Tíminn - 17.07.1996, Side 4

4
Wkmtm
Mi&vikudagur 17. júní 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 56B1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mána&aráskrift 1700 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Óbærileg og
óþörf mengun
Hljóðmengun er allt í einu komin á dagskrá í Reykjavík og
er fyrirhuguöum íbúðarblokkum við Sæbraut fyrir að
þakka. Bent hefur verið á að óbærilegt verði að búa í hús-
unum vegna umferðarhávaða og því sé full ástæða til að
afturkalla byggingarleyfi og búa fólki heldur skjól á kyrr-
látari stöðum.
Allt í einu er hljóðmengun á allra vörum og borgarverk-
fræðingur rýkur til að biðja um aukafjárveitingar til að
forða borgarbúum frá hávaða. En nú er talið að 1700 íbúð-
ir í borginni séu þannig settar að við húsvegg sé óleyfileg-
ur hávaði og hefur ástandið viðgengist lengi án þess að
nokkur sála æmti né skræmti, enda er það staðföst þjóðtrú
að bílar eigi allan forgang. Umferðin verður að ganga
greitt fyrir sig, sama hvað það kostar.
Á nokkrum stöðum í borginni er hámarkshraði 30 km.
Það er í hverfum sem reist voru löngu áður en bílaholskefl-
an dundi yfir. Það er undantekning að ökumenn virði
þessi hraðamörk. Margrét Sæmundsdótti'r, formaður um-
ferðarnefndar borgarinnar, skýrir frá því í grein í Morgun-
blaðinu að 30 km hverfum verði fjölgað. En það kemur
fyrir lítið, ef bílstjórar hvorki vita né vilja vita á hvaða
hraða þeir aka.
í greininni tekur formaðurinn fram að reynsla frá
Þýskalandi sýni að með 30 km hámarkshraða í íbúöahverf-
um hefur slysum og óhöppum fækkað um 10-60%, loft-
mengun minnkað um 10-20% og hávaðinn frá umferð
minnkað um helming.
Umferðarhraðinn og skeytingarleysi ökumanna veldur
mengun, slysum og ómældu fjárhagstjóni, og þótt um-
ferðarnefnd og borgaryfirvöld vilji gera eitthvað í málun-
um, er það vita gagnsíaust ef umferðarlögum og reglugerð-
um er ekki fylgt eftir.
Miklar umferðaræðar eru lagðar beint í gegnum þéttbýl
hverfi og hús byggð ofan í óbærilegan umferðarþunga.
Tómlæti ráðamanna um þessi mál hefur verib nær algjört
til þessa, en borgaryfirvöld eru að byrja að rumska af dval-
anum.
Mörg þessara vandamála má leysa á tiltölulega einfald-
an hátt, ef vit og vilji eru fyrir hendi. Umferðarlögreglan
sinnir helst ekki öðrum verkefnum en að eltast við öku-
menn á 130 km hraða og þar yfir og að gera skýrslur um
umferðarslys. Umferðarstjórn er nær óþekkt frá því á dög-
um Erlings Pálssonar yfirlögregluþjóns, sem ekki lifir
nema í minni rígfullorðinna manna.
Ökuhraðinn og hávaðamengunin helst í hendur við
slysatíðnina og er ekkert gert í málunum. Fjárframlög til
löggæslu eru spöruð, en ökumönnum er leyft að halda
uppi löglausum akstri, æra borgarana og slasa sjálfa sig og
abra fyrir milljarða á milljarða ofan.
Ef það er ekki í verkahring eða í færum lögreglu að
koma í veg fyrir stórfelld og viðvarandi umferðarlagabrot,
verður að stofna til sérstakra löggæslusveita og kosta þær
til að sinna almennri umferðarstjórn og koma ökumönn-
um í skilning um að umferðarlög eru í gildi og að það er
skylda þeirra að hlíta þeim eins og öðrum lögum.
Hávaðamengun er ekki aðeins hvimleið, heldur er hún
einnig heilsuspillandi, og þeir sem neyðast til að búa við
hana eru sviptir þeim mannréttindum að fá að vera í friði
fyrir hugsunarlausum dólgum. Er mál til komiö að farið sé
að ræða málin, og kannski verður farið að gera eitthvað í
þeim þegar kemur fram á nýja öld.
Þjóðarvakning og þunglyndislyf
Mikiö er ægivald Jóhönnu Sigurðardóttur. Slíkt
er ægivald hennar að samflokksmenn og þing-
flokksmenn hennar í Þjóbvaka þora ekki að
segja henni frá því ef þeim dettur í hug að spjalla
eitthvað við Jón Baldvin. Jóhanna hefur löngum
borið það með sér að hún hafi stjórn á hlutun-
um í kring um sig og vilji ráða. Þegar hún fékk
engu ráðið um Alþýðuflokkinn þá
hoppaði hún af lestinni og bjó til
sitt eigið þjóðvakaspor. Þangaö
fylgdi henni gegnt og grandvart
fólk sem sumt hvert situr nú á Al-
þingi í nafni Þjóðvaka, vakningar-
flokksins hennar Jóhönnu sem átti /.//
að vekja þjóðina. Þrátt fyrir að
skoðanakannanir sýni að þjóðar-
vakningarflokkurinn sé tæpast til
lengur og sá hluti þjóðarinnar sem
á annað borð rumskaði séu löngu
sofnaður aftur þá eru þingmenn
þjóðarvakningarflokksins boru-
brattir og segja lítið að marka þess-
ar skoðanakannanir.
Grandvarinn og
gegnin
ab gisna
Samt virðist grandvarinn og gegnin eitthvað
vera farin að gisna því þingflokksliðið í þjóðar-
vakningarflokknum er greinilega farið að óttast
um framtíð sína meb Jóhönnu og lítur svo á að
framtíðin gæti verið tryggari án Jóhönnu. Þjóð-
arvakningin varð nefnilega hálf endaslepp þegar
til kom. Þrátt fyrir hástemmdar yfirlýsingar um
markleysi skoðanakannana virðast hinir
óbreyttu þingmenn þjóöarvakningarflokksins
eitthvaö farnir að ókyrrast og er aukning ókyrr-
leikans greinilega í réttu hlutfalli við fylgishrun-
ið.
En ótti þjóðarvakningarþingmanna er ekki
einvörðungu bundinn við fylgistap og hættuna
á því að hverfa af yfirborði jarðar. Þar er augsýni-
lega fyrir hendi ótti við formanninn og sá ótti er
í ríkum mæli, því fund sem þjóðarvakningar-
þingmenn áttu með formanni Alþýðuflokksins
var farið með eins og mannsmorð og leið a.m.k.
hálfur mánuður áður en upplýsingar um fund-
inn lak út. Þá hafði Jóhanna þjóðarvakning enn-
þá ekkert frétt af umræddum fundi, enda Gústi
og Svana gætt þess vel að laumupúkast meb
fundinn eins og þau framast
gátu.
Annars hefur Garri áhyggjur
af því hvaða afleiðingar svona
ástand eins og er í þjóöarvakn-
ingarflokknum hafi á þjóðina
sem virðist frekar vera sofin en
vakin yfir vegferð þjóðarvakn-
ingarinnar. Eða hvaða áhrif
þetta ástand hafi á þingmenn-
ina í þjóðarvakningarflokknum,
að ekki sé nú talað um formann-
inn sjálfan sem allir eru að flýja
frá en enginn vill segja frá.
í Tímanum í gær er greint frá
því að íslendingar eti meira af
geðdeyfðarlyfjum eða þung-
ljmdislyfjum en aðrar Norður-
landaþjóðir, jafnvel allt upp í þrisvar sinnum
meira. Garri verður að viðurkenna að hann hef-
ur þungar og jafnvel þunglyndislegar áhyggjur
af þessum málum öllum saman og kemst ekki
hjá því að velta fyrir sér hvaða samhengi sé á
milli stórkostlegrar þunglyndislyfjaneyslu land-
ans og ástandsins í þjóðarvakningarflokknum.
Það er greinilegt að þarna er um samhengi að
ræða, því samfara auknu þunglyndi þjóðarvakn-
ingarinnar eykst neysla þjóðariijnar á þunglynd-
islyfjum. Annars gæti náttúrulega verið að sam-
hengið hjá Garra væri öfugt. Það væri ekki þung-
lyndi þjóðarvakningarinnar sem yki neyslu lyfj-
anna, heldur væri það neysla lyfjanna sem
minnkaði tilvist þjóðarvakningarinnar.
Þá hlýtur það að verða næsta krafa þjóðar-
vakningarinnar að kjósendur verði settir í lyfja-
próf áður en þeim er hleypt inn í kjörklefann í
næstu alþingiskosningum.
Garri
Sálfræbingar á uppbobi
Rétt einn ganginn er komið babb í bátinn hjá
menntakerfinu. Vegna lélegra launa kennara fórst
fyrir að kenna verðandi sveitarstjómum og gjaldker-
um þeirra að reikna. Nú þegar sveitarfélögin em að
taka vib skólamálunum, hver í sínu héra&i, segjast
kennarar ekki geta tekiö vi& nýju störfunum, sem
em auðvitaö þau gömlu, vegna þess að bæjarstarfs-
fólk geti ekki reiknað út laun
þeirra.
Kennarar skyldunámsins
em að verða bæjarstarfsmenn
og eiga ekki lengur undir
launadeild fjármálaráðuneyt-
isins ab sækja og em rosalega
sorrí yfir því. Enda von þar
sem þeir eiga að fá kaupið sitt
úr bæjarsjóðum um næstu
mánaðamót en í bæjarskrif-
stofum og hreppskontómm
kunna engir að reikna út laun
segja kennarar og telja sig illa
svikna.
En hægt er að hugga stétt-
ina með því ab þeir hjá sveit-
arfélögunum em reglulega flínkir
við launaútreikninga. Athugið
bara hve þeim tekst vel að reikna
út kaup bæjarstjóranna og sveitar-
stjóranna, sem fæstum er boðið upp á mikið lakari
kjör en rábherrum, enda sækja tugir um hvert bæjar-
stjóraembætti sem losnar.
Kaupið í vaskinn
Áður en kennarar lýstu yfir frati á reikningsgetu
starfsfólks á bæjarkontómm höfðu sveitarstjórnar-
menn miklar áhyggjur af því hvernig þeir ættu að
taka vib menntakerfum heimabyggöa sinna. Þeir
töldu sig ekki hafa efni á að reka skóla og hlustuðu
lítið eftir þegar verið var ab lofa þeim tekjustofnum
til ab standa undir menntun barna sinna.
í ár mun ríkið veita sveitarfélögunum um sjö millj-
arða til að standa straum af skólarekstri. Nú stendur
upp á stærðfræðikennara að kenna hreppskontómn-
um hvernig þeir eiga að reikana út kennarakaupið úr
fúlgunni. Ef þab ekki tekst hljóta launin að fara í
vaskinn og menntakerfib fer í enn eitt uppnámið
vegna kjaramála.
Vandamálasúpurnar
Skólaskrifstofur em eitt af þeim mörgu vandamál-
um sem búin em til í kringum það fjölflókna athæfi
að kenna krökkum að lesa og skrifa og einhverja ögn
í samfélagsfræðum hinu megin á hnettinum. Með
flutningi skólanna frá ríki til heimabæja sinna fylgja
skólaskrifstofurnar með. Þær
þarf ab manna að nýju eins
og kennarastofurnar og end-
urráða fólk eftir að það hefur
lifab á biölaunum vegna þess
að því er sagt upp hjá ríkinu
og endurráðið af sveitarfélög-
um, sem ekki kunna launaút-
reikninga.
Þar bregður svo vib ab eng-
in leið er að fá sérhæft fólk
eins og sálfræbinga til starfa
nema í fínasta þéttbýli.
Nú eru skólasálfræbingar
komnir á uppboð og sá sem
best býður hreppir þá sem em
á lausu. Vel er hægt að reka
skóla án sálfræðings en óhugsandi
að starfrækja skólaskrifstofu án
slíkra starfkrafta. Flutningur skóla
frá ríki til sveitarfélaga skapar
þannig mörg vandamál sem ekki verður auðvelt að
leysa fyrir mánaðamót.
En ef til vill getur einkaframtakið lagfært málin
því grunur leikur á að nóg sé til af sálfræðingum og
að þeir sjái sér leik á borði að taka að sér sálgæslu
skólaskrifstofanna sem verktakar og losna þannig úr
viðjum launakerfis opinberra starfsmanna.
Þegar þetta er skrifað hefur ekkert frést frá bæjar-
skrifstofum eða sveitarstjórnum um þann áburö for-
ystusveitar kennara að á þeim bæjum kunni engir að
reikna út laun og því sé fráleitt aö þeir taki aö sér
skólareksturinn.
Ef það er rétt að sveitarfélög hafi ekki bolmagn til
að taka við skólunum og að ekki sé hægt að borga
kennurum kaup og að skólaskrifstofur fái ekki sál-
fræðinga til eigin nota, er líklega réttast að flytja
skólana suður og setja þá niöur í tún fjármálaráðu-
neytisins og menntamálaráðuneytisins. Þar vilja
kennararnir vera og þar vilja sveitarfélögin hafa þá
og til jafnvægis má gauka nokkrum ríkisstofnunum
út og suöur um landsbyggðina. OÓ
Á víbavangi