Tíminn - 14.06.1996, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 14. júní 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 56B 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmi&ja hf.
Mána&aráskrift 1700 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Reykjavíkurlist-
inn 2ja ára
Reykjavíkurlistinn hélt upp á tveggja ára afmæli
sitt í gærkvöldi með smekklegri, fjörugri og menn-
ingarlegri, en látlausri athöfn. Það er við hæfi, því
stjórnartíð Reykjavíkurlistans í borginni hefur ein-
mitt verið allt þetta: smekkleg, fjörug, menningar-
leg og látlaus.
Fyrir tveimur árum beið nýrra stjórnenda í
Reykjavík risavaxið verkefni, sem var að byggja upp
alla þá innviði borgarkerfisins sem fúnað höföu
vegna vanrækslusynda sjálfstæðismanna næstu ár-
in þar á undan. Reykjavík var orðin að eins konar
fjárhagslegri og starfslegri Kolbeinsey, sem stöðugt
molnaði úr í sjógangi framvindunnar og beið þess
að sökkva endanlega í sæ óstjórnar og skuldaklaf-
ans. Það reyndist hlutverk Reykjavíkurlistans að
hræra steypuna og stýra endurreisnarstarfinu.
Nokkur stór verkefni hafa verið mest áberandi í
starfi Reykjavíkurlistans á þessu fyrra kjörtímabili.
í fyrsta langi hefur verið gert stórátak í því að
styrkja fjármálastjórn borgarinnar og afgreiðsla síð-
ustu fjárhagsáætlunar í borginni sýnir svo ekki
verður um villst, að blaðinu hefur verið snúið við og
gert er ráð fyrir að halli borgarsjóðs verði sá minnsti
á þessum áratug.
í öðru lagi hefur átt sér stað gríðarleg uppbygging
í dagvistar- og skólamálum og stefnir í að metnaðar-
fullum markmiðum, sem Reykjavíkurlistinn setti
sér í þessum málaflokkum, muni verða náð þrátt
fyrir aðhald og yfirvegun í útgjöldum.
í þriðja lagi haföi Reykjavíkurlistinn burði og pól-
itískan kjark í þeirri aðkrepptu fjárhagsstöðu, sem
nú ríkir, til að finna leið til að halda áfram nauðsyn-
legum holræsaframkvæmdum. Hann uppskar
tímabundna óánægju vegna þess að lagt var á sér-
stakt holræsagjald í tengslum við þetta, en undan
þessu varð ekki vikist og ekki til neins að fresta erf-
iðum ákvörðunum.
í upphafi voru þeir margir spámennirnir, sem
spáðu Reykjavíkurlistanum miklum samstarfsörð-
ugleikum, ekki síst í ljósi þess að sviptingar í lands-
málabaráttunni skerpa alltaf andstæður í stjórn-
málaflokkunum — líka á sveitarstjórnarstigum.
Fjölflokkasamstarfið í Reykjavíkurlistanum hefur
hins vegar staðið af sér þessar mannraunir og er
samstarfið með svo miklum ágætum að ekki hefur
annað heyrst en að flokksmenn aðildarflokkanna
séu almennt sammála um að halda samstarfinu
áfram eftir næstu borgarstjórnarkosningar, fáist
styrkur til þess.
Reykjavíkurlistinn hefur vitaskuld átt sínar nið-
ursveiflur líka og óeðlilegt væri að stuðningmenn
hans og kjósendur væru allir ánægðir með allt allt-
af. Það er því í rauninni merkilegasta undrið á þessu
tveggía ara afmæli hversu fáir þeir eru sem eruiðu-
lega óánægðir með margt, oft.
Tíminn óskar Reykjavíkurlistanum til hamingju
á þessum tímamótum og hvetur hann til að halda
áfram að styrkja innviði Reykjavíkurborgar og gera
borgina að betri borg.
Innreib kvenna
Undanfarin ár hefur lítið borið á
einkunnarorðum íþróttahreyfing-
arinnar: „Heilbrigð sál í hraustum
líkama." Það er þó eitt og annað
sem bendir til þess að íþrótta-
hreyfingin ætti að taka þessi ein-
kunnarorð upp á ný og gera þeim
hærra undir höfði en þeim hefur
verið gert undanfarin ár. Nýlega
fengu knattspyrnumenn ádrepu
þegar aganefnd notaði sjónvarps-
myndir frá ríkisreknu fótboltarás-
inni til að dæma leikmann í
þriggja leikja bann fyrir óíþrótta-
mannslega hegðun. Sá var reyndar
af erlendu bergi brotinn og gæti
það bent til þess að innfluttum
leikmönnum sé ekki gerð nægjan-
leg grein fyrir íslenskum ung-
mennafélagsanda — þetta er
nefnilega ekki spurningin um að
vinna, heldur spurningin um að —
vera með. Annars er þetta náttúr-
lega hábölvað að það dugi ekki leng- _
ur að fylgjast bara með dómaranum
þegar andstæðingarnir eru látnir spýta rauðu,
menn verði að fá sér augu í hnakkann til að fylgjast
með sjónvarpsmyndavélunum líka.
GARRI
— ar verið bundin við karlmennskuna
— stóra, sterka og sveitta karl-
__ menn púlandi hálfnakta við erfiðis-
vinnuna — en framtíðin er e.t.v.
ekki þannig. Kannski er framtíðarímyndin síðhærð-
ir, bláeygir og gullfallegir kerskálastarfsmenn.
Konur sækja á
En fótboltinn er ein af þessum týpísku karla-
íþróttum, þó konur sæki í æ ríkari mæli inn á
þann vettvang eins og aðra. Afleiðingin af þeirri
innrás verður e.t.v. og vonandi aukinn ung-
mennafélagsandi. Nú er eitt helsta karlavígi
landsins fallið þar sem er toppstaðan í stærsta iðn-
fyrirtæki landsins. Vígin falla eitt af öðru, nú er
stórkostlegur skortur á málmiðnaðarmönnum í
landinu og eins víst að stúlkurnar þyrpist í iðnnám
á þessum síðustu árum aldarinnar, eins og þær
þyrptust í húsmæðraskólana um miðja öldina.
Garri hefur verið að velta því fyrir sér hvaða áhrif
þessar breytingar í álverinu kunni að hafa í fram-
tíðinni. Hingað til hefur ímynd atvinnugreinarinn-
Alvarlegar áhyggjur
Garri verður að segja eins og er að hann hefur al-
varlegar áhyggjur af þessari þróun. í.gamla daga
gat hann nokkurn veginn treyst því að dömurnar,
sem hann hitti í Sigtúni eða Þórscafé, væru skrif-
stofudömur eða hjúkkur, störfuðu a.m.k. við hefð-
bundin stúlknastörf. Nú er öldin önnur og ungu
mennirnir sem stunda öldurhúsin geta engu
treyst í þessum efnum. Dömurnar sem þeir hitta
gætu verið kerskálaverðir í álverinu, vélstjórar á
dalli frá Grindavík, flugmenn eða jafnvel banka-
stjórar. Og það sem verra er, þær gætu tekið upp á
því að bjóða herrunum í glas! Garri
Að mæta í vinnuna
Fréttasíður blaðanna og frétta-
tímar ljósvakamiðlanna hafa
verið uppfullar af fréttum um
nýja gjaldþrotaskýrslu Aflvaka
hf., sem ber raunar hið virðulega
og nánast læknisfræðilega heiti
„Nýgengi og gjaldþrot fyrir-
tækja 1985-1995". Skýrsla með
þessu heiti hefði auðveldlega get-
að verið í Læknablaðinu innan
um greinar sem fjalla um ný-
gengi ýmissa annarra sjúkdóma
í þjóðarlíkamananum og þjóðar-
sálinni.
Án þess að sá sem þetta ritar
hafi nokkrar forsendur til aö
leggja mat á vinnubrögð og
rannsóknaraðferðir skýrsluhöf-
unda, er freistandi að fullyrða að
óvenju vel hafi til tekist að þessu
sinni. Þetta má ekki hvað síst
merkja á því að þarna eru tínd til
atriði til skýringar á gjaldþrotum,
sem okkur leikmönnum þykja augljóst að geta
skipt verulegu máli, en hafa til þessa af einhverj-
um ástæðum ekki þótt skipta sérlega miklu máli,
þegar sérfræðingar og ráðgjafar hvers konar í at-
vinnurekstri eru að fjalla um rekstur.
Einfalt og flókiö
Hér er ég að tala um hluti eins og veruleikafirr-
ingu stjórnenda fyrirtækja, en ein af mikilvægari
niðurstöðum í skýrslunni er einmitt að skortur á
raunsæi leiði til þess að stjórnendur leiti seint eftir
aðstoð og valdi iðulega verulegum vandræðum. Þó
var það einkum eitt atriði sem ber þessum skýrslu-
höfundum sérstaklega gott vitni, og það er hlutur
sem mörgum sérfræðingahópnum hefði trúlega
sést yfir, vegna þess hve útbreitt í þeirra hópi
mottó þýskra bírókrata er um að ekkert beri að hafa
einfalt, sem á annað borð sé hægt að hafa flókið.
(Warum es einfach machen, wenn es kompliziert
gehe!)
í yfirliti um helstu niðurstöður er þetta orðað
þannig: „Stjórnun ekki sinnt sem skyldi. — Veru-
legur munur kom fram á stjórnunarþætti þeirra
fyrirtækja sem urðu gjaldþrota og hinna sem
áfram lifðu. Skortur á agaðri stjórnun og annir
stjórnenda utan fyrirtækis leiddu fljótt til veru-
legra vandamála sem oftlega
leiddu til gjaldþrots."
Það hefur m.ö.o. verið sýnt fram
á það í skýrslu, að það borgi sig að
yfirmenn mæti í vinnuna, en séu
ekki að sinna einhverjum öðrum
erindum úti í bæ. Flestir vinn-
andi menn, sérstaklega þeir sem
ekki eru úr hópi svokallaðra
stjórnenda, hefðu getað bent á
þetta atriði fyrirfram sem líklega
orsök þess ef ekki gengur vel í fyr-
irtæki. Nú er það hins vegar stað-
fest og segir mikla sögu um þá
hugmyndafræði, sem svo oft virð-
ist vera ríkjandi víða í íslensku
þjóðfélagi. Menn ætla að fá allt
fyrir ekkert og auðvitað er það slá-
andi að ein af mikilvægari orsök-
um fyrir tíðum gjaldþrotum á Is-
landi skuli vera að stjórnendur
telja sig ekki þurfa að vera í vinn-
unni.
Aö ná í fólk í vinnunni
Blaðamenn þekkja vel hvernig er að ná í fólk á
vinnutíma, enda felast í starfinu mikil samskipti
við stjórnendur bæði á opinberum vettvangi og í
einkageiranum. Það er því ekki óeðlilegt að blaða-
mannshugurinn fari af stað þegar menn sjá svona
fullyrðingar um einkageirann sem raunhæfa skýr-
ingu — að hluta — á ótrúlega hárri tíðni gjaldþrota.
Þaö getur vissulega verið erfitt að ná í stjórnendur
fyrirtækja í einkageiranum á vinnutíma, en það er
þó hreinasta hátíð miðað við að ná í stjórnendur í op-
inbera geiranum. Og ef áhrifin eru þessi í einka-
geiranum, eru fyrstu viðbrögð manns að vera þakk-
látur fyrir að opinber fyrirtæki og stofnanir geta
ekki farið á hausinn. En þegar betur er að gáð, þá er
það kannski einmitt vandinn að opinber fyrirtæki
fara ekki á hausinn eða lenda í sambærilegum
hreinsunareldi, þrátt fyrir að enginn stjórnandi
mæti í vinnuna. Skýrslan sýnir nefnilega líka að
þeir, sem stjórnað hafa fyrirtækjum sem fara á
hausinn, læra talsvert af reynslunni og telja það —
svona eftir á — mikilvægara en aðrir að stjórnend-
ur fyrirtækja mæti í vinnuna.
-BG
Á víbavangi