Tíminn - 08.06.1996, Blaðsíða 13

Laugardagur 8. júní 1996
13
niöur í afar litla sjálfsstjórn. Því neðar ,em börn/fullorðnir eru á skal-
anum því líklegra er að þau þurfi á meðferð að halda. Að sögn Bark-
leys hefur í Bandaríkjunum verið miðað við 5 prósentin, þ.e. að þeir
sem hafa minni sjálfsstjórn heldur en 95% þjóðarinnar þarfnast
hjálpar. „Ofvirkni er ekki sjúkdómur. Þetta er ekki spurning um að
hafa einkennin eða ekki heldur að hafa mismunandi mikla sjálfs-
stjórn."
Hér á landi er hægt að láta greina börn á Barna- og unglingageö-
deild Landspítalans á Dalbraut en nú eru um 40 börn á biölista þar
eftir greiningu. Þegar börn hafa verið greind ofvirk þá er um að ræða
tvískipta meðferð. Annars vegar er lyfjameðferð og hins vegar er for-
eldrum, og stundum kennurum, kenndar leiðir til að hafa betri stjórn
á einkennunum, t.d. með því að koma sér upp gerviumbun til að
verðlauna börn fyrir unnin verk, halda beinum tengslum milli verks
og umbunar, hafa allar reglur skýrar og búta stærri skyldur niður í
smærri til að ögra ekki vinnsluminni barnanna. Meðferð Barkleys er
m.a. notuð hér á Barnageðdeild Landspítalans á Dalbraut.
Lyfin eru ekki gefin til að lækna fólk af einkennunum heldur til að
slá á þau, líkt og insúlín læknar ekki sykursýki en heldur henni í
skefjum. Því geta ofvirkir þurft að taka inn örvandi lyf (amfetamín-
lyf) 2-4 sinnum á dag árum saman en lyf eins og ritolin, sem mest er
notað hér, virkar aðeins í nokkrar klukkustundir í einu. Lyfin örva
sjálfsstjórnarstöðvarnar í heilanum og virka því ekki sljóvgandi.
Barkley sagði aukaverkanir
minni háttar. Algengastar eru að
börnin missi matarlystina, enda
voru þessi lyf notuð sem megr-
unarpillur fyrir nokkrum áratug-
um, og þau eiga erfitt með að
sofna. Lítið brot af börnunum
verður pirrað verkun lyfsins er að
fjara út í líkamanum. Barkley
segir þó af og frá að þau verði
háð lyfjunum, slíkt geti ekki
gerst þegar þau eru tekin í gegn-
um munninn. Lyfjagjöfin hefur
reynst mjkög veLað sögn Bark-
leys og taka um 70-80% barn-
anna miklum framförum meöan
á meðferðinni stendur en ein-
ungis minnihlutinn getur hætt
að taka lyfin við táningsaldur.
Um 50% barnanna getur hætt á
lyfjunum þegar þau eru komin á
fullorðinsaldur. Hinn helmingur-
inn þarf hins vegar að taka lyfin
áfram, eins lengi og þau þurfa.
„Fólk er oft sjokkerað yfir því
að við notum lyfjameðferð við
þessum vandamálum og er hrætt
um að lyf séu ofnotuð og að of
mörg böm séu sett á þessi lyf.
Almenningi finnst þessi mikla
lyfjagjöf hneyksli vegna þess að
hann lítur ekki á ofvirkni sem
erfðafræðilegt vandamál. Það
sem er hins vegar hneyksli er ef
fólk heldur að þessi hegðunar-
vandamál séu afleiðing af slæmu
uppeldi og óþekkt.
Flogaveiki var áður talin leggj-
ast á fólk þegar illir andar settust
að í sjúklingunum. Geðveilir
voru líka taldir haldnir illum
öndum. Fyrir 20-30 ámm var for-
eldrum kennt um þab ef börn
þeirra urðu einhverf. Þau hefðu
ekki sýnt börnunum næga ástúð
og væntumþykju. Nú vitum við
að þetta var fáránlegt og ein-
hverfa er mjög alvarleg heila-
tmflun.
Andstaða almennings við
lyfjagjöf mun því ekki dvína fyrr
en hann hefur verið fræddur um
raunverulega orsök vandamála
ofvirkra bama."
LÓA
'lboð að HEIMA ER BEZT
tai tíð ^ ‘MA •£& UH »» -M) táh Mp VM && újg •iáa xjð Ú& 'átf ÚS3
hvert tölublað
Tímaritið HEIMA ER BEZT hefur komið út óslitið síðan árið 1951.
„Blaðinu er ætlað að vera þjóðlegt heimilisrit og vettvangur ritfærra
alþýðumanna, kvenna sem karla, sem eitthvað vilja láta til sín heyra,“
var m.a. sagt um tilgang ritsins í upphafi ferils þess. Það vill byggja
tilveru sína á þjóðlegu efni, segja frá lífsbaráttu fólksins í landinu til
sjávar og sveita, fyrr og nú, hugðarefnum þess og skemmtunum.
HEIMA ER BEZT er kjörið tímarit fyrir alla
þá sem unna þjóðlegum fróðleik og vilja lesa
og fræðast um daglegt líf og hugðarefni
íslensks alþýðufólks, fyrr og nú, eins og það
segir frá því sjálft.
'arsum
HEIMA ER
Þjóðlegt heimilisrir
Horfðu og hlustaðu með opnum huga!
Hvem vilt þú hafa sem forseta næstu árin?
Allir forsetaframbjóðendurnir verða í Sjónvarpinu
annað kvöld kl. 22.30. Nú er kosningabaráttan að hefjast!
Stuðningsmenn
Guðrún Pétursdóttir
ein af okkur
Höfum úrval varahluta og boddýhluta í Land-Rover.
Einnig varahluti í Range-Rover og Mitsubishi
Þekking og reynslá tryggir þjónustuna.

^jjj^jj^jf^i jjff Varahlutaverslun Draupnisgötu 1, Akureyri,
Sími 461-3016, Fax 461-1364
VARAHLUTIR
AUKAHLUTIR
HEILDSALA - SMÁSALA
bílaverkstæði...
...og aðrir eigendur Land-Rover og
Range-Rover bifreiða, athugið!
Bændur