Tíminn - 28.06.1996, Blaðsíða 5

Föstudagur 28. júní 1996
flMttit
5
Bragi V. Bergmann:
Óumdeildan mann á Bessastaöi
að hefur komið glöggt í
ljós síðustu daga að sum-
ir frambjóðendur í for-
setakosningunum á laugardag-
inn beita ýmsum meðulum til
að ná sér í atkvæði á enda-
sprettinum. Einn talar um að
forsetinn eigi að hafa bein af-
skipti af kjaramálum og beita
sér þannig fyrir hækkun
lægstu launa og tveir tala um
að forsetinn eigi að hafa sjálf-
stæða utanríkisstefnu að meira
eða minna leyti. Þeir tveir tala
líka um að virkja málskotsrétt
forsetans, þ.e. vald hans til að
neita að skrifa undir lög frá Al-
þingi og bera viðkomandi mál
beint undir þjóðina.
Á hálum ís
Þessir frambjóðendur eru
komnir út á hálan ís. Flestum
er ljóst að um leið og forsetinn
heftir bein afskipti af kjara-
málum er hann þar með um
leið oröinn miðdepill í arga-
þrasi um kaup og kjör. Þar
með yrði friðurinn um emb-
ættið úti. Flestir gera sér einn-
ig grein fyrir því að forseti get-
ur ekki rekið sjálfstæða utan-
ríkisstefnu í blóra við yfirlýsta
stefnu Alþingis og ríkisstjórn-
ar. Síðast en ekki síst held ég
VETTVANCUR
„Þessir frambjóðendur
eru komnir út á hálan
ís. Flestum er Ijóst að
um leið og forsetinn
hefur bein afskipti af
kjaramálum er hann
þar með um leið orðinn
miðdepill í argaþrasi
um kaup og kjór. Þar
með yrði friðurinn um
embœttið úti."
að öllum sé ljóst að forseti
mun ekki beita málskotsrétti
sínum, hér eftir sem hingað
til, nema í algeru neyðartil-
viki, enda er hann þannig
hugsaður. Ef forseti neitar að
skrifa undir lóg frá Alþingi og
ber þau undir þjóöaratkvæði
og meirihluti þjóðarinnar
reynist honum síðan ósam-
mála, ber forsetanum að segja
af sér. Forseti fslands hefur til
þessa aldrei beitt þessum rétti
sínum, og mun væntanlega
.ekki gera það nema ef meiri-
hluti Alþingis hyggst láta
þjóðina ganga í Evrópubanda-
lagið að henni forspurðri, eða
í hliðstæðum stórmálum sem,
með einum eða öðrum hætti,
fela í sér afsal sjálfstæðis og
fullveldis.
Heibarleiki og
stefnufesta
Þau dæmi, sem ég nefni hér
að ofan, eru einungis til marks
úm það að þrír frambjóðendur
af fjórum til forsetakosning-
anna á morgun, beita öllum
tiltækum brögðum til að
krækja sér í atkvæði. Þeir eru
ekki trúverðugir að mínu
mati. Sá eini þeirra, sem ekki
hefur fallið í þessa gryfju, er
Pétur Ffafstein. Hann hefur
haldið sínu striki og gefið skýr
og heiöarleg svör við öllum
spurningum sem að honum
hefur verið beint. Hann hefur
sýnt það allan tímann að
hann er enginn lýðskrumari,
heldur maöur sem metur
heiðarleika og stefnufestu að
verðleikum.
Merki Vigdísar
Ágæti lesandi. Ég hvet þig til
að kjósa öfgalausan og óum-
deildan mann á forsetastól. Ég
hvet þig til að láta vafasöm
kosningaloforð þrautreyndra
pólitíkusa ekki villa þér sýn.
Eg hvet þig til að stuðla að því
með atkvæði þínu að Pétur
Hafstein hljóti glæsilega kosn-
ingu á morgun. Þar með fáum
við forseta sem getur tekið við
merkinu af frú Vigdísi Finn-
bogadóttur, og — líkt og hún
hefur gert svo glæsilega í 16 ár
— haldið því hátt á lofti.
Höfundur er fréttamaöur og býr
á Akureyri.
Móöir mín í kví, kví er eitt af atriöum í sýningum Feröaleikhússins.
Dulmögn Bjartra nátta
Bjartar nætur er heiti leiksýn-
inga Ferbaleikhússins sem nú
eru hafnar í Tjarnarbíói. Eru
sýningarnar einkum ætlabar
erlendum ferbamönnum og er
textinn fluttur á ensku. Nú er
27. leikárib ab hefjast og er
sýningin ab mörgu leyti end-
urgerb frá fyrra ári.
Sýnd eru brot úr íslenskri
menningarsögu og hugarheimi
þjóðarinnar frá ýmsum tímum.
Skemmtanir víkinga koma við
sögu og þjóðtrúin með sínum
draugum og kynjaverum er
dregin upp skýrum myndum á
sviðinu. Þar líkamnast meðal
annarra djákninn á Myrká og
útburðurinn undir kvíaveggn-
um, marbendill og fleira for-
vitnilegt.
Inn í þetta er vafið útlistun-
um á náttúru landsins og basli
þjóöarinnar og endirinn getur
ekki oröið dramatískari. Ragna-
rök eins og í Niflungahring
Wagners.
Sýningar eru á hverju kvöldi
nema á sunnudögum og verður
leikhúsið starfrækt yfir sumar-
mánuðina eins og endranær.
Það er Kristín G. Magnús sem
er driffjöörin í uppsetningum
og sýningum Bjartra nátta. Hún
fer einnig með fleiri hlutverk í
sýningunni og er sögumaður
sem útskýrir og tengir atriðin.
Aörir leikarar og listamenn
koma einnig að sýningunni að
vanda. ■
Strúturinn og sandurinn
Mannskapurinn er alltaf að
halda ráðstefnur, vítt og breitt
um veröldina. Þangað þyrpast
ábúðarfullir kontóristar með
band um háls og stresstösku í
hendi og ræða saman. Já mikil
ósköp, mart er nú skrafað í
glæstum sölum.
Sameinuðu þjóðirnar héldu
nýlega eina svona glæsisalaráð-
stefnu í Tyrklandi. Liðib kom
saman til að velta fyrir sér
vandamálum stórborgarlífs.
Þegar hver hafði lokað sinni
möppu og haldið til síns heima,
lýsti einn af tíu „fulltrúum ís-
lands" á ráöstefnunni því yfir,
að eiginlega hefði landinn ekki
átt neitt erindi á títtnefnda ráð-
stefnu. Ekki er laust við að ég sé
honum sammála, að vissu marki
þó. En forsendur yfirlýsingar-
innar þykja mér nokkuö furðu-
legar. Hann vildi sem sagt
meina það, blessaður maðurinn,
að flest þeirra vándamála, sem
þarna hefðu verið rædd, væm
löngu leyst á íslandi. í því sam-
bandi nefndi hann sérstaklega
húsnæðismálin.
Nú er það svo, að samtímis því
sem launavísitalan var tekin úr
sambandi og verðtrygging sett á
lán, að mig minnir árið 1980,
skertust laun fólks um fjórðung.
Allar forsendur íbúðarkaupenda
voru því brostnar í einu vet-
fangi, með þeim afleiöingum að
þúsundir heimila urðu gjald-
þrota og/eða flosnuðu upp. Hafa
ýmsir ekki rétt úr kútnum enn
þann dag í dag. Sú miskunnar-
lausa láglaunastefna, auk yfir-
standandi atvinnuleysis, hafa
þess utan gert ungu fólki mjög
erfitt fyrir á húsnæðismarkaðn-
um. Að vísu munu þess fá dæmi,
enn sem komið er, að fólk búi í
tjöldum, þótt ekki sé það
óþekkt.
Hitt er algengt að það neyðist
til að leigja á okurverði, eins
þótt leiguhúsnæðið sé stundum
ekkert annað en heilsuspillandi
greni. Þess utan gerist það nú
æði algengt að húsnæði, sem
SPJALL
Pjetur
Hafstein
Lárusson
ætlað er einni fjölskyldu, sé nýtt
af tveimur. í daglegu tali kallast
það „Hótel mamma".
Allt hefur þetta sýnilega farið
fram hjá Tyrídandsfaranum sem
hér um ræðir. Við því væri svo
sem ekkert að segja, nema fyrir
þá sök að maðurinn á víst að
heita alþingismaður. Hann er að
vísu ekki í hópi þeirra atkvæða-
mestu á þingi. A.m.k. gæti ég
ekki unnið mér það til lífs að
muna hvað maðurinn heitir.
Nú er það svo að af alþingis-
mönnum verður ekki með
nokkurri sanngirni krafist meiri
almennrar þekkingar á þjóðfé-
lagsmálum en gengur og gerist.
Til hins má og á að gera skýlausa
kröfu, að undirstöðuatriði sam-
félagsins séu þingmönnum ekki
framandi. Sá hrikalegi húsnæð-
isvandi, sem nú blasir við ungu
fólki og raunar fleirum, er afleið-
ing vaxandi misskiptingar ver-
aldlegs auðs í landinu. Þessi mis-
skipting er grundvallaratriði
þess þjóðskipulags, sem viö ís-
lendingar búum nú við.
Hinn ónefndi alþingismaður,
hvers orð hér hafa verið gerð að
umræðuefni, er hvorki betri né
verri en obbinn af þeim sem
hreykja sér hátt á landi hér, nú á
tímum vaxandi siðblindu og
meðfylgjandi skeytingarleysis
um hag þeirra sem minnst mega
sín. En ekki er öll nótt úti enn.
Sumarið er rétt að byrja og langt
til næsta þings. Hver veit nema
þingmaöurinn noti orlofiö til að
kynnast því samfélagi, sem hon-
um er ætlað að setja lög, í stað
þess að stinga höfðinu í sand-
inn. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
ER LÍF EFTIR
BESSASTAÐI?
Hver er ab verba síbastur ab
skipta um skobun ábur en næsti
forseti verður kosinn. Skobana-
kannanir benda til að enn vanti
herslumuninn til ab Pétur Kr.
Hafstein nái kjöri. Vib stubnings-
menn hans heitum á kjósendur
ab taka daginn snemma.
Hitt er svo annab mál ab allt
hefur orbib óhamingju íslands ab
vopni frá því íhaldib hóf opinber-
lega ab skipta sér af forsetakjör-
inu og senda pípulagningamenn
sína í blöðin. Þab er eins og þeir
haldi ab ekkert líf verbi eftir kosn-
ingar, ef Ólafur Ragnar Grímsson
kemst að. Maður gerir ekki
svona.
Davíð Oddsson sagði á sínum
tíma ab þrennt klyfi Sjálfstæbis-
flokkinn í herðar niður: prófkjör,
prestkosningar og forsetakjör.
Þetta eru orb ab sönnu.
Sjálfstæbisflokkurinn hefur
engan heilsteyptan hugsjóna-
grunn að byggja á tilveru sína.
Ekkert utan hagsmuni og frama-
vonir þeirra manna, hverra fjöl-
skyldur eiga flokkinn og þrífast í
skjóli hans. Á þeirra vegum starfa
sveitir á borb vib pípulagninga-
mennina og gefa tóninn í for-
setakjöri. Gub blessi hinn al-
menna flokksmann. Mabur gerir
ekki svona.
Pistilhöfundur gekk til al-
mennra verka í Valhöllu Sjálf-
stæbisflokksins vib Suburgötu á
stuttbuxnaárum sínum í Heim-
dalli á vibreisnartíma. Hann man
ekki eftir Davíb Oddssyni frá
þeim árum, ab minnsta kosti ekki
í Sjálfstæbisflokknum.
Hins vegar man pistilhöfundur
vel eftir Davíb úr skólapólitík
Menntaskólans í Reykjavík. Þá var
Davíð Oddsson skærust stjarna
vinstri manna og björtust von í
átökum vib fulltrúa Heimdallar
um embætti skólafélagsins.
Formabur Sjálfstæbisflokksins
ætti því að hafa sérstaka vel-
þóknun á fyrrum formanni Al-
þýbubandalagsins vegna sameig-
inlegs uppruna á svipubum ferli í
pólitík. Að vísu hóf Ólafur Ragnar
feril sinn í Framsóknarflokki í
mibju litrófi stjórnmálanna á
meðan Davíð baub sig fram
vinstra megin vib mibju. En þab
ætti ekki ab koma ab sök, þar
sem Ólafur flutti sig snemma yfir
á demókratískan hluta vinstri
vængsins og hefur haldib þeirri
stöbu þrátt fýrir liðhlaup Davíbs í
Sjálfstæðisflokkinn.
Orþódoxar og pípulagninga-
menn íhaldsins ættu ab ganga
hægt um glebinnar dyr á Bessa-
stöbum. Ólafur Ragnar Grímsson
fellur vel ab þeim demókratíska
fjölda framsóknarmanna sem ber
uppi kjörfylgi Sjálfstæbisflokksins.
Ólafur Ragnar Grímsson ætti því
vel ab geta orbib hinum al-
menna sjálfstæbismanni ekki lak-
ari forseti en Davíb Oddsson hef-
ur reynst flokksmönnum formab-
ur.