelum og háskólum og haldið ut-
an vissra fyrirtækja. Þessháttar er
nú að mestu horfið og gyðingar eru
nú líklega áhrifameiri í efnahags-
og fjármálum, menntamálum og
stjórnmálum Bandaríkjanna en
nokkru sinni fyrr. Ætla má ab þau
áhrif séu allnokkru meiri en sem
svarar fjölda bandarískra gyðinga,
sem eru um 5 1/2 milljón. Auk ann-
ars eru þeir sterkir í fjölmiðlum og
útgáfustarfsemi og allir virðast sam-
mála um að þeir ráði miklu í Holly-
wood.
„Hvítir mótmælendur
drottna ekki lengur ...y/
Með hliðsjón af réttindabarátt-
unni gætir mikilla vonbrigða meðal
gyðinga vegna antisemítisma
Farrakhan eftir „milljón manna gönguna" til Washington: margir abrir forystumenn blökkumanna stybja hann
eba ganga a.m.k. ekki íberhögg vib hann.
Antisemítismi í
• /
Bandaríkjunum
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
blökkumanna. Gyðingar eru áfram,
þrátt fyrir sitt ísrael, þjóð í dreif-
ingu, og því fylgir að „fjölmenning-
arstefna" („múltikúltúralismi") sú,
sem ríkjandi hefur verið á Vestur-
löndum undanfarna hálfa öld og
vinnur á móti þjóöernishyggju
(annarra en minnihluta), er gyðing-
um að líkindum almennt að skapi.
Ætla má að þeir hafi almennt stuðl-
að að framgangi þeirrar stefnu í
Bandaríkjunum (sem víðar) og að
sókn hennar eigi sinn þátt í aukn-
um áhrifum þeirra þar. Á þeim vett-
vangi kunna sumir þeirra að hafa
jacobson: antisemítisminn á ieib-
inni inn í„mainstream".
reiknað nokkuð ákveðið með
blökkumönnum sem bandamönn-
um til frambúðar.
Blökkumönnum finnst hins veg-
ar, nokkuð almennt að því er virð-
ist, ab á meðan gyðingar hafi fleytt
rjómann ofan af því sem hafðist
upp úr réttindabaráttunni hafi hag-
ur blökkumanna lítt eba ekki batn-
að.
Engilsaxneskir Bandaríkjamenn
(evrópskættað fólk kristið með eng-
ilsaxneska menningu) taka yfirleitt
ekki áberandi undir antisemítisma
blökkumanna, en andmæla honum
ekki mikið heldur. Meðal þeirra
engilsaxnesku er ólga, ekki síst
vegna verulegrar kjararýrnunar
drjúgs hluta hvítu millistéttarinnar.
En í því sambandi er varla óraun-
hæft að hafa í huga að sókn „múlti-
kúltúralismans" hefur óhjákvæmi-
lega þýtt að völd og áhrif engilsax-
neskra landsmanna hafa hlutfalls-
lega minnkað. Þeim hefur og síð-
ustu áratugi fækkað verulega í hlut-
falli við heildaríbúafjöldann.
Arthur Herzberg, rabbíni þar-
lendur og lengi í forystu World Jew-
ish Congress, segir með velþóknun
að engin þjóð hafi komist nær því
að gera hugsjón múltikúltúralism-
ans að veruleika en sú bandaríska.
„Hvítir mótmælendur drottna ekki
lengur yfir Bandaríkjunum."
„Lamabir af hræöslu..."
Herzberg og fleiri málsmetandi
gyðingar bandarískir telja með hlið-
sjón af þessu að antisemítisminn sé
einnig í vexti meðal hvítra manna,
þótt þeir fari lægra með hann en
blökkumenn gera. Ken Jacobson,
aðstoöarframkvæmdastjóri gyð-
ingasamtakanna Anti-Defamation
League (ADL), segir antisemítis-
mann vera að færast inn í „main-
stream" samfélagsins.
Ljóst virðist að Bandaríkjamenn
séu yfirleitt sundraðri og ráðvilltari
en löngum fyrr, m.a vegna tak-
markaös samlyndis milli kynþátta
og þjóðernishópa og óánægju
margra, bæði hvítra og svartra, með
gang mála í samfélaginu síðustu
áratugi. Undir þeim kringumstæð-
um þarf e.t.v. ekki að koma með
öllu á óvart ab leitaö sé ákaft að
óvinarímyndum og að þá beinist
spjótin að gyðingum, vegna mikilla
og áberandi áhrifa þeirra á mörgum
sviðum.
Amos Perlmutter, gyðingaættar
og prófessor í stjórnmálavísindum
við American University í Washing-
ton, segir að hvítir menn séu „lam-
aðir af hræðslu" við Farrakhan og
blökkumenn og æmti því ekki eða
skræmti gegn þeim. í ferð til Teher-
an nýlega sagði Farrakhan, að Guð
myndi auðsýna múslímum þann
heiður að koma Bandaríkjunum á
kné. Þessi ummæli áhrifamesta for-
ingja bandarískra blökkumanna
kunna að vera tekin sem hótun um
að snúa þeim sem heild gegn
Bandaríkjum hvítra manna og á
band róttækari aðila íslamsheims.
Meb hliðsjón af þeirri hótun kann
sumum hvítum mönnum að þykja
betra en ekki að Farrakhan skuli
enn sem komið er beina ofsa sínum
fyrst og fremst gegn gyðingum,
frekar en hvítum mönnum yfirleitt.
Iliindi milli kynþátta: gybingur og blökkumenn í Etrooklyn.