Tíminn - 21.06.1996, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 21. júní 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn oq auqlýsinqar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánaðaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Áhrifamáttur
skoðanakannana
Ekki eru allir á einu máli um ágæti skoðanakannana.
Þeir sem þær gera andmæla því að þær séu skoðana-
myndandi, en mæli aðeins stöðuna á þeim tíma sem
þær eru gerðar. Þegar um er að ræða könnun á pólitiskri
afstöðu, er því haldið fram með nokkrum rökum að
niðurstöður kannana hafi áhrif á afstöðu kjósenda og
geti beinlínis leiðbeint mörgum um hvað þeir eigi að
velja og hverju að hafna.
Víst má telja að sú ákvörðun Guðrúnar Pétursdóttur
að draga framboð sitt til baka og taka ekki þátt í kapp-
hlaupinu um forsetaembættið sé beinlínis vegna þess
hve illa henni vegnar í skoðanakönnunum. Þar er skýrt
dæmi um bein áhrif slíkra kannana á kosningar.
Þá má velta fyrir sér hvort niðurstöður og túlkun fjöl-
miðla á hverri könnuninni á fætur annarri á fylgi fram-
bjóðenda til forseta hafi ekki átt sinn þátt í síhrakandi
fylgi Guðrúnar Pétursdóttur, sem nú lýtur í lægra haldi
í skoðanakönnunum en ekki í kosningum.
Fleira er umhugsunarvert varðandi framboð og kosn-
ingabaráttu Guðrúnar Pétursdóttur, svo sem eins og
hverjir eru helstu áhrifavaldar í skoðanamyndun. Þegar
halla tók undan fæti í skoöanakönnunum, margítrek-
aði hún að fylgi sitt myndi vaxa þegar „öflugu" fjöl-
miðlarnir, sem hún taldi sjónvörp vera, færu að kynna
frambjóðendur og málflutning þeirra.
En þegar til kastanna kom breytti sjónvarpsumfjöll-
unin sáralitlu, sé mið tekið af skoðanakönnunum. Svo
lengi er hver búinn að tyggja upp í annan að sjónvarp
sé miðill sem öllu ræður um upplýsingu og skoðana-
myndun, að staðhæfingarnar eru orðnar að stórasann-
leika sem enginn dirfist að andmæla. Þetta ofmat á
flöktandi myndum á skermi afþreyingarmiðils leiðir
margan góðan dreng út á hálar brautir.
Annar stórisannleikur, sem orðinn var rótfastur í
hugum manna, hefur nú verið afhjúpaður svo rækilega
sem mest hanan má. Það er að þjóðin vilji alls ekki
stjórnmálamann í embætti forseta íslands. Skoðana-
kannanir sýna glöggt að harðsvíraður stjórnmálamaður
er eftirlæti þeirra sem spurðir eru. Hver sem endanleg
úrslit verða, er víst að stjórnmálamenn munu hugsa sér
til hreyfings þegar kjörtímabilum næsta forseta lýkur.
Þegar Guðrún Pétursdóttir tilkynnti að hún myndi
draga sig í hlé, sagði hún að kosningabaráttan væri orð-
in pólitískari en sig hafi órað fyrir og hún teldi æskilegt.
En forsetakosningar eru pólitík, þótt flokkslínur séu þar
mun óskýrari en þegar kosið er til Alþingis eða sveitar-
stjórna. Er það eðlilegt, þar sem flokkarnir bjóða ekki
fram í forsetakosningum.
En í öllum kosningum til embættis forseta íslands
hafa þekktir og sjóaðir stjórnmálamenn verið í fram-
boði og gengi þeirra verið misjafnt. Að þessu sinni eru
tveir frambjóðenda þekktir sem forystumenn í stjórn-
málabaráttunni og það eitt með öðru gerir forsetakosn-
ingarnar pplitískar og ætti engum að koma á óvart.
En þegar upp er staðið, er mest um vert að kosninga-
baráttan fari fram að siðlegum hætti og að þjóðin sætti
sig við niðurstöðu þegar þar að kemur. Guðrún Péturs-
dóttir hefur nú brotið blað í stjórnmálasögunni, sem
kannski á eftir að hafa meiri áhrif en virðast kann í
fljótu bragði. Afstaða hennar sýnir að skoðanakannan-
ir hafa áhrif á kosningar, sjónvarp er mikið ofmetinn
fjölmiðill og að allar kosningar eru pólitík, hvað sem
ímynduð þjóðarsál kann að halda fram.
Að hætta við og ná hylli
Flestum ber saraan um að það
hafi veriö stíll yfir Guðrúnu Pét-
urs, þegar hún dró framboð sitt til
baka á blaðamannafundi í fyrra-
dag. Menn eru jafnvel farnir að
tala um aö trúlega hafi Guðrún
verið besti kosturinn í stöðunni,
þrátt fyrir allt, og Ólafur, bóndi
hennar og blaðamaður, hafi nú
bara einna helst minnt á módel
frá einhverri herrafataverslun-
inni, glæsilegur á velli en þagði.
Trúlega væri það ekki of mikið
sagt, þó þessi síðasti blaðamanna-
fundur Guðrúnar sem frambjóð-
anda hafi markað hápunktinn á
frambjóðandaferlinum; hafi ein-
mitt verið það augnablik sem
baráttan reis hæst, enda klöpp-
uöu blaðamennirnir eftir fund-
inn, nokkuð sem Garri man ekki __________
eftir að hafi gerst lengi á slíkum
fundi! Og svona til enn frekari staðfestingar á
því að Guðrúnu tókst loks að rjúfa kyrrstöðu
fylkinga kosningabaráttunnar með sjónvarps-
og útvarpsframkomu sinni, var þjóðarsálin á
Rás 2 þar sem grátklökk alþýðan vitnaði í enda-
lausum röðum um ágæti hennar. Hefði verið
kosið til forseta í fyrrakvöld, hefði Guðrún tví-
mælalaust orðið efst og skotið öllum könnun-
um ref fyrir rass. Svona er nú lífið, hið pólitíska
og opinbera líf, og hinn opinberi pólitíski fram-
bjóðendadauði.
Eftirmælasveitin
En því miður fyrir Guðrúnu Pé var ekki kosiö
í fyrrakvöld og þeir sem eftir eru í slagnum virð-
ast taka af karlmennsku þeim tíðindum aö
„mannfall" hafi orðib í hópi frambjóðenda.
Allir sem einn töluðu þeir fallega um Guðrúnu
Pé og töldu mikinn sjónarsvipti að henni úr
baráttunni. Einhvern veginn fékk Garri það á
tilfinninguna að þeir væru að flytja um hana
GARRI
eftirmæli, þó þessi minningar-
greinastíll hafi komið einna
ákveðnast fram hjá Ástþóri
Magnússyni, sem hreinlega
sagði: „Guðrún var ágæt kona"!
En líf er eftir þetta líf, Sveinki.
Á meðan Guðrún Pé gengur til
sinna gömlu starfa mun harkan
væntanlega enn aukast í hópi
eftirmælendanna eftirlifandi,
sem allir vilja væntanlega ná til
sín sem vænstri sneið af fylgi
Guörúnar Pé. í þeim slag gæti
sú reynsla komið sér vel sem
fékkst af blaðamannafundi
Guðrúnar í fyrrakvöld, þegar
hún með reisn dró sig í hlé og
uppskar samúð, velvilja, virð-
ingu og söknub þjóðarinnar fyr-
ir. Greinilegt var að í u.þ.b. sól-
arhring eöa svo vildi þjóðin
engan annan í forsetastólinn en
þann frambjóðanda sem skyndilega var ekki í
boði.
Aö læra af reynslunni
Augljóst er að einhver eða jafnvel einhverjir
frambjóðendanna sem eftir eru gætu leikiö
þetta eftir Guðrúnu og dregið framboð sitt til
baka daginn fyrir kjördag, í þeirri von að upp-
skera ámóta samúð, velvilja, virðingu og sökn-
uð, sem myndi þá fleyta viðkomandi langleiö-
ina til Bessastaða, ef ekki bara alla leið! Það eina
sem þarf að passa er ab draga framboðið ekki til
baka það snemma að kjörstjórn nái að breyta
kjörseðlinum og að tryggt verði að öll nöfnin
verbi á þeim seðli sem fólkið fer með inn í kjör-
klefann. Það er næsta víst að þjóðin mun velja
þann frambjóðanda sem hún telur að hún geti
ekki fengið!
Garri
I minningu Ellu
Nú er Ella Fitzgerald farin yfir
móðuna miklu. Mér finnst ab
ekki megi minna vera en að ég
helgi þennan Víðavang í dag
minningu þeirrar miklu söng-
konu. Svo margar ánægjustund-
ir hefur hún veitt mér og öbrum
jazzunnendum. Samt hef ég
aldrei séð hana í eigin persónu
og kynni mín af söng hennar
eru af hinum fjölmörgu plötum,
geisladiskum og kassettum sem
fáanlegar eru með söng hennar.
Samfundir vib
jazzinn
Ég var ekki alinn upp vib
mikla virðingu fyrir jazzinum og
heyrði það reyndar í ræðu og riti
að þetta væri frekar ómerkileg
tónlist, ættuð frá Ameríku. Og
einhvers staðar las ég í bæklingi
eftir lærðan mann að þetta væru
„negralög", og var þetta ekki sagt í jákvæbri merk-
ingu.
Síbar komst ég að raun um aö einmitt þessi stað-
reynd var þab jákvæða við þessa tegund tónlistar.
Hún átti djúpar rætur í þjóölífinu vestanhafs og af
þessum uppsprettulindum spratt fólk á borð við
Ellu Fitzgerald.
Þegar ég kom í Samvinnuskólann á Bifröst á sjö-
unda áratugnum, vildi svo til aö þar var ab finna
gott safn með plötum helstu meistara á sviði jazz-
tónlistar. Ella Fitzgerald, Billie Holiday, Louis
Armstrong, Duke Ellington, Gerry Mulligan, Stan
Getz, Benny Goodman, Dave Brubeck. Plötur
þessara manna og ótal margra fleiri álíka snillinga
á þessu sviöi var að finna í skáp í setustofunni þar
sem einu hljómflutningstækin í húsinu var að
finna. Ég veit ekki enn hver stjórnaði innkaupum
skólans á þessum varningi, en gott safn var þarna
einnig af plötum með sígildri tónlist. Hins vegar
hlustubum við skólasystkinin á þessar plötur
einkanlega á laugardögum og höfðu „jazzgeggjar-
ar", eins og þeir eru nú kallaöir, meö sér klúbb og
lokuðu að sér, svo ekkert truflaði.
Þessi kynni dugbu mér til þess ab hafa ætíð síð-
an mikið uppáhald á jazzinum. Tónlist yfirleitt er
eitthvaö sem þarf að hlusta á
með opnum huga, þá lærist
smám saman að njóta hennar.
Það er langt í frá að þessi smekk-
ur fái mig til þess að reka hornin í aðrar tegundir
tónlistar. Spurningin er abeins sú hvað tíminn og
aðstæður leyfa að hlustað sé á.
Bíltúrar með Ellu
Ella Fitzgerald var stórsöngkona og hún var í
miklu uppáhaldi hjá mér. Ég er í þeirri aðstöbu í
lífinu ab þurfa mikið að ferðast oft einn í bílnum
mínum á nóttu sem degi. Á þessum ferðum hef ég
dregið kassettur með Ellu oftar úr hanskahólfinu
heldur en abrar og látið söng hennar stytta mér
stundir á löngum ferðum. Tóngæöin við slíkar út-
sendingar eru ekki á við þab sem gerist meb hinni
fullkomnu tækni eba á hljómleikum með lista-
mönnunum sjálfum, en það skiptir ekki máli. Þab
er tilfinningin sem gildir í þessari tegund tónlist-
ar.
Nú er Ella horfin og heldur ekki fleiri tónleika
hérna megin landamæranna. En lögin lifa og hin
einstaka rödd, sem gæddi lögin sem hún söng lífi
og gerði hana að einstæðum listamanni.
Jón Kr.
Á víbavangi