Tíminn - 14.05.1996, Blaðsíða 5

Þri&judagur 14. maí 1996
5
Pjetur Hafstein Lárusson:
Kosningar án kosta
Aldrei þessu vant kemur
vorregnið ekki af himn-
um ofan þetta árið. Þess í
stað rignir nú yfir landslýð
frambjóðendum til forsetaemb-
ættisins. Þegar hafa fimm fram-
boð litið dagsins ljós og ekki að
vita, nema þeim eigi eftir aö
fjölga.
Skipta má þeim framboðum
sem þegar eru komin fram í þrjá
megin flokka. Geng ég þá út frá
því sem gefnu, að öll séu þau
pólitísk, enda spannar hugtakið
pólitík víðara svið en starfsemi
stjórnmálaflokka.
Framboð Ólafs Ragnars
Grímssonar er að mínu viti
vinstra framboð.
En þetta er ekki venjulegt
framboð á vinstri kanti stjórn-
málanna. Þetta er framboð
þeirra vinstrimanna, sem gefist
hafa upp á heföbundinni stétta-
baráttu. Nú láta þeir sér nægja
valdatákn í stað raunverulegra
valda.
Hið mikla fylgi Ólafs Ragnars
í skoðanakönnunum, bendir þó
ekki aðeins til þess, að vinstri-
menn fylki sér að baki honum.
Það er einnig tákn þess, að kalda
stríðinu sé lokið. Ýmsir frjáls-
lyndir hægrimenn virðast því
reiðubúnir til að kjósa fyrrver-
andi formann Alþýðubanda-
lagsins sem forseta lýðveldisins.
Í því sambandi spillir það vænt-
anlega ekki fyrir Ólafi Ragnari,
að afstaða hans til helsta hita-
máls kalda stríðsins, þ.e.a.s. að-
ildar íslands að Atlanshafs-
bandalaginu og veru bandaríska
hersins í landinu, var jafnan
fremur varfærnisleg. Nýttist
honum þar innsæi tækifæris-
sinnans og sú pólitíska tvö-
feldni, sem hann tamdi sér ung-
ur.
Því má heldur ekki gleyma, að
Ólafur Ragnar er þekktastur
frambjóðenda, en slíkt dugir
mönnum jafnan vel í vanþroska
lýöræðisríkjum. Má þá einu
gilda, fyrir hvað menn eru
þekktir.
VETTVANGUR
„Því þótt nœr samanlegð-
ur hópur sögu-kennara
hafi áratugum satnan
reynt að telja alþýðunni
trú um, að á íslandi sé
stéttlaust þjóðfélag, þá
vita menn betur, innst
inni. Og ýtnsutn finnst
nóg, að höfðingjaslektim-
ar fari tneð völd ríkisins,
þótt valdatáknið, forseta-
etnbœttið, falli þeim ekki
einnig ískaut."
Ættaframboöin
Framboð þeirra Guðrúnar
Agnarsdóttur, nöfnu hennar
Pétursdóttur og Péturs Kr. Haf-
steins, eru borgaraleg ættafram-
boð. Að vísu eiga þau ólíkan fer-
il að baki, Guðrún Agnarsdóttir
innan borgaralegrar kvenrétt-
indabaráttu, Guðrún Pétursdótt-
ir sem andstæðingur ráðhús-
byggingarinnar í Reykjavík og
þar með fjandmaður Davíðs
Oddsonar innan Sjálfstæðis-
flokksins og Pétur Kr. Hafstein
sem embættismaður. En bak-
grunn þeirra allra er að finna
innan hátimbraðra sala þeirrar
borgarastéttar, sem ráðið hefur
lögum og lofum á íslandi, allt
frá því miðstjórnarvaldið tók að
mjakst frá Eyrarsundi að Viðeyj-
arsundi.
Þrátt fyrir keimlíkan bakgrunn
má ætla, að þessir þrír frambjóð-
endur sæki fylgi sitt að hluta til
ólíkra átta. Af fréttamyndum frá
kosningaskrifstofum þeirra er
ljóst, að „töntupólitíkin" hefur
sem oftar sitt að segja. Hvernig
svo sameiginlegur frændgarður
þeirra Guðrúnar Pétursdóttur og
Péturs Kr. Hafsteins dreifist, er
annað mál. Raunar er Pétur
skyldur Guðrúnunum báðum,
en það er önnur saga. Því má
heldur ekki gleyma, að til allrar
mildi kjósa ekki allir samkvæmt
formúlum ættfræðinnar.
Guðrún Agnarsdóttir virðist
ekki ætla að ná sér á flug í kosn-
ingabaráttunni, ef marka má
skoðanakannarir. Er svo að sjá,
sem hún njóti aðallega fylgis
þeirra, sem til hennar þekkja
persónulega eða sem læknis og
þeirra fáu, sem enn muna setu
hennar á Alþingi. En almanna-
hylli hefur hún ekki. Þeir sem
leggja mikið upp úr því, að
áfram þjóti í pilsföldum Bessa-
staðabóndans, virðast frekar
veðja á Guðrúnu Pétursdóttur
en nöfnu hennar Agnarsdóttur,
enda var hún fyrr á ferðinni
með framboð sitt. Þess utan er
svo að sjá, sem „kvennafram-
boð" til forsetaembættisins eigi
lítt upp á pallborðið.
Margir sjálfstæðismenn eiga
erfitt með að sætta sig við yfir-
vofandi Bessastaðadvöl Ólafs
Ragnars Grímssonar. Ekki kæmi
mér á óvart, þótt þeir ættu eftir
að þjappa sér að baki Péturs Kr.
Hafsteins. Hann er ekki aðeins
af „góðum og gegnum" íhald-
sættum, heldur tók hann það
sérstaklega fram, þegar hann til-
kynnti framboð sitt, að hann
hefði rætt málið við Davíð
Oddsson, formann Sjálfstæöis-
flokksins og Friðrik Sophusson
varaformann. Forystumenn
annara flokka nefndi hann ekki
í þessu sambandi. Vart verður
séð, að hægt sé að ganga öllu
lengra í þá átt, að lýsa því yfir,
að um sé að ræða hreint flokks-
framboð til forsetaembættisins.
Vafalaust dugir þetta Pétri nokk-
uð vel innan Sjálfstæðisflokks-
ins. Og komist hann upp fyrir
Guðrúnu Pétursdóttur í skoð-
anakönnunum, er ekki að vita,
nema hann nái umtalsverðu
fylgi miðjumanna og þeirra
Framsóknarmanna og krata,
sem hafa á sér hægri slagsíðu,
enda má þetta fólk ekki til þess
hugsa, að þjóðin veiti Ólafi
Ragnari húsbóndavald á Bessa-
stöðum.
Án efa munu frambjóðendur
eðalættanna njóta góðs af fjár-
sterkum frændgarði, þegar kosn-
ingareikningarnir verða geröir
upp. En fylgi Ólafs Ragnars
bendir til þess, að „ættgöfgin"
dugi mönn- um skammt í kjör-
klefanum. Því þótt nær saman-
legður hópur sögukennara hafi
áratugum saman reynt að telja
alþýðunni trú um, að á íslandi
sé stéttlaust þjóðfélag, þá vita
menn betur, innst inni. Óg ýms-
um finnst nóg, að höfðingjas-
lektirnar fari með völd ríkisins,
þótt valdatáknið, forsetaemb-
æítið, falli þeim ekki einnig í
skaut.
Guömundur Rafn Geirdal
Framboð Guðmundar Rafns
Geirdals er sér kapituli út af fyrir
sig. Ekki er nóg með, að maður-
inn sé „ættlaus" eins og Ólafur
Ragnar, heldur á hann sér engan
pólitískan bakgrunn og var í
þokkabót óþekktur meö öllu,
þegar hann lýsti yfir fram-boði
sínu. Enn sem komið er þekkja
raunar fæstir til mannsins. Eigi
að síður verður ekki séð, að
framboð hans sé runnib af óæðri
hvötum en önnur slík. Virðist
nokkur nýaldarblær vera á þessu
framboöi. Sú stefna er að sögn
fremur innhverf. Aftur á móti er
forsetaembættið úthverft. Því
felur framboð Guðmundar Geir-
dals í sér þversögn, sem sam-
kvæmt skoðanakönnunum gerir
það ómarktækt í augum kjós-
enda.
Niöurstaöa
Eins og málum er nú háttað,
virðist fátt geta stöðvað sigurför
Ólafs Ragnars Grímssonar í
Bessastaðakapphlaupinu. Þetta
gæti þó breyst með hugsanlegri
samfylkingu hægriaflanna,
miðjumanna og frjálslyndra. Þó
ber að gæta þess, að sá armur Al-
þýðubandalagsins, sem Ólafur
Ragnar studdist við, hefur a.m.k.
á ytra borði, kastað af sér rauðri
skikkju sósíalismans og íklæðst
bláleitum samkvæmisklæðnaði
borgaralegs frjálslyndis. Oft þarf
minna til en fataskipti, til að
villa mönnum sýn.
Sameiginlegt er það þeim fjór-
um frambjóðendum, sem hlotið
hafa marktækt fylgi í skobana-
könnunum, að þeir virðast
stefna að óbreyttri stöðu forseta-
embættisins, í það minnsta að
mestu leyti. Aftur á móti hefur
lítt þekktur förumaður, Ástþór
Magnússon, stofnandi Friðar
2000, nýverið gefið út bók,
„Virkjum Bessastabi", og látiö
dreifa henni á öll heimili lands-
ins. í henni viðrar hann hug-
myndir sínar um virkjun for-
setaembættisins í þágu heims-
friðar. Þegar þetta er skrifaö er
óvíst, hvort hann lætur slag
standa og gefur kost á sér til for-
setaembættisins. En fari svo,
verður fróðlegt að fylgjast með
afstöðu fólks til embættisins,
eftir að hafa aöeins fengið inn-
sýn í hugmyndir þess um ein-
staka frambjóðendur.
Höfundur er rithöfundur.
Guömurtdur P. Valgeirsson:
Fréttabréf úr Arneshreppi
5/5 1996.
Einum þeim snjólausasta og
besta vetri sem menn muna er lok-
ið og vordagar teknir við. Frá því
gerningaveðrinu í byrjun október
slotaði hefur tíðarfar verið með ein-
dæmum gott. Varla að komið hafi
bylgusa sem heitið geti og þá engin
teljandi snjókoma. Til marks um
snjóleysið er, að varla getur heitið
að vegurinn frá Hólmavík hingað
norður hafi lokast. Þegar það hefur
gerst, hefur verið opnað með litlum
tilkostnaði. Liggur þó vegurinn yfir
Veiðileysuháls hátt og er flesta vet-
ur lokaður mánuðum saman.
Sama er að segja um veginn út
með Reykjarfirði, að hann er mjög
snjósæll. í vetur má heita að hann
hafi alltaf verið fær.
Til marks um þetta má hafa, að
heilsugæslulæknirinn á Hólmavík,
Sigfús Ólafsson, kemur hingað
norður í Árneshrepp á tveggja til
þriggja vikna fresti. A s.l. vetri hefur
hann ávallt komist hingað norður á
bíl sínum, sem hann hefur í þær
ferðir, án verulegrar hindrunar.
Mun það mega kallast nýlunda.
Það eru aðeins elstu menn, eins
og sá sem hér segir frá, sem muna
aðra vetur sem koma til jafns við
þann sem nú er liðinn — og þó
betri. Það eru veturnir 1923 og
1929. Þeir skera sig úr í minni mínu
fyrir hvað mildir og snjólausir þeir
voru allt frá því í janúar og fram til
sumarmála.
Veturinn í vetur hefur verið ein-
staklega hægviðrasamur, en ekki að
sama skapi hlýtt veður. Aldrei hefur
vottað fyrir gróðurnál, þó í skjóli
hafi verið og við húsveggi. En báða
þá vetur, sem hér er á minnst, voru
hlýviðri og verulegur gróður kom-
inn á útmánuðum.
Á nyrstu bæjum hreppsins komu
kindur varla — og ekki — í hús og
gemlingar lærðu aldrei átið fyrr en
þeir voru teknir á hús í stórbyljum
sem gerði um sumarmál þá í vetur
báða. Svo í hálfgerðum vandræðum
lenti með þá.
Ég hefi verið að leitast við að fá
staðfestingu á því sem ég held mig
muna frá þessum tilteknu vetrum
báðum. En það gengur ekki sem
best, þar sem ég er orðinn allra karla
VETTVANGUR
elstur og til fárra að leita um það. í
minni mínu get ég ekki gert mun á
þessum tveim vetrum, svo líkir voru
þeir um veðurfar að öllu leyti.
Þegar gemlingarnir komu á hús í
áðurumgetnum vorhretum, voru
þeir eins og úr eldi komnir, með rú-
kraga og hornahlaupi. Munu þeir
líka hafa verið ófengnir flestir eða
allir. Það var ekki farið að leggja upp
úr því að hleypa til gemlinga þá
eins og síðar varð.
Jörð er nú auð að kalla, aðeins
skaflarósir hér og þar. Hvergi er far-
ið að votta fyrir gróðri, enda þótt
vordagar séu komnir. Svalt hefur
verið í veðri og frost um nætur.
Samt eru menn vongóðir um að vel
vori. Allt er nú með öðru móti en
var á sama tíma fyrir ári. Þá lágu
þungar fannir sem síbreiða yfir allri
jörð og leysti ekki upp fyrr en undir
sólstöður. Enda sögðu þau harðindi
til sín með mörgu móti, bændum
og öðrum til baga og tjóns.
Góöir gestir
Við Árneshreppsbúar fengum
góða gesti í heimsókn, sem vert er
aö geta og þakka.
í gær, laugardaginn 4. maí, kom
kirkjukór Hólmavíkur hingað í
heimsókn og hélt tónleika í Ár-
neskirkju við ágæta aðsókn
heimamanna. í sönghópnum
voru yfir 20 manns.
Stjórnandi kórsins og undirleik-
ari voru þær systur Mariola og El-
isabet Kowalczyk. Þær eru pólskar
að ætt og uppruna, en starfa að
kór- og söngmennt á Hólmavík.
Auk þess að stjórna kórnum og
annast undirleik sungu þær systur
nokkur tvísöngslög með glæsi-
brag og við mikla hrifningu
áheyrenda.
Alls söng kórinn yfir 20 lög af
ýmsu tagi og með ágætum og við
velþóknun áheyrenda, sem hér
nutu þess unaðar sem í meðferð
kórsins kom fram í þeim sönglög-
um, sem sungin voru á léttum og
alvarlegum nótum. Áhrifaríkast
hygg ég hafi verið er kórinn söng
Friöur á jörðu eftir Guðmund Guð-
mundsson við lag Árna Thor-
steinssonar. Það lyfti hugum allra
til himinhæða, samkvæmt eðli
sínu og ágætri meðferð kórsins.
Að öðru leyti verður ekki gert upp
á milli þeirra sönglaga, sem sung-
in voru, enda sá sem þetta ritar
ekki til þess fær.
Án þess að ég ætli að taka fram
fyrir hendur annarra, vil ég ekki
láta hjá líða að flytja þeim góðu
gestum þakkir fyrir þann unað
sem þeir færðu okkur með tónlist-
arflutningi sínum og komu hing-
að í okkar fámenna samfélag, og
þakkir fyrir komuna.
Það var stór og eftirminnileg
stund.
Þessi kór, eins og aðrir sem hafa
heimsótt okkur í svipuðum til-
gangi, lauk lofsorði á hvað gott
væri að syngja í hinni nýju safn-
aðarkirkju okkar. Hljómburður
hennar væri með þeim ágætum
að leitun væri á öðru til samjöfn-
unar.
Höfundur er bóndi í Bæ í Árneshreppi.