Tíminn - 14.06.1996, Qupperneq 1

LANDBÚNAÐUR Wmáwm
Kristján Oddsson, bóndi oð Neöra-Hálsi:
Lífræn ræktun mikilvæg en leysir
ekki vanda landbúnabar í kreppu
Lífræn ræktun og framleiðsla
landbúnabarvara hefur verib
mikib til umræbu og umfjöllun-
ar hér ab undanfömu. Ýmsir
telja hana vænlegan kost til ab
skapa íslenskum landbúnabi
sérstöbu í heimi þar sem aukin
áhersla er lögb á hollustu mat-
væla og abskotaefnum og öbm
því sem ekki verbur til í náttúr-
unni sjálfri er haldib í burtu.
Öðrum finnst umræðan um líf-
ræna ræktun sérvisku líkust og
verið sé að tala um hluti er aldrei
geti orðið að veruleika. Eðlilegt er að
skipst sé á skoðunum um þessi
mál og þegar eru allmargir bænd-
ur farnir að reyna fyrir sér á þessu
sviði landbúnaðar. Kristján Ödds-
son, bóndi að Neðra-Hálsi í Kjós,
hefur stundað lífræna ræktun um
árabil. Hann notar ekki tilbúinn
áburð og öll grænmetisframleiðsla
búsins er af lífrænum toga. Hann
kveðst ekki vera farin að framleiða
lífrænt ræktaða mjólk þar sem
vottun fyrir mjólkurafurðir sé ekki
til staðar þótt aðstæður heima á bú-
inu séu til þess að skila mjólk sem
framleidd væri með lífrænum að-
ferðum.
Byrjab árib 1983
Kristján kveðst hafa byrjaö að
þreifa sig áfram með lífræna rækt-
un árið 1983 og fyrsta lífrænt
ræktaða grænmetið hafi farið frá sér
á markað 1989. Breytingar úr hefð-
bundinni ræktun yfir í lífræna
taki tíma. Það sé engin leið að
skipta yfir með hraði. „Þessi breyt-
ing krefst mikils undirbúnings og
þróunarvinnu," segir Kristján
sem kveðst hafa hætt að nota tilbú-
in áburð á ákveðnar túnspildur
1983 og fjölgaði þeim síðan á
hverju ári þar til allt túnið og ann-
að ræktanlegt land hafi fengið
vottun til lífrænnar framleiðslu.
Ákvebib lífsvibhorf
En hvað kom til að hann ákvað á
breyta um og hefja lífræna fram-
leiðslu á þeim tíma sem fáir höfðu
leitt hugann að henni? Hann
kveðst hafa átt við tiltekin veikindi
að stríða um tíma sem hafi kallað á
sérstakt mataræði auk þess sem
hann hafi lengi haft áhuga á and-
legum málefnum. „Ég hef einnig
mikinn áhuga fyrir náttúrunni og
tel að í þessu ræktunarstarfi felist
ákveðið lífsviðhorf sem í mínum
huga nægir til þess að til þess að
hrinda hugsjóninni í fram-
kvæmd."
Kristján segir ab markaöurinn
hafi strax tekið við þessari fram-
leiðslu. „Ég var ekki alger braut-
rybjandi í þessu starfi því nokkrir
höfðu farið af stab á undan mér og
þá einkum fengist við lífræna
ræktun grænmetis. Eftir að ég fór
ab framleiða fyrir markab þá hafa
aðstæður verið þannig ab þessar
''örnr hafa fremur vantað en beita
hafi þurft fyrirhöfn til að selja
þær. Eftirspurnin var strax fyrir
hendi og hefur farið vaxandi með
árunum og aukinni umræðu um
þennan valkost." Kristján segir
augljóst að ákveðnir hópar fólks
Kristján Oddsson ásamt eiginkonu sinnu Doru Ruf á garbskálanum vib íbúbarhús sitt ab Nebri Háisi ab loknu er-
ilsömu dagsverki í síbustu viku. Mynd w.
hliö hefðbundinnar matvælafram-
leiðslu. „Með lífrænu ræktuninni
er verið að leggja inn á reikning
móður náttúru jafnframt því að
nýta gæði hennar en ekki að taka
sífellt út fyrirfram eins og gerist
þegar jörðin er pínd áfram með
notkun tilbúins áburbar."
Aukin notkun græn-
metis dregur úr
fæbuskorti
Er hægt að ná sambærilegri
framleiðslu með lífrænni ræktun
og hinni hefðbundnu þar sem
verksmiðjuframleiddum áburðar-
efnum er blandað í jarðveginn til
þess að auka afköst hans. Kristján
segir ab unnt sé að gera þab að
nokkru leyti meb með óbeinum
hætti. „Ef fólk breytir um lífsstíl
og lifnabarhætti í þá veru að auka
neyslu á grænmeti í stað kjötmetis
þá þarf mun minni uppskeru til
þess að fæða mannkynib. Kom tap-
ar miklu af næringargildi sínu við
það að vera breytt í kjötafurðir. Tal-
ið er að verðhækkun á komi stafi að
miklu leyti af aukinni kjötneyslu
en landið er ekki tilbúið til þess að
gefa meiri uppskeru af sér."
sækist eftir þessum matvælum
umfram önnur og setji það ekki
fyrir sig þótt þau séu dýrari. Þetta
fólk sé að kaupa ákveðna tegund
matvæla og einnig ákveðin gæði
sem það sé tilbúið að greiða nokkuð
fyrir.
Fremur efnabra og
menntabra fólk
„Þetta fólk kemur úr ýmsum
áttum og mörgum þjóðfélagsstétt-
um. Á meðal þess má finna stjórn-
málamenn, fólk úr viðskiptalífi
þjóbarinnar og einnig úr heilbrigð-
isstéttunum. Oft er þetta efnafólk
sem getur leyft sér að verja meiri
fjármunum til kaupa á lífsnauð-
synjum. En áhugi á lífrænt fram-
leiddum matvælum er einnig til
staðar víðar og eflaust nær hann
inn í flestar stéttir. Þó geri ég ráð
fyrir að menntafólk sýni þessu
meiri áhuga þótt erfitt sé að full-
yrða um það. Þetta er spurning um
ákvebin lífsstíl og oft er um að ræða
fólk serr^ veltir framtíð náttúrunn-
ar, mannkynsins og jarðarinnar
fyrir sér." Kristján segir að þessi
vakning verði ekki til af sjálfu sér
heldur tengist hún ákvebinni
þekkingu sem menn hafi aflað um
framleiðsluhætti og hollustu. Þótt
aukin notkun tilbúins áburðar leibi
til vaxandi uppskeru þá séu það
spurningar um hollustu þessarar
uppskeru og ekki síður þann
vanda sem áburðamotkunin leibir
af sér í formi útskolunar áburðar-
efna. „Eftir því sem áburðarnotk-
unin eykst verður útskolunin
meiri og þannig skapast ákveðinn
vítahringur sem sífellt fer vax-
andi." Kristján segir að menn hafi
vissulega miklar áhyggjur af þessu
víða um veröld og ekki dragi sú
vitneskja úr áhyggjum ab tvöfalda
verði notkun tilbúins áburðar á
næstu áratugum ef takast eigi ab
útrýma fæðuskorti í heiminum.
Því sé ekki hægt ab búast við að áburðar en lífræna ræktunin muni
dregið verði úr notkun tilbúins þróast áfram sem valkostur við
Nýir deutz traktorar

Taktu skreffð strax inn i 21. oldina
- með nýjum DEUTZ traktor!
Nýju DEUTZ traktorarnir eru ný hönnun frá grunni. Þeir hafa allt sem prýtt getur
góðan traktor, svo sem: Nútímalegt og straumlínulagað útlit; Nýir vatnskældir
mótorarsem eru ísenn hljóðlátir, sparneytnirog aflmiklir. Nýir fullkomnir 3ja eða
4ra þrepa vökvaskiptir gírkassar með vendigír. Öflugt og fullkomið vökvakerfi.
Rúmgott og afar þægilegt ökumannshús með meiri yfirsýn en áður hefur
þekkst. Með vali á nýjum DEUTZ traktor er skrefið stigið til fulls inn í 21. öldina.

ÞOR HF REYKJAVIK - AKUREYRI DEUTZ FAHR
REYKJAVÍK: Ármúla 11 - Sími 568-1500 AKUREYRI: Lónsbakka - Sími 461-1070