Tíminn - 22.05.1996, Blaðsíða 5
Mi&vikudagur 22. maí 1996
5
Halldór Ásgrímsson utanríkisráöherra á fundi á Seltjarnarnesi:
Ekkert bendir til að Island eigi að
sækja um aðild að ESB á næstunni
í næsta mánuöi verður
stofnaö svonefnt noröur-
heimskautsráö meö aðild
Noröurlandanna, Rússlands,
Bandaríkjanna og Kanada.
Tilgangur þess er að koma á
fót aukinni samvinnu þeirra
ríkja sem nyrst liggja á
hnettinum og mun Warren
Christopher, utanríkisráb-
herra Bandaríkjanna, taka
þátt í stofnfundi ráösins.
Þetta kom meðal annars
fram á almennum fundi
meö Halldóri Ásgrímssyni,
utanríkisráöherra, sem hald-
inn var á Seltjamarnesi á
mánudagskvöld. Halldór
sagöi aö meö stofnun þess
opnist nýr möguleiki fyrir
íslendinga til þátttöku í al-
þjóblegu samstarfi en erindi
hans á fundinum fjallabi
einkum um stööu íslands
gagnvart nágrannaríkjunum
meö tilliti til sammnaferlis-
ins í Evrópu og hvort íslend-
ingar eigi erindi til þátttöku
í því.
Halldór sagði aö ekkert sjálf-
stætt ríki gæti verið án ábyrgr-
ar utanríkisstefnu. í því fælust
meöan annars útflutnings-
markaðir og einnig önnur
mikilvæg samskipti. Hann
rakti nokkuö samstarf íslands
á vettvangi erlendra ríkja og
þá einkum Evrópuríkja og
nefndi meðal annars þátttöku
landsins í starfi Atlantshafs-
bandalagsins, Evrópuráðssins,
Efnahags- og framfarastofnun-
arinnar, EFTA og nú síðast aö-
ildina aö Evrópska efnahags-
svæðinu EES ásamt Noregi
sem einnig stendur fyrir utan
Evrópusambandiö. Hann
sagði ekkert benda til þess aö
íslendingar eigi að sækja um
aðild að sambandinu á næst-
unni en engu að síður sé
óskynsamlegt fyrir þjóöina aö
hafna möguleikanum um að
gerast aðilar að því um aldur
og æfi. Hann sagði að menn
sæju ekki fram í tímann og
breytingar gætu orðið en
kvaðst engu að síður hafa þá
trú að tæpast megi vænta
þeirra breytinga á stefnu Evr-
ópusambandsins sem gerði
inngöngu í það fýsilegan kost
fyrir íslendinga. Þegar væri
vart við tvær stefnur um þró-
un innan ESB þar sem önnur
stefnan miðaði að því að gera
bandalagið að einskonar
bandaríkjum Evrópu. Halldór
benti á mikinn áhuga ríkja í
Mið- og Austur-Evrópu að ger-
ast aðilar að Evrópusamband-
inu og líklegt væri að það ætti
eftir að þróast í austur.
Sjávarútvegsstefna
ESB einn helsti þrösk-
uldurinn
Halldór sagbi að sameiginleg
sjávarútvegsstefna Evrópu-
sambandsins væri einn helstu
þröskuldur þess að jákvætt
gæti talist fyrir íslensku þjóð-
ina að gerast aðilar að því.
Engar líkur væru til þess að
ESB gæfi það eftir gagnvart ís-
lendingum og ef þeir yrðu
undanþegnir sjávarútvegs-
stefnunn yrði hafa í huga að
nokkrar bandalagsþjóðanna
væru mjög óánægðar með
hina sameiginlegu sjávarút-
vegsstefnu, og mætti nefna
íra, Skota og Dani í því sam-
bandi. Ef íslendingar gerðust
aðilar og ESB og fengju undan-
þágu frá hinni sameiginlegu
sjávarútvegsstefnu þá mætti
gera ráð fyrir því að þessar
þjóðir bæru fram sambærileg-
ar kröfur. Halldór gat um sam-
tal sem hann hafði nýlega átt
við Emmu Bonino þá er fer
með sjávarútvegsmál innan
ESB. Hann sagði hana hafa
varpað þeirri hugmynd fram
hvort íslendingar þyrftu ekki
að taka til hjá sér og breyta um
atvinnuhætti. „Geti þib ekki
komið einhverju öðru af stað
sem við getum hjálpað ykkur
við í stað sjávarútvegsins,"
sagði Halldór að hún hafi sagt.
Halldór sagði íslendinga ekki
fórna höfuðatvinnuvegi sín-
um fyrir einhverja starfsemi
sem væri rekin á styrkjum.
Slíkt kæmi ekki til greina en
Halldór Ásgrímsson.
benti á þetta samtal við Bon-
ino til þess að sýna fram á það
hugarfar sem ríki í herbúðum
Evrópusambandsins.
Áhrif smærri ríkja
veröa hverfandi
Halldór Ásgrímsson sagði ab
framundan væri þróun í Evr-
ópu sem myndi hafa áhrif á ís-
land og íslendinga hvort sem
þeim líkaöi betur eða verr. En
engar líkur væru til þess að ríki
eins og ísland gætu haft þar
nein grundvallaráhrif. Hann
sagði að ef þróunin yrði sú að
ESB-ríkjunum fjölgabi og yrðu
jafnvel orðin 25 innan ein-
hvers tíma væri hætt við að
áhrif hinna smærri ríkja innan
sambandsins yrðu hverfandi.
íslendingar yrðu eftir sem áð-
ur að taka þátt í alþjóðlegu
samstarfi því þeir seldu ekki
framleiðsluvörur sínar á er-
lendum mörkuðum með öðru
móti.
Hann benti á að íslensku
síldveiðiskipin væm ekki að
veiða við Jan Mayen án þess
að milliríkjasamningar hafi
komið til og þau hefðu heldur
ekki veitt við Færeyjar í fyrra
án samninga við önnur ríki.
Engu að síður yrði að horfa í
fleiri áttir en til Evrópu. Vaxt-
arbroddur viðskiptanna væri
nú í Asíu. Heimurinn væri
orðinn ein viðskiptaheild og
við yrðum að aðlaga okkur að
þeim staðreyndum.
Schengen nauðsyn-
legt til að viðhalda
ákveðnum samskipta-
formum
Halldór ræddi nokkuð um
Schengen-samkomulagið er
fjallar um umferð fólks um að-
ildarríki þess án sérstakrar
vegabréfaskoðunar. Hann
sagði að ef við gerðumst ekki
aðilar að því myndi það valda
ákveðnum vanda fyrir íslend-
inga að ferðast til annarra
landa þar sem þeir yrðu að fara
í gegnum sérstök vegabréfa-
hlið strax við komu til Dan-
merkur eða Noregs og lenda
þar á bekk með þjóðum sem
ekki væru jafn velkomnar.
Hann sagði að innganga
þriggja Norðurlandaþjóðanna
inn í ESB hefði mikil áhrif á
stöðu okkar og aðild að
Schengen væri liður í að við-
halda ákveðnum formum sem
tíðkast hafi í samskiptum á
milli Norðurlandanna.
Tvíhliðasamningar
flóknir og að baki
þeirra liggur mikið
verk
Halldór sagði það ekki skyn-
samlegt af utanríkisráðherra
að fjandskapast við vina- og
nágrannaþjóðir heldur þyrfti
að efla vinsamleg samskipti
við þær. Lítið mark yrði tekin
á íslendingum ef þeir ætluðu
að fara að ónotast út í ná-
grannaríkin þótt þeir væri ekki
allskostar ánægðir með þá þró-
un er þar væri að eiga sér stað.
Hann sagði marga tala um að
gera tvíhliðasamninga við sem
flestar þjóðir. Gerð tvíhliða
samninga væri mikið verk og
íslendingar ættu ekki yfir
stjórnkerfi að ráða sem réði
við svo flókna samningsgerð
við flestar þjóðir heims. Hann
sagði að þegar hafi veriö gerðir
tvíhliða samningar við Eystra-
saltsríkin.
-ÞI
Nú krefst Briíssel orkulinda þjóöarinnar:
Hvenær kemur ab landhelginni?
Að undanförnu hafa tvenn
skilaboð borist frá yfirvöldum
í Bríissel, sem bæði varða nýt-
ingu mikilvægra auðlinda ís-
lands, orku vatnsfalla og jarð-
varma. Fyrri skilaboðin fólu í
sér véfengingu á hæfni íslend-
inga til að annast virkjana-
framkvæmdir en hin að allar
þjóðir EES og ESB skuli hafa
jafnan rétt á við okkur til að
hagnýta þessar auðlindir. Iðn-
aðarráðherra er greinilega ekki
einungis samþykkur þessum
fyrirætlunum heldur vill hann
flýta fyrir framgangi þeirra
meb því að undirbúa málið
sem best áður en fyrirmæli yf-
irvaldanna í Brussel berast
hingað formlega. Iðnaðarráð-
herra hefur látið koma fram að
með fjölþjóðavæðingu og
einkavæbingu íslensks raf-
orkuiðnaðar megi koma á
samkeppni um orkufram-
leibslu og dreifingu, sem muni
lækka verb til kaupenda ork-
unnar. Þessi fullyrðing byggist
á tískuskoðun sem er mjög
hæpin því að reynsla annarra
þjóða af sambærilegum að-
gerðum hefur verið afar mis-
jöfn.
íslendingar hafa lagt stolt
sitt í uppbyggingu orkukerfis-
ins, sem er í senn hagkvæmt,
öflugt og öruggt, og sem nú
nær til allra byggða hluta
landsins. Til þess að geta þetta
hefur verið byggð upp mikil
þekking á virkjanamöguleik-
um í Orkustofnun og víðar og
á þeirri tækni, sem liggur að
baki, bæði framkvæmdum og
Yfirlýslng
frá Sam-
stöðu um
óháð ísland
rekstri. Markmið íslendinga
hefur verib að nýta orkuauð-
lindirnar til að skapa þjóðinni
atvinnu og góð lífskjör.
Vatnsaflsvirkjanir eru dýrar í
uppbyggingu en endingartími
þeirra er langur og annar
rekstrarkostnaður en fjár-
magnskostnaðurinn er mjög
lítill. Byggingarkostnaður
virkjananna er afskrifaður og
greiddur á miklum mun styttri
tíma en nemur endingartíma
virkjananna og því eignast
þjóðin þær á tiltölulega stutt-
um tíma. Langflestar vatns-
aflsvirkjanir Norðmanna eru
að fullu afskrifaðar og greiddar
og þess vegna er orkuverð í
Noregi lágt. Nú þegar eiga ís-
lendingar nokkrar fullafskrif-
aðar og uppgreiddar virkjanir
og eftir því sem þeim fjölgar
munar minna um eina nýja og
ógreidda. Af þessu mun at-
vinnulíf og almenningur hafa
mun meiri hag en af ímynd-
ubum ávinningi af framsali
orkulinda og dreifiveitna til
útlendinga.
Samstaða um óháð ísland
mótmælir þessum abgerbum
og skorar á ríkisstjórnina að
grípa í taumana og koma i veg
fyrir þær. Ef yfirvöld í Brússel
krefjast þess af Alþingi og ríkis-
stjórn ab þetta verði fram-
kvæmt ber að segja EES samn-
ingnum tafarlaust upp. Af
þessum samningi er lítill eða
enginn sannanlegur ávinning-
ur og vissulega er eignarhald
okkar á orkuauðlindunum
margfalt meira virði en slíkur
samningur. Auk þess var
stjórnarskrá íslands brotin
með samþykkt og staðfestingu
EES samningsins og er hann
því ólöglegur og að engu haf-
andi.
11. maí 1996
Samstaða um óháð íslatid