Tíminn - 11.07.1996, Side 10

Tíminn - 11.07.1996, Side 10
10 Fimmtudagur 11. júlí 1996 S þróaöri löndum heims a.m.k. hafa Bandaríkin orö á sér sem til þess aö gera hættulegt land, vegna þess hve mikiö sé um glæpi þar. En því fer víös fjarri aö Bandaríkin séu heimsmeistar- ar í þeirri grein og miöaö viö ástandiö í þeim efnum í mörgum löndum öörum er bandaríski meöaljóninn nokkuö svo öruggur um líf, limi og eignir fyrir glæpalýö. Árið 1993 voru framin í Bandaríkjunum 9,9 morö á hverja 100.000 íbúa. Þaö er aö vísu mikið miöaö við þaö sem gerist í Vestur- Evrópu, Japan og Eyjaálfu, t.d. liðlega þrefalt á við þaö sem er í Finnlandi, rúmlega fimmfalt meira en í Þýskalandi og meira en tífalt meira en í Bretlandi og Japan. Lækkun morbatíbni um 37% En í Kasakstan voru árið 1993 framin rúmlega 19 morö á hverja 100.000 íbúa og áriö áð- ur næstum 23 í Mexíkó. í Rúss- landi var morðafjöldinn 1993 rúmlega þrefalt hærri en í Bandaríkjunum, aö tiltölu viö fólksfjölda. Tölur þessar eru teknar frá Al- þjóölegu heilbrigðismálastofn- uninni (WHO), en rétt er að geta þess aö aðeins 54 ríki senda henni tæmandi skýrslur um morö hjá sér aö staðaldri. Á list- anum yfir ríki þessi er Suður- Afríka nú langhæst, meö 44,6 morö á hverja 100.000 íbúa áriö 1994. Síðustu tvö árin hefur sést í blöðum aö þarlendis séu nú framin sexfalt eöa nífalt fleiri morö árlega en í Bandaríkjun- um, að tiltölu viö fólksfjölda. Samt er Suður-Afríka meöal þeirra landa þar sem sagt er aö friður ríki. Miðað við þetta mega Banda- ríkjamenn prísa sig sæla. Meira að segja herma fregnir að morðatíönin hjá þeim hafi und- anfariö lækkað svo nokkru muni. Stjórn- og yfirvöld, sem alltaf eru aö lýsa yfir herferðum gegn glæpum, þakka sér þaö efalítiö aö einhverju leyti. Önn- ur tilnefnd ástæöa er aö í sum- um stórborgum hafi glæpa- gengin komist að samkomulagi um skiptingu á athafnasvæöum og gert meö sér einskonar vopnahlés- og friðarsamninga, rétt eins og gengur og gerist í öðrum stríðum. New York er meöal þeirra borga þar sem morðatíðni og glæpatíðni yfirleitt hafa verið á hraöri niðurleiö upp á síökastiö. Síðustu rúm tvö árin hefur morðatíönin þar lækkaö um 37% og glæpum, sem á opin- beru máli eru skilgreindir sem grófir, hefur fækkaö um fjórð- ung. Nú er svo komið aö New York, sem fyrir fáeinum árum var talin ein af hættulegustu borgum Bandaríkjanna, er sögð vera ein hættuminnsta stór- borgin þarlendis. Færri giæpir — fleiri handtökur Margir, ekki síst New Yorkbú- ar sjálfir, hneigjast að því aö þakka þetta núverandi borgar- stjóra þar, sem Rudolph Giuli- ani heitir, repúblíkani og ítalskrar ættar. Hann samsvarar aö líkindum ekki þeim hug- myndum sem algengt er aö fólk geri sér um ítali, sem léttlynda menn, gefna fyrir söng og kvennafar, eða þá sem skugga- lega mafíósa. Giuliani er sagður minna öllu fremur á jesúíta eöa jafnvel Forn-Rómverja af strangara taginu. Undir hans Undir stjórn borgar- stjóra, sem þykir minna á jesúíta eöa Forn-Rómverja, hefur New York, sem fyrir fáeinum árum haföi orö á sér sem ein versta glœpaborg heims, oröiö meöal þeirra stórborga Bandaríkjanna þar sem öryggi almenn- ings er mest BAKSVIÐ DAGUR ÞORLEIFSSON Ciuliani: strangur og lítur út fyrir oð vera þaö. stjórn og samkvæmt beinum fyrirmælum hans hefir lögregla risaborgarinnar gerst miklu strangari og harðsnúnari gagn- vart glæpalýðnum en lengi hafði verið vaní í þeim stóra staö. Fyrirrennari Giulianis sem borgarstjóri var blökkumaöur- inn og demókratinn David Dinkins. Hann var ljúfmennsk- an sjálf í framkomu, stofnaði til hinna og þessara áætlana og kerfa sem áttu að vera til hjálpar fátækum, boðaði bræðralag með öllum þjóðernum risaborg- arinnar, sem að sögn eru 178 talsins, var sjálfur enginn sér- stakur atorkumaður og reiddi sig á starfslið borgarinnar, en því fjölgaði gríðarlega á borgar- stjóratíð hans. En í stað bróður- kærleiksins með þjóöernum sem Dinkins boðaði, magnaöist undir handleiðslu hans fjand- skapurinn milli þeirra, svo að kynþáttaóeirðir gusu upp ann- aö veifið. Og þeim stórfjölgaði sem lifðu á félagshjálp frá borg- inni. Fyrir borgarstjóratíð Giulian- is, sem er rúmlega fimmtugur aö aldri, var New York-lögregl- an talin með spilltustu stofnun- um Bandaríkjanna. Sagt var sem svo að á milli hennar og glæpalýðsins væri í gildi eins- konar griðasáttmáli. Nú kvað sú lögregla vinna samkvæmt tveimur meginkröfum ofan frá: að glæpum fækki og handtök- um fjölgi. „Við erum loksins aft- ur farnir að gera það, sem eigum að gera, annað er það ekki," hef- ur þýskur blaðamaður eftir lög- regluforingja einum þar í borg. „Stríð gegn fátæk- lingum" í vandræðahverfum borgar- innar skjálfa eitursalar, sem áð- ur stunduðu viðskipti sín án þess að sjá mikla ástæðu til að leyna því, á beinunum og barma sér sáran út af „ítalan- um", repúblíkönum og lögregl- unni, sem þeir kalla „fasista" er séu að gera borgina að lögreglu- ríki og í „stríði við þá fátæku". Millistétt borgarinnar, hvít mestanpart og að einhverju leyti orðin gul, er þeim mun ánægðari með Giuliani. Fréttaskýrandi einn segir að meginregla hjá New York-lög- reglunni undir stjórn Giulianis, sem ekki er síður strangur á svip en í orðum og gerðum, sé alger vöntun á umburðarlyndi. Lög- regla hans ræðst nú t.d. af hörku á „smákrimma" eins og svokallaða „Squeegees", sem óumbeðið þvo framrúður á bíl- um er þeir stansa á rauðu ljósi og krefjast fyrir það gjalds af meiri eða minni aðgangshörku. „Betlarar", sem í raun eru frekar ræningjar og hafa lengi verið umbornir, eiga lögregluna nú hvarvetna yfir höfði sér. Árang- ur: New Yorkbúar njóta meira öryggis en áður í almennings- görðum og á götum og í fang- elsin er svo troðið að einn blaðamaðurinn segir að þau séu komin að því að springa utan af fangamergðinni. Giuliani hefur einnig komið í kring stórfelldum sparnaði í rekstri borgarinnar, m.a. með því að fækka um 100.000 manns þeim, sem lifa á framlög- um frá velferðarkerfinu. í ljós kom að fólk þetta hafði útvegað sér framlögin með svindli. Gi- uliani hefur einnig hafið her- ferð gegn miður kurteislegu framferði og sóðaskap, t.d. eiga menn nú á hættu að verða dregnir fyrir lög og dóm ef þeir drekka áfengi og kasta af sér vatni á almannafæri eöa krota á veggi. Nú heyrist jafnvel sagt að New York sé farin að taka Sin- gapúr sér til fyrirmyndar. ■

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.