Tíminn - 16.07.1996, Blaðsíða 7

Þri&judagur 16. júlí 1996
7
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
Troöfullt skip meb flóttamönnum frá Líberíu. Allir á leiö til Danmerkur?
Aöildarríki ESB í stökustu vandrœöum meö sameiginlega stefnumótun í málefnum flótta-
manna:
Danmörk aö einangrast
í Evrópusamstarfinu?
Eitt þeirra mála sem taka þarf á á
ríkjaráðstefnu Evrópusambands-
ins er hvort taka eigi upp sam-
eiginlega stefnumótun abildar-
ríkjanna í málefnum flótta-
manna og hvernig standa skuli
ab því. ÖIl virbast ríkin vera
meira eba minna hrædd viö ab
taka á þessu máli, enda eru regl-
ur um viötöku flóttamanna víba
í ólestri. Ekkert ríkjanna þorir ab
setja nýjar og samræmdar reglur
sem duga eiga til frambúbar af
ótta vib ab þá streymi fleiri
flóttamenn þangab en til hinna
landanna. Á hinn bóginn er
einnig mikil tregba vib ab láta
valdastofnunum ESB í Brussel
eftir ab móta stefnuna og taka
ákvarbanir um örlög þeirra
flóttamanna sem leita hælis í
Evrópu.
Staban virbist þó sérstaklega
vera erfið í Danmörku, en eins og
kunnugt er var Maastricht sáttmál-
inn samþykktur í Danmörku meb
ákveðnum fyrirvörum sem gætu
gert það að verkum ab Danir ein-
angrist frá hinum aðildarríkjunum
í þessu máli.
Ábyrg&inni vísab fram
og tii baka
„Nú liggur flóttamannastraum-
urinn til þeirra landa sem eru með
frjálslyndustu stefnuna, og þá
myndast þrýstingur á þau um að
herða reglurnar. Þar með neyðast
flóttamennirnir til þess að fara til
annars lands, og löndin varpa
þannig ábyrgðinni fram og til
baka. Hættan er sú að vib fáum
mjög stranga og lokaöa stefnu í
málefnum flóttamannanna," segir
Sven-Olof Petersen, sem er yfir-
maður ESB- skrifstofunnar í
sænska utanríkisráöuneytinu og
um leið varasamningamabur Sví-
þjóðar hjá ESB.
Flest ríkjanna hafa þess vegna
áttað sig á því að hentugast væri
e.t.v. að ákvörðunarvald um sam-
eiginlega stefnumótun ESB verði
hjá stofnununum í Brussel.
Sænska ríkisstjórnin leggur þannig
mikla áherslu á ab reglur um sam-
eiginlega flóttamannastefnu ESB
verði samþykktar á ríkjaráðstefn-
unni.
„Það er auðveldara að deila
byrðunum á réttlátan hátt á milli
ESB- landanna ef flóttamanna-
stefnan yrði hluti af hinu eiginlega
ESB- samstarfi. Þá væri það fram-
kvæmdastjórnin í Brússel sem tæki
frumkvæðiö og kemur meb tillög-
urnar," segir Petersen. „Fram-
kvæmdastjórnin lítur á flótta-
mannamálin meira í evrópsku
samhengi en ríkisstjórnir land-
anna meira út frá hverri þjóð fyrir
sig."
Sitja Danir einir eftir?
Á ríkjarábstefnu ESB hafa 12 ríki
af 15 lýst yfir vilja sínum um að
sameiginleg stefnumótun í mál-
efnum flóttamanna verði í hönd-
um hinna eiginlegu stofnana ESB,
en ekki í samstarfi aðildarríkjanna
eins og verið hefur. Einungis Bret-
land og Danmörk hafa lýst yfir
eindreginni andstöðu vib þetta, en
óljóst er enn hver afstaða Frakka
verður.
Margt bendir þó til þess að end-
anleg útkoma verbi sú ab Danir
einangrist í málinu. Bæði er ljóst
ab Frakkar eru reiðubúnir til að
ganga töluvert lengra en Danir, og
auk þess er ólíklegt að Bretar muni
beita neitunarvaldi í þessu máli.
Á ríkjaráðstefnunni hafa Bretar,
Frakkar og Þjóðverjar lagt mikla
áherslu á að ná fram auknum
„sveigjanleika" í Evrópusamstarf-
inu, en það þýðir að þau aðildar-
ríkjanna sem þess óska geti tekið
upp nánara samstarf sín á milli án
þess að hin aðildarríkin þurfi að
gera slíkt hið sama. „Sveigjanleik-
ann þarf þó að greiða því verði að
Bretar komi ekki í veg fyrir nánara
samstarf í málefnum flóttamanna,
og stjórnin í London mun viður-
kenna það," segir stjórnarerindreki
sem þekkir vel gangs mála í samn-
ingaviðræðunum.
Allir eru sammála um að það
geti valdið Dönum töluverðum
erfiðleikum ef þeir standa utan við
niðurstöðu ríkjaráðstefnunnar. „Ef
Danmörk stendur eftir sem frjáls-
lyndara land en hin er líklegt að
Þýskaland muni taka upp strang-
ara landamæraeftirlit af ótta við að
flóttamenn laumi sér á ólöglegan
hátt inn í Þýskaland. Danmörk
myndi virka eins og segull á flótta-
menn í samanburði við hin ESB-
ríkin," segir stjórnarerindreki í
Brussel.
Glundroði
„Núverandi samstarf gengur
þannig ab ríkin sjálf taka ákvarb-
anirnar, og starfinu mibar ótrúlega
hægt. Á sama tíma er gífurlegur
mismunur á móttöku og meb-
höndlun þeirra sem sækja um
flóttamannahæli í Evrópu," segir
Jacob Gammelgaard, yfirmaður
hjá Flóttamannahjálp Danmerkur.
„Ef framkvæmdastjórnin kemur
inn í myndina hef ég trú á að
breytingar verði þar á. Hún hugsar
meira út frá héildinni og hefur
þegar komið með ýmsar tillögur
um samræmda flóttamannastefnu
sem nær út fyrir þrönga hagsmuni
einstakra aðildarríkja," segir hann.
„Það er athyglivert að í núgild-
andi sáttmála er flóttamannasam-
starfib haft í sama kafla og hryðju-
verkamenn og aðrir glæpamenn.
Með því er gefið til kynna að
flóttamenn séu nokkuð sem menn
vilja vernda sig gegn," segir Kim U.
Kjær, sem starfar á dönsku mann-
réttindaskrifstofunni, en hann sér
bæði kosti og galla á því að taka
upp yfirþjóðlegt samstarf ESB í
málefnum flóttamanna.
„Ef Evrópuþingið og Evrópu-
dómstóllinn fá áhrif á flótta-
mannastefnuna, eins og gerast
myndi í yfirþjóðlegu samstarfi, þá
fylgdi því opnara og lýðræðislegra
eftirlit." En á hinn bóginn „verður
mjög erfitt að samræma þau marg-
víslegu ákvæði ríkjanna sem gilda
á þessu sviði. Ég óttast að ekki
verbi hægt að ná samkomulagi
nema um lægsta samnefnarann,
þannig að stefnan í málefnum
flóttamanna verbi hert."
Hann telur þó ab innri markað-
ur ESB styrki þróun í þá átt að tek-
in verði upp sameiginleg stefna
hvað varðar flóttamenn, innflytj-
endur og vegabréfsáritanir. „Þab er
afleiðing af því markmibi sam-
bandsins ab opna innri landamæri
að greina hefur mátt tilhneigingu
til þess ab byggja upp múr í kring-
um sambandið," segir hann.
Fyrirvarar um fullveldis-
framsal
Það sem stendur í veginum fyrir
því að Danir geti gengið skilyrbis-
laust að yfirþjóðlegu samstarfi
ESB- ríkjanna er sú staðreynd að
samþykkt Maastricht-sáttmálans
fékkst í gegn með því skilyrði að
fjórir fyrirvarar yrðu gerðir á gildis-
töku hans í Danmörku. Þab var
Sósíalíski þjóðarflokkurinn (SF)
sem gerði þessa fyrirvara að skil-
yrði fyrir því að fallist yrði á Ma-
astricht- sáttmálann, og flokkur-
inn heldur fast við þessa fyrirvara
nú þegar endurskoðun sáttmálans
stendur yfir á ríkjaráðstefnunni.
Málefni flóttamanna eru á sviði
réttarsamstarfs, og þar eru sjálf
fullveldismálin í húfi. „Það er
kjarninn í hverju ríki að lagaleg og
innri málefni séu í höndum þjóð-
arinnar. Það er engin tilviljun ab
við gerðum þá kröfu að úrslitaat-
riði í málamiðluninni árin 1992-
93," segir Anne Baastrup, talsmað-
ur SF í málefnum ESB og flótta-
manna. „Ef sinna á flóttamönnun-
um af einhverju viti verður hvert
ríki að taka ákvörbun um það á
sínu þjóðþingi hversu mörgum
það vill taka á móti. Danska þjób-
in yrbi all undrandi ef þeir 17.000
bosnísku flóttamenn sem Dan-
mörk tók vib væru komnir hingað
vegna tilskipunar frá ESB í stað
þess að það hefði verið samþykkt á
þjóðþinginu. Þá hefði almenning-
ur ekki tekið vel á móti þeim."
Ef niðurstaðan á ríkjarábstefn-
unni veröur hins vegar sú að hin
ESB- ríkin nái samkomulagi um
strangari stefnu í málefnum flótta-
manna heldur en Danmörk er
með, þá er engu ab síöur ástæðu-
laust fyrir Danmörku ab fylgja því
fordæmi. „í þeirri stöbu er mikil-
vægt að ganga á undan með góðu
fordæmi — bæði af pólitískum
rökum og mannúðarástæöum,"
segir hún, en viðurkennir þó að
erfitt geti reynst að halda uppi
frjálslyndari reglum í Danmörku
en í hinum ESB-ríkjunum.
-gb/Politiken
Gluggar
í útihús
- án viðhalds !
□
Kjarnagluggar
Dalvegur 28 • 200 Kópavogur • Sími 564 4714