Tíminn - 05.07.1996, Blaðsíða 3

Föstudagur 5. júlí 1996
3
Kýr og/eba kindur ein-
ungis á um helmingi
jarba í landinu eba rúm-
lega 3.200 býlum:
Meira en
fjórba hver
jörb í eybi
Kýr og/eða kindur eru aðeins á
um helmingi jarða í landinu,
eða um 3.230 býlum. En vel yf-
ir fjórðungur allra jarða eru nú í
eyði, samkvæmt tölum Hag-
þjónustu landbúnaðarins (HÞ).
Eyðibýli voru tæplega 1.840
talsins árið 1994 og hafði þá
fjölgað um 7% á aðeins þrem
árum. í níu af 23 sýslum lands-
ins fjölgaði eyðibýlum um 10-
19% á þessum þrem árum, mest
í Kjósarsýslu og V- Skaftafells-
sýslu. í V-Barðastrandarsýslu og
ísafjarðarsýslum báöum er nú
meira en helmingur allra jarða
í eyði og um og yfir 40% í A-
Barðastrandasýslu, Stranda-
sýslu og N-Þingeyjarsýslu. Flest
eru eyöibýlin samt, 164, í Ár-
nessýslu. Þar sem eyöijaröir
falla út af jarðaskrá ríkisins eft-
ir 25 ár sýna þessar tölur þróun
síðasta aldarfjórðungs. Eyðibýli
er jörð þar sem enginn er skráð-
ur til lögheimilis.
Alls voru skráðar rúmlega
6.470 jarðir á landinu 1994 —
rösklega 520 færri heldur en í
byrjun áttunda áratugarins. Þar
af voru nærri 1.840 jarðir í eyði,
eða rúmlega 28% allra jarða í
landinu. í ábúð vom 4.640 jarðir
(435 færri en 1981). Tví- eða fleir-
býli var á rúmlega 820 þessara
jarða, eða tæplega 18% þeirra. Á
einungis 3.230 jörðum var búið
með kýr og/eða sauðfé. Á rösk-
lega 1.400 jörðum í ábúð hefur
því verið stundaður annars konar
búskapur eða jafnvel enginn, þ.e.
að eigendur séu skráðir þar til
lögheimilis en stundi ekki lengur
búskap. Svínakjötssala var t.d. frá
116 búum og afurðir fiðurfjár frá
61 búi.
Alls 370 jarðir teljast nú til bæj-
arfélaga. Fjölgun jarða í bæjum
skýrist m.a. af því að hreppar
hafa sameinast bæjarfélögum,
sbr. Mosfellsbæ og Hveragerði.
Ríflega þriðjungur þessara jarða
eru í eyði, en um 100 í ábúð eig-
enda.
í ljósi þess að 38% sauðfjár-
bænda og þriöjungur kúabænda
var kominn yfir 55 ára aldur má
búast við aö býlum í þessum svo-
nefndu hefðbundnu búgreinum
muni halda áfram að fækka tölu-
vert á næstu árum. Þessir bænd-
ur, eldri en 55 ára, framleiddu
34% af öllu kindakjöti og 27%
allrar mjólkur sem lögð var inn
árið 1994.
Samanlagt verðmæti mjólkur-
og sauðfjárafurða árið 1994 var
rúmlega 10,9 milljarðar króna,
sem samsvarar um 3.380 þús.kr.
að meðaltali á hvert kúa- og/eða
sauðfjárbú — þ.e. eða rúmlega
280 þúsund kr. á mánuði að með-
altali. Virðist ljóst að eftir að búið
var að greiða allan annan rekstr-
arkostnað búsins af þessum tekj-
um hafi launahluti fjölskyldunn-
ar í mörgum tilfellum orðið frem-
ur rýr.
Heildarverðmæti landbúnað-
arafurða var rúmlega 16 millj-
arðar á árinu 1994. ■
Barnaverndarráö afgreiddi 46 mál varöandi 28 börn í fyrra:
Pabbarnir flestir „ stikk
frí" frá uppeldinu
Bamavemdarráð afgreiddi á
síðasta ári 46 mál sem vörð-
uöu 28 böm, eða nokkm
færri en árið áður, sam-
kvæmt ársskýrslu rábsins.
Kveönir vom upp 18 úr-
skurðir en hin málin fengu
aðra afgreiðslu. Athygli vek-
ur að mikill meirihluti mál-
skotanna hefur verib úr höf-
uöborginni sjálfri. Þegar
vandamál foreldranna em
skoöuö kemur m.a. í ljós aö í
78% tilvika vantar „upplýs-
ingar um feöur bamanna
vegna þess aö þeir hafa af
ýmsum ástæöum ekki átt
beina aöild aö málunum og
þar af leiöandi ekki veriö at-
hugaöir sérstaklega", eins og
segir m.a. í skýrslu Bama-
vemdarráös. Af mæömnum
vom 21% alvarlega greind-
arskertar, 36% áttu viö alvar-
leg áfengis- og vímuefna-
vandamál aö stríöa, 36% viö
annaö vanhæfi og 7% vom
alvarlega geöveilar.
Skoðun úrskurðanna leiðir í
ljós að ástæður fyrir afskiptum
barnaverndarnefnda geta ver-
ið bæði margbreytilegar og
flóknar. Langalgengasta
Kjartan Asþórsson hjá Engjaási í
Borgarnesi er búinn ab taka á
móti nokkrum tonnum af rabar-
bara í sumar.
Vinnufélagarnir jakob Hallgeirsson og Hlynur Lind Leifsson hamast vib ab ||jg
skera rabarbarann og snyrta.
Tímamyndir: ohr
Landbúnaöarframleiöslan á landinu tekur á sig nýjar myndir:
Rabarbaravínfram-
leiðsla í Borgarfiröi
Rabarbaravín gæti orðiö þátt-
ur í atvinnuuppbyggingu
Borgfiröinga á næstu ámm ef
vel gengur. Engjaás efh. í
Borgarnesi hefur verib ab aug-
lýsa eftir rabarbara undanfar-
ib og hefur fyrirtækið keypt
nokkur tonn af ýmsum aðil-
um, en þetta er meðal þess sem
kemur fram í KB Fréttum,
fréttabréfi Kaupfélags Borg-
firðinga í Borgamesi.
Engjaás ehf. er fyrirtæki sem
Borgnesingar stofnuöu um mat-
vælaframleiðslu og skyldan
rekstur í húsnæði því sem áður
hýsti Mjólkursamlag Borgfirð-
inga.
„Við erum bara að afla hráefn-
is," segir Indriði Albertsson
framkvæmdastjóri Engjaáss, en
Engjaás og Mjólkursamlag Borg-
firðinga áður hefur framleitt
vinsæla grauta sem hafa hingað
til verið kenndir við MS en
munu fljótlega hljóta nýtt nafn.
Indriði segir að ný framleiðslu-
lína muni verða byggð upp í
kring um grautana sem fyrirtæk-
ið er með í dag og samanstanda
af grautum, sultum og ávaxta-
desertum. En forvitnilegasta
hugmyndin er óneitanlega sú er
snýr að tilraun með framleiðslu
á rabarbaravíni. Segir Indriði að
framleiðslutilraunir hefjist með
haustinu og ef vel gengur mætti
e.t.v. búast við rabarbaravíni á
markað næsta sumar. Rabarb-
arasöfnunina núna segir Indriöi
aðeins undirbúning. „Við erum
bara að afla hráefnis. Það verður
ekki fyrr en einhverntíma í sept-
ember eða október sem við för-
um af stað. Við getum ekki
ákveðið í nóvember að fara að
framleiða rabarbarasultur eða
rabarbaravín, það er enginn ra-
barbari þá. Þetta er eins og hey-
skapurinn."
-ohr
Nýjung á íslandi:
Bítlabar í Aust-
urstræti 6
Franskir þingmenn í heimsókn
Sendinefnd frá franska þjób- tveggja og endurgjalda heim-
þinginu er komin til íslands í sókn sendinefndar frá Alþingi
boði Alþingis og dvelst hér fyrir tveim árum. Frönsku þing-
næstu vikuna. mennirnir eru Georg Colombi-
Tilefni heimsóknarinnar er að er, Gérard Jeffray, Roland Nun-
efla vináttutengsl þinganna gesser og Rémy Áuchedé. ■
Næstkomandi laugardag 6. júlí
kl. 14 að staðartíma tekur til
starfa fyrsti íslenski bítlabarinn
og verður hann til húsa í Austur-
stræti 6. Þar verður einnig kaffi-
stofa, bítlaverslun, bítlasafn og
bítlavídeo o.fl.
Á vegum íslenska Bítlaklúbbsins
er einnig verið að skipuleggja bítla-
ferð um landið þar sem m.a. verður
keppt í bítlaspurningakeppni. Þá
verður einnig boðið uppá karaoke-
keppni og safnað undirskriftum til
að hvetja Paul McCartney til að láta
sjá sig á klakanum. Á hverjum stað
verður sá sem líkist mest einhverj-
um af Bítlunum valinn bítill
kvöldsins svo ekki sé minnst á alla
bítlatónlistina sem leikin verður á
þessum skemmtunum.
í haust er svo ætlunin að halda
eina allsherjar spurningakeppni í
bítlafræðum í beinni útsendingu á
Rás 2 þar sem 32 helstu bítlafræð-
ingar munu leiða saman hesta sína í
útsláttarkeppni. -grh
ástæðan, eða í 94% tilvika, er
„alvarleg vanræksla/slæm
meðferð, líkamleg, félagsleg
og/eða tilfinningaleg". Kyn-
ferðisleg misnotkun var önnur
tilnefnd ástæða, en ekkert mál
kom til kasta Barnaverndar-
ráðs á síðasta ári vegna annars
konar misþyrminga á börn-
um.
Guðfinna Eydal sálfræðing-
ur fjallar m.a. í skýrslunni um
þann styrr, gagnrýnisraddir og
blaðadeilur sem einatt hafi
komið upp varðandi réttmæti
aðgerða barnaverndaryfir-
valda.
„Sú umræða hefur oft ein-
kennst af þekkingarleysi, for-
dómum, og tilfinningahita og
ekki verið til þess fallin að
standa vörð um hagsmuni
barna sem geta ekki sjálf barist
fyrir rétti sínum til að búa við
viðunandi aðstæður". Guð-
finna segir aðgerðir yfirvalda
yfirleitt alltaf miðast við lang-
varandi vanrækslu foreldra.
Fleiður í
borgar-
landslag-
inu grædd
Hitt Húsiö, menningar- og
upplýsingamiöstöö ungs
fólks, ætlar aö standa fyrir
umhverfisátaki í sumar. Ljót
sár í borgarlandslaginu, s.s.
ómálaöir brunagaflar, auöar
og óhirtar lóöir, auö svæöi
sem skipulagsyfirvöld hafa
gleymt og illa hirt port veröa
færö til betri vegar.
Vanhirtum svæðum verður,
í samráði við eigendur, breytt í
garða með gróðri, bekkjum og
borðum, leiktækjum og lista-
verkum. Hugmyndin er að
vinna úr ódyrum efnum og
áhersla verður lögð á endur-
vinnslu og endurnýtingu til-
fallandi nytjahluta. Einnig
verður ómáluðum brunagöfl-
um og öðrum veggjum, með
leyfi eigenda, breytt í listaverk.
Um er að ræða tilraunaverk-
efni sem er liður í sérstöku
átaki til að reyna að draga úr
atvinnuleysi ungs fólks. Með
því að veita ungu fólki starfs-
þjálfun og markvissa fræðslu
er reynt að gera það hæfara á
vinnumarkaði. Við umhverfis-
átakið vinna listnemar í sum-
arvinnu, sjálfboðaliðar og
ungt fólk í starfsnámi Hins
Hússins undir stjórn lista-
smíðju Hins Hússins í Hafnar-
húsinu.
Listasmiðjan skorar á borg-
arbúa og fyrirtæki í borginni
að leggja umhverfisátkinu lið.
Benda á svæði og veggi sem
þurfa fegrunar við og láta af
hendi efnivið til átaksins, t.d.
gróðurmold, túnþökur, trjá-
plöntur, timbur, gangstéttar-
hellur, málningu og úðabrúsa.
-gos