Tíminn - 31.05.1996, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 31. maí 1996
Útgáfufélag:
Ritstjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Ritstjórn og auglýsingar:
Sími:
Símbréf:
Pósthólf 5210,
Setning og umbrot:
Mynda-, plötugerb/prentun:
Mánabaráskrift 1700 kr. m/v:
Tímamót hf.
Jón Kristjánsson
Óddur Ólafsson
Birgir Cu&mundsson
Brautarholti 1, 105 Reykjavík
5631600
55 16270
125 Reykjavík
Tæknideild Tímans
ísafoldarprentsmibja hf.
<. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Sumarlokanir á
sjúkrahúsum
Umfjöllun um sumarlokun á sjúkrahúsum er fastur liö-
ur í fjölmiðlaumræðunni hér á landi þegar líður á sum-
arið, og þessi umfjöllun virðist vera snemma á ferðinni
á þessu vori.
Sú starfsemi, sem fram fer á sjúkrahúsum og öðrum
heilbrigðisstofnunum, er afar mikilvæg og viðkvæm.
Notendur krefjast greiðrar og öruggrar þjónustu, en rík-
isvaldið krefst aðhalds í þessum dýra málaflokki. Það er
því ekki heiglum hent að þræða hinn gullna meðalveg
og koma til móts við þessar kröfur.
Fjölmargar skýrslur hafa verið gefnar út um starfsemi
sjúkrahúsanna og nýlega er komin skýrsla frá Ríkisend-
urskoðun sem fjallar um sumarlokun sjúkrahúsanna og
áhrif þeirra. Niðurstöður þeirrar skýrslu eru um margt
athyglisverðar.
Niðurstaða skýrslunnar er meðal annars að sumarlok-
anir sjúkrahúsanna hafi ekki í för með sér alvarlega
röskun á þjónustu þeirra. Allri bráðaþjónustu sé sinnt
yfir sumartímann, en dregið sé úr biðlistaaðgerðum á
sama tíma, án þess að heildarumfang þeirra á árinu
minnki. Hins vegar skili sumarlokanir ekki þeim fjár-
hagslega ávinningi, sem að var stefnt til lækkunar á
heUdarútgjöldum þeirra.
Ljóst er að sumarlokanir sjúkrahúsa eru tilkomnar af
þrennum ástæðum. í fyrsta lagi til þess að láta enda ná
saman fjárhagslega með því að komast hjá því að ráða
afleysingafólk. í öðru lagi vegna þess að afleysingafólk
er ekki fyrir hendi og í þriðja lagi vegna þess að á stóru
sjúkrahúsunum hefur verið farið í viðhaldsframkvæmd-
ir yfir sumarmánuðina á sama tíma og heilbrigðisstéttir
eru í sumarleyfi.
Það er staðreynd að engin leið er að manna sjúkra-
húsin yfir sumarið þannig að þar verði haldið uppi fullri
starfsemi. Til þess er einfaldlega ekki völ á fagfólki sem
er á lausu til sumarafleysinga. Starfsemi sjúkrahúsanna
mun því ætíð dragast saman yfir sumarmánuðina og
þar mun ætíð verða einhver röskun, en vandinn er að
hún komi ekki niður á öryggi eða bráðaþjónustu. Starfs-
fólk heilbrigðisstofnana hefur leitast við að haga mál-
um á þann veg að þessi skilyrði séu uppfyllt.
Einn þátturinn, sem verður að taka með þegar rætt er
um þessi mál, er heimahjúkrunin. Það er nauðsyn að
hún sé öflug, því að með henni má í einhverjum tilfell-
um létta það álag sem verður á heimilin í landinu vegna
lokananna. Þessi mál verður því að skoða í samhengi.
Það er nauðsyn fyrir alla aðila, sem hlut eiga að máli,
að fara yfir þessi mál af yfirvegun og gera sér grein fyrir
því hvað betur má fara varöandi þau. Skýrsla Ríkisend-
urskoðunar dregur saman gagnlegar upplýsingar í mál-
inu og á að koma að notum sem grundvöllur umræðna
um það sem betur mætti fara. Sumarfrí heilbrigðisstétta
er staöreynd og því verður ekki breytt, enda er starfið
kröfuhart og starfsfólkinu veitir ekki af sínu sumarleyfi.
Vandinn er að bregðast við þeim aðstæðum sem þessi
sumarleyfi þúsunda fólks skapa í þessari viðkvæmu
starfsgrein. Það er nauðsyn að það liggi ljóst fyrir hvað
væri hægt að laga með auknum fjárveitingum og hvort
lokanir skapa kostnað síðar meir. Um þessi atriði þarf að
fara fram öfgalaus umræða, sem byggð er á staðreynd-
um, og leita jafnframt skynsamlegra leiöa til þess að
áhrif sumarlokana verði sem minnst. Hins vegar verða
þau áhrif ætíð veruleg. Það er sjálfsblekking að halda
öðru fram.
Trúboð í villimannasamfélagi
Garri hefur frá blautu barns-
beini stabiö í þeirri trú ab trú-
bob væri eitthvaö, sem menn
stunduðu í svörtustu Afríku
meðal heiðinna villimanna,
sem trúðu á stokka og steina.
Einhvern veginn stób hann
líka í þeirri trú að helstu hætt-
urnar sem steðjuðu að trúboð-
unum væru að þeim væri
skellt ofaní stóran pott og þeir
soðnir handa þorpsbúum. í
pottinum hrærðu síðan illúb-
legir blámenn meb stórt leggj-
arbein þvert í gegn um mið-
nesið. En það er nú með þessa
æskumynd eins og svo margar
aðrar að blákaldur raunveru-
leikinn reynist stundum öðru-
vísi en ætlað er.
Hvernig var smalaö?
Á nýlegum aðalfundi í
Langholtssöfnuði kom fram
hörð andstaða við sitjandi
prest. Presturinn hafði þó skýringar á fjölmennri
andstöðu á reiðum höndum og sagði að andstæð-
ingar hans hefðu smalað á aðalfundinn. Heimilis-
fólkið á heimili Garra var að velta því fyrir sér
hvort andstæðingarnir hefðu smalað ríðandi á
fundinn eða tekið sér hrífu í hönd og rakað sam-
an fylginu, líkt og einn forsetaframbjóöandinn
hefur gert meb góbum árangri. Ein yfirlýsing
prestsins vakti þó athygli Garra umfram aðrar, en
það var yfirlýsingin um að hann væri trúboði. Þá
rifjaðist upp fyrir Garra, gamla myndin sem hann
hafði gert sér af hinum týpíska trúboöa í æsku og
var ekki laust við að hann brosti útí annað þegar
hann sá fyrir sér sérann í pottinum og safnaðar-
stjórn hrærandi í með stórri sleif.
GARRI
Óvígur her heiö-
inna villimanna
Annars er þessi mynd ekki
svo fráleit ef miöað er við
hvernig ákveðinn hópur
kirkjunnar þjóna hefur lagt
málið upp. Presturinn í Lang-
holtssókn sé framvörður
kristninnar og hafi breytt
helgihaldinu til samræmis
við þab sem tilheyri í kirkju.
Presturinn veit hvab Gub vill
og er að berjast við óvígan her
heiðinna villimanna, Guð vill
nefnilega ekki ab fólk hafi
gaman af því að sækja kirkju -
fólk á að sækja kirkju fullt
lotningar og ótta vib hið
kirkjulega yfirvald. Garri
verður að viðurkenna að
hann nennir ekki að fara í
leiðinlegar messur og langar
ekkert að trúa á einhvern Guð
sem hann þarf að vera skít-
hræddur við. Garri hefur allt-
af haldið mest uppá þann hluta kristninnar sem
kallabur hefur verið kristilegur kærleiki og hyggst
gera það áfram. Trúlega er því líkt farið með mörg
önnur sóknarbörn og má því spyrja hvort kirkjan
sé til fyrir fólkið eða hvort fólkið sé til fyrir kirkj-
una. Garri ber vissulega virðingu fyrir kirkjunnar
þjónum en þeir verða að hugsa sinn gang vilji
þeir auka vegsemd þjóðkirkjunnar, framgangur
þeirra mála kirkjunnar sem hæst hafa borið und-
anfarið misseri verður ekki til þess. Það er nefni-
lega svolítiö sannleikskorn í orðum eins sóknar-
barns í Langholtssókn, þrátt fyrir broddinn:
„Skálholt, Reykholt, Langholt — óhollt."
Garri
Pétur, úlfurinn og félagar
Guðrún Pétursdóttir mat það
svo í sjónvarpsviðtali aö niður-
staða skoðanakönnunar DV í
vikunni gæfi tilefni til að ætla að
máttur auglýsinganna væri mik-
ill. Hún bætti því raunar við og
mátti þar kenna dálítinn
beiskjutón að leiðin til að kom-
ast út úr auglýsingastríðinu væri
ab frambjóðendur kæmu fram í
sameiginlegum sjónvarpsþætti í
umræðum. Þannig kæmi betur í
ljós hvernig frambjóðendurnir
eru í raun og veru, en ekki að-
eins sú mynd af frambjóðend-
um sem matreidd er og tilbúin á
auglýsingastofum.
Eflaust er þetta rétt hjá Guð-
rúnu, að hluta til að minnsta
kosti. Enn sem komið er hafa þó
aðeins þrír frambjóðendur aug-
lýst ab marki í sjónvarpi en það
eru auk Guðrúnar Pétursdóttur
sjálfrar, þeir Pétur Hafstein og
Ástþór Magnússon.
Keppni auglýsingastofanna
í ljósi niðurstöbu skoðanakannana og yfirlýs-
ingar Guðrúnar um nauðsyn sameiginlegrar um-
ræðu í sjónvarpi verður að gera ráð fyrir að hún sé
búinn að segja upp viðskiptum við auglýsinga-
stofuna sína. Ef fylgissveiflur eru að miklu leyti
vitnisburður um mátt auglýsinganna hefur aug-
lýsingastofa Guðrúnar augljóslega ekki staðið sig í
stykkinu við að pakka henni, sem frambjóðanda,
inn í nægjanlega huggulegar umbúðir til að hún
haldi sínu striki í könnunum. Hins vegar verður
ekki annað sagt en að auglýsingamennskan í
heild sinni hefur verið ákaflega átakalaus og ef
ekki hefði komið til sjálfsbjargarviðleyti íslenskra
heimila væru menn upp til hópa orðinir dauð-
leiðir á þeim frambjóðendum sem auglýsa mest.
Þannig hafa íslenskrar kjarnafjölskyldur skemmt
sér við að telja bækurnar í bókahlillunum á bak
við Ástþór Magnússon í auglýsingunum hans og
búa til hvers kyns sögur um hverjar þeirra hann
hafi lesið og hvaða gáfumenni hann þekki sem
eigi þær.
Þá hafa upplýst foreldri notað sér slagorð Guð-
rúnar Pétursdóttur „Hún er..", til þess að kenna
börnum sínum hrafl í heimspeki upplýsingaaldar-
innar og þó sérstaklega efasemdum Descartes um
hinn skynjaða veruleika allt um
kring. Descartes sagði á einum
stað (- og kannski er sú bók á bak
vib Ástþór): Ég hugsa, þess vegna
er ég. Á íslenskum heimilum
hefur verið þetta verið útlagt
sem skilabob um að Guðrún sé
mikil gáfumanneskja: Guðrún
er... þess vegna hugsar hún.
Enn að raka?
Og þá hafa auglýsingar Péturs
Kr. Hafstein ekki síður þótt gób
dægradvöl meðan beðið er eftir
næsta dagskrárlið í sjónvarpinu.
„Ætli hann sé enn að raka?" er
spurning sem víða er vinsæl, eða
„er hann kominn á hestbak?" Þó
er það stefið sem leikið er undir
sem best sýnir dýptina í auglýs-
ingum Péturs og hefur trúlega
gert gæfumuninn þegar kemur
að velgengninni. Stefið er úr
Pétri og úlfinum sem er vel þekkt tónverk á öllum
heimilum og nokkuð sem kjarnafjölskyldan getur
sem hægast sameinast um, enda búið að gera
margar leikgerðir af þessu jafnt fyrir börn og full-
orðna. Allir vita hver Pétur er, og allir vita að hann
vinnur á endanum. En hver er úlfurinn vondi?
Flestir hallast að því að það sé Ólafur Ragnar
Grímsson, sem er óneitanlega mesta ógnunin við
Pétur — að minnsta kosti eins og málin standa í
könnunum í dag. Og sé sú túlkun rétt að stefið
eigi að vísa til þess að Ólafur Ragnar sé úlfurinn -
sem sé þá væntanlega í sauðagæru — er þetta í
fyrsta sinn sem hinn ameríski stíll um „neikvæð-
ar" auglýsingar fyrir kosningar er notaður hér á
landi. Hins vegar er er þetta svo siðfágað hjá
stuðningsmönnum Péturs að það fellur í kramið
hjá landanum.
En það er ekki hægt að horfa framhjá því að í
könnun DV voru bæði Ólafur Ragnar og Guðrún
Agnars í ágætis málum þrátt fyrir að íslenska
kjarnafjölskyldan hafi ekki haft sjónvarpsauglýs-
ingar frá þeim til að stytta sér stundirnar. Að vísu
eru þau bæði stjórnmálamenn með þekkt andlit
og þurfa því ekki eins mikla kynningu. En engu að
síður hlýtur það að vera spurning hvort auglýs-
ingaherferð í sjónvarpi skili því sem hún á að skila
þegar til lengdar lætur og að kannski sé best, eftir
allt, að auglýsa sem minnst?
-BG
Á víbavangi