Tíminn - 12.06.1996, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 12. júní 1996
11
Einna líklegast þykir
ab fribarferlib í
samskiptum araba
og Israels muni
halda áfram, þar eö
markmib Netanya-
hus sé umfram allt
annab ab vera for-
sœtisrábherra sem
allra lengst
Benjamin Netanyahu,
hinn nýi forsætisráð-
herra ísraels, er 46 ára
og í yngra lagi miðaö við
það sem algengt er um
stjómmálamenn, sem kom-
ist hafa á „toppinn", eða svo
er sagt í blöðum. Hann er
sabra, þ.e. fæddur í ísrael
eftir að það var stofnað
(1948), en að því er virðing-
arauki nokkur þarlendis. En
aldur sinn hefur hann alið
að allmiklu leyti í Banda-
ríkjunum.
Bentzion Netanyahu, faðir
Benjamins, var vinur Menac-
hems Begin og sagnfræöingur
með rannsóknarréttinn
spænska sem sérgrein. Hann
var róttækur síonisti og eins
og fleiri þar í liði sannfærður
um, að á hatri óvina gyðinga á
þeim yrði aldrei minnsta lát.
Bandarísk mótun
Bentzion Netanyahu taldi
sig misrétti beittan heimafyrir
vegna stjórnmálaskoðana
sinna og fluttist til Bandaríkj-
anna, þar sem Benjamin sonur
hans gekk í skóla í Fíladelfíu
og nam síðan í Harvard og
Massachusetts Institute of
Technology (arkitektúr í síðar-
nefnda skólanum). Báðir þess-
ir háskólar eru meðal þeirra
bestu í Bandaríkjunum eða
a.m.k. meðal þeirra sem mest
virðing fylgir. Mótun Net-
anyahus, a.m.k. hvað ytra
borð og framkomu varðar, var
að sögn fremur bandarísk en
ísraelsk. Snilld hans viö að
hrífa mannskapinn gegnum
sjónvarp, sem þykir meb
meira móti, mun þannig vera
lærb vestanhafs.
Áður en Netanyahu hóf há-
skólanám hafði hann þjónab í
ísraelska hernum í fimm ár og
var í lok þess tímabils orðinn
höfuðsmaður. Hann var í
Landamærakönnunarsveitum
svokölluðum, sem höfðu að-
gerðir á bak við víglínu óvina
sem sérgrein. Ariö 1968
sprengdi sveit, þar sem hann
var með, í loft upp 13 flugvél-
ar á flugvellinum við Beirút, í
hefndarskyni vegna þess að ar-
abískir hryðjuverkamenn
höfðu rænt ísraelskri farþega-
flugvél. Af því og fleiru hlaut
hann frægð nokkra heimafyr-
ir.
1976 rændu arabískir og
þýskir hryðjuverkamenn
franskri farþegaflugvél, þar
sem margir gyðingar voru
meðal farþega, og flugu henni
til Entebbe í Uganda, þar sem
Idi Amin ríkti þá. ísraelar
gerðu árás á flugvöllinn, frels-
uðu flesta farþega og áhafnar-
menn frönsku vélarinnar og
felldu suma hryðjuverka-
mannanna og um 100 manns
af her Idi Amins. Aðeins einn
ísraeli féll í leiðangri þessum,
og var sá leiðangursstjórinn
sjálfur, Jonathan Netanyahu,
ambassador lands síns hjá
Sameinuðu þjóðunum og
vakti í því starfi slíka athygli,
einkum fyrir tilverknað sjón-
varpsstöbva, að samkvæmt
niðurstöðum skoðanakann-
ana héldu flestir Bandaríkja-
menn að hann væri aðalfull-
trúi þeirra hjá S.Þ.
Hann sneri heim til ísraels
1988 og var þá eldfljótur að
komast upp í forystu hægri-
flokkabandalagsins Likud. Er
sumra fréttamanna mál að
þann skjóta frama hafi hann
ekki síst átt því að þakka að
hann þykir myndarmaður í
sjón og ennfremur því hve vel
hann kunni á sjónvarpið.
Það orð fer af Netanyahu ab
hann sé kvennamaður mikill.
Hann hefur kvænst þrívegis og
að sögn talsvert iðkað pilsa-
veiðar framhjá. Yfirleitt taka
ísraelar ekki mjög hart á þeim
stjórnmálamönnum sínum
sem lausbeislaðir þykja í þeim
efnum. Moshe Dayan, hers-
höfðingi og þjóöhetja, var
þekktur fyrir þessháttar auk
annars og meira að segja
Golda Meir var ekki alsaklaus
af slíku. Dayan er sagður hafa
hvæst eitthvert sinn: „Eg er
ekki meðal umsækjenda um
titilinn eiginmaður ársins."
Kaldrifjaður og metn-
aðargjarn
Framhjáhald Netanyahus
varð honum þó um hríð til
nokkurra vandræða í barátt-
unni um leiðtogastöðuna í
Likud. Virðist hann hafa grun-
að að andstæðingar hans í
flokknum hefðu náð sönnun
fyrir framhjáhaldi hans upp á
hljóðband. Svo mun ekki hafa
veriö, en Netanyahu komst
vib þetta mjög úr jafnvægi.
Gerði hann heilmikiö veður út
af þessu og tók kona hans sér
það nærri. Þótti Netanyahu
því hafa komið illa fram vib
hana í máli þessu og ennfrem-
ur segja ýmsir, að þetta bendi
til þess að honum sé hætt við
að bregðast miöur skynsam-
lega við undir álagi.
Annars hefur yfirleitt verið
haft fyrir satt að Netanyahu sé
kaldrifjaður, glöggur að átta
sig á stöðunni í málum og ekki
ýkja vandur að mebulum.
Mánubi áður en Yitzhak Rabin
var myrtur ávarpaði Netanya-
hu stjórnmálafund, þar sem
dreift var blöbum með mynd
af Rabin í nasískum einkennis-
búningi. Við jarðarför Rabins
lét Leah, ekkja hans, sem hún
sæi ekki framrétta hönd Net-
anyahus. „Það er of seint,"
sagði hún.
Netanyahu hefur, með hlið-
sjón af málflutningi hans sem
stjórnmálamanns, gjarnan
verið lýst sem harblínumanni
gagnvart aröbum. Ýmsir segja
sem svo að meb kosningasigri
hans á Shimoni Peres, sem
fréttaskýrendur kalla nú heill-
um horfinn, sé friðarferlið í
samskiptum araba og ísraels
komið í bráða hættu. En öðr-
um þykir líklegra að það ferli
haldi áfram, þótt tónninn í
samskiptum aðila þar kunni
að verða eitthvað hranalegri.
Því að þótt Netanyahu kunni í
skoðunum að vera nálægt
þeim, sem gjarnan eru skil-
greindir sem alllangt til hægri
í ísraelskum stjórnmálum, sé
hann umfram allt metnaðar-
gjarn og því líklegt ab mark-
mið hans í stjórnmálum hér-
eftir verði fyrst og fremst ab
halda áfram ab vera forsætis-
rábherra. Og hann veit manna
best að Bandaríkin, bakhjarl
ísraels, eru mjög svo ákveðin í
því að friðarferlinu verði ekki
stefnt í hættu. ■
Lík eftir sprengingu íísraelskum strœtisvagni: athafnirpalestínskra hrybjuverkamanna rébu e.t.v. úrslitum um
kosningasigur Netanyahus og Likud.
Netanyahu (t.v.) og Peres eftir kapprœbur í sjónvarpi: sá fyrrnefndi þykir einkar snjall á skjánum.
Nýr leiðtogi í ísrael
eldri bróðir Benjamins. Jonat-
han varð af þessu þjóðhetja og
varð það nánustu ættingjum
hans til verulegs framdráttar.
Kvennamaður mikill
Eftir skamma hríð sem sölu-
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
mabur hjá ísraelskum hús-
gagnaframleiðanda fékk Benj-
amin Netanyahu stöðu í ísra-
elska sendiráðinu í Washing-
ton, fyrir tilstilli Moshe Arens,
ambassadors ísraels þar og
vinar Netanyahu- fjölskyld-
unnar. Þótti Benjamin standa
sig afburða vel í því starfi, sér-
staklega í hanastélsboðum og í
sjónvarpi. Hann varb síðan