Tíminn - 17.07.1996, Blaðsíða 9
Miövikudagur 17. júlí 1996
9
UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . .
Hollendingar og Frakkar
deila nú hart um hvaða að-
feröum á ab beita í barátt-
unni gegn eiturlyfjum. Hol-
lendingar hafa um árabil
fylgt frjálslyndari stefnu
gagnvart eiturlyfjum en önn-
ur ríki, og sýnist sitt hverjum
um ágæti þess frjálslyndis.
Jacques Chirac, forseti Frakk-
lands, hefur risið upp sem
svarinn fjandmaður hol-
lensku aðferðarinnar og
krefst þess að Hollendingar
snúi þegar í stað við blaðinu
og breyti lögum sínum til
samræmis vib þær aðferðir
sem beitt hefur verib í öbrum
ríkjum Evrópu. „Hollending-
ar ættu ekki að halda í frjáls-
lynda stefnu sína vegna þess
að þab vekur upp ótta um ab
í Evrópu verbi til eiturlyfjar-
íki," segir Paul Masson öld-
ungardeildarþingmaður í
Frakklandi.
Er nú svo komið að æðstu
ráðamenn þjóðanna eiga erfitt
með að halda stillingu sinni
þegar talið berst að eiturlyfj-
um. „Það er ekki hægt að tala
við hann um þessi mál af
neinni skynsemi," segir Wim
Kok, forsætisráðherra Hol-
lands, um Chirac. „Hann lætur
þarna tilfinningarnar hlaupa
með sig í gönur og er að mínu
mati alls ekki í jafnvægi."
Frá því á síðasta ári hafa
Frakkar neitað að hrinda
Schengen- samkomulaginu í
framkvæmd á landamærunum
milli Frakklands og Benelux-
ríkjanna, en samkvæmt sam-
komulaginu ætti ab leggja nið-
ur landamæraeftirlit milli að-
ildarríkja þess. í mars síðast-
liðnum hunsaði Chirac fund
sem áætlað hafði verið að
halda milli ráðamanna Þýska-
lands, Frakklands og Benelux-
ríkjanna um eiturlyfjavand-
ann. Og stjórnin í París hefur
ekki svarað fyrirspurnum frá
hollenska heilbrigðisráðuneyt-
inu í marga mánuði. „Mála-
miðlanir koma ekki til greina,"
sagði Chirac á leiðtogafundi
Evrópusambandsins í Flórens
fyrir skömmu og vildi augljós-
lega ekki gefa eftir eitt hænu-
fet. „Samræming laganna í
strangasta skilningi verður að
eiga sér stað."
Aðalkrafa Frakka er sú að
„kaffistofunum" svonefndu í
Hollandi verði lokað, en þar er
nú leyfilegt að selja allt að
fimm grömm af hassi hverjum
þeim sem kaupa vill. Þýska rík-
isstjórnin hefur einnig tekið
undir þessa kröfu, og halda
bæði Frakkar og Þjóðverjar því
fram að meb því ab leyfa starf-
semi „kaffistofanna" kyndi
Hollendingar undir eiturlyfja-
vandanum í Evrópu. Þar sé
auðvelt að komast í hina eftir-
sóttu vöru og flytja síðan til
annarra landa.
Bjálkinn í auga Frakka
Málið er þó langt frá því að
vera svona einfalt og í augum
Hollendinga em þessi rök frá-
leit. „Hjá þeim sem gagnrýna
okkur mest þessa dagana, í
Frakklandi, er allt helmingi
verra en hjá okkur: Þeir sem
háðir eru heróíni eru helmingi
fleiri, sömuleiðis þeir sem lát-
ast af völdum eiturlyfja, og al-
næmissjúklingar eru einnig
helmingi fleiri þar," segir Bob
Keizer, sem er deildarstjóri í
hollenska heilbrigðisráðuneyt-
inu, í viðtali við þýska viku-
blaðið Die Woche.
í Hollandi týna u.þ.b. 40
manns lífinu á ári af völdum
eiturlyfja, og hefur sú tala verib
svipuð frá því 1980. í Frakk-
landi og Þýskalandi fór þeim
sem létust af völdum eiturlyfja
fjölgandi ár frá ári, en er reynd-
ar farið að fækka aftur. í Þýska-
landi var talan komin upp fyrir
2000 á ári í byrjun þessa ára-
tugar en er nú að nálgast 1500
aftur. Og í Frakklandi hefur
sambærileg tala verið um 500
manns síðustu árin, og komst
niður í 465 í fyrra.
Einnig er töluverður munur
á því hvort t.d. er um hass eða
heróín að ræða. „í „kaffistof-
unum" er ekkert selt nema
kannabisefni," segir Keizer.
„Þar með höfum við einangrað
heróínmarkaðinn. Hjá okkur
er varla neitt af ungum heróín-
fíklum. Þeir hafa á sér slæmt
orð, heróínistar eru þeir sem
hafa orðið undir í baráttunni.
Og við höfum látið gera sam-
anburð á kannabisneytendum
í Þýskalandi, Frakklandi,
Bandaríkjunum og Hollandi. í
þessum fjórum ríkjum er þró-
unin alls staðar svipuð: Á átt-
unda áratugnum jókst neyslan,
á níunda áratugnum minnkaði
hún, og nú er hún að aukast
aftur. „Kaffistofurnar" hafa
sem sagt ekki gert ástandið
verra." Hann heldur því einnig
Eiturlyfjabarónar heimsins grœba samtals allt oð 500 milljörbum dollara á ári á vibskiptunum.
Hart lagt aö Hollendingum aö loka „kaffistofunum" þar sem leyfilegt er aö kaupa hass:
Chirac vill ekki heyra
minnst á málamiölanir
Öll abildarríki Evrópusambandsins hafa nú farib ab
dœmi Hollendinga og bjóba fíklum upp á meþa-
dónmebferb.
fram að þótt það sé þó nokkur
fjöldi sem smygli kannabisefn-
um frá Hollandi til nágranna-
landanna, þá sé magnið yfir-
leitt Iítið hjá hverjum og hafi
ekki mikið að segja fyrir heild-
arneysluna.
Sívaxandi neysla
og gróði
Samkvæmt upplýsingum frá
Sameinuðu þjóbunum hefur
neysla eiturlyfja í heiminum
aukist gífurlega undanfarin ár.
Og eiturlyfjabarónarnir græða á
tá og fingri. Gróbinn af vib-
skiptum meb eiturlyf er nú tal-
inn vera um 300 til 500 millj-
arðar bandaríkjadala á ári, eða
um 20 til 30 billj-
ónir ísl. króna.
Sérfræöingar
reikna með að
hann gæti kom-
ist upp í 1.000
milljarða dala
innan fárra ára,
eða sem svarar
tæplega 70.000
milljörðum ísl.
króna. Og það
þrátt fyrir að
verð á eiturlyfj-
um hafi lækkað
töluvert undan-
farinn áratug.
Enda er eitur-
lyfjaframleiðslan
í heiminum í
hröbum vexti.
Þannig er, auk
kókaíns, nú farið
að framleiða her-
óín í stórum stíl í
Suður- Ameríku.
í suðurhluta þess
svæðis sem ábur
tilheyrði Sovét-
ríkjunum er farið
að framleiða eit-
urlyf af öllum
gerbum í sívaxandi mæli.
Með hverju árinu sem líöur
eykst bæði framleiðslan, smygl-
ið, neyslan og gróðinn. Á hverj-
um degi lenda flugvélar ein-
hvers staðar í Evrópu með kóka-
ínsmyglara innanborðs. Heilu
tonnin koma sjóleiöina til allra
hafna í Evrópu. Heróín frá Asíu
kemur með flutningabifreiðum
frá Austurlöndum, áður fyrr var
ekið um Balkanskagann en nú
er farib í gegnum Pólland og
Tékkland. Utbreiðslan sést t.d. á
því að 24% Þjóbverja á aldrin-
um 14 til 25 ára hafa prófab
ólögleg eiturlyf a.m.k. einy
sinni. Og ríflega helmingur
þeirra heldur áfram neyslunni.
Vonlaus barátta?
Stjórnmálamenn hafa hingað
til varla getað leyft sér að leggja
til önnur ráð í baráttunni gegn
eiturlyfjum heldur en aukna
hörku. Meira eða minna þegj-
andi samkomulag virbist t.d.
ríkja um það að ekki megi velta
fyrir sér þeim möguleika að gera
eiturlyf í einhverju formi lögleg
og skera þannig á sambandið á
milli fíkninnar og harðsvíraðrar
glæpastarfsemi, eins og Hol-
lendingar hafa þó reynt að
hluta til. „Eiturlyf verða að vera
ólögleg áfram, þó ekki sé nema
vegna þéss að þessi efni eru
hættuleg. Við verðum að
vernda fólkiö í landinu," segir
Eduard Lintner hjá þýska inn-
anríkisráðuneytinu, sem frá
1992 hefur verið sérstakur ráð-
gjafi þýsku ríkisstjórnarinnar í
eiturlyfjamálum.
Margt bendir þó til þess að
taka þurfi þessa stefnu til alvar-
legrar endurskoðunar, þótt ekki
gangi allir jafnlangt og Wolf-
gang Schulz, yfirmaður lögregl-
unnar í Dortmund: „Það á ekki
bara að leyfa hass, heldur líka
heróín." Antonio Almeida Sant-
os, forseti portúgalska þingsins,
heldur því fram að það hafi
„gjörsamlega mistekist" að leysa
eiturlyfjavandamálið með refsi-
aðgerðum. Og Dr. Robert New-
man, læknir í New York sem
hefur stjórnað meþadónmeð-
ferð fyrir eiturlyfjafíkla, segir
það vera „algjörlega ómögulegt
að sigra í stríðinu gegn eiturlyfj-
unum. Það gerir bara allt helm-
ingi verra."
Hollendingar halda
sínu striki
„Umræðan um stefnuna í
eiturlyfjamálum er enn þann
dag í dag blanda af tilfinning-
um, hálfsannleika, pólitískri
hentustefnu og þeirri bann-
helgi sem hvílir á ákveðnum
umræðuefnum," segir Bob
Keizer.
Hollendingar hafa árum
saman gefið eiturlyfjafíklum
meþadónskammta til þess að
gera þeim kleift að Iifa nokkurn
veginn eðlilegu lífi og þurfa
hvorki að tengjast glæpastarf-
semi til þess að útvega sér
skammtinn sinn né að leiðast
sjálfir út í afbrot til að fjár-
magna fíknina. Þessi tilraun
var harkalega gagnrýnd í upp-
hafi, en nú hafa öll ríki Evrópu-
sambandsins tekið upp meþa-
dónmeðferbir fyrir eiturlyfja-
fíkla. Það er þó víðast hvar enn
á tilraunastigi, en þeir sem em
svo heppnir að fá meðferðar-
pláss eiga meiri von til þess að
komast lifandi út úr vítahring
fíknar og afbrota.
í Sviss fór svo nýlega af stað
tilraun, með stuðningi Samein-
uðu þjóðanna, með að gefa
heróín til fíkla. Fyrstu niður-
stöður benda til þess að að-
stæður þeirra sem háðir em
lyfjunum batni til muna, þar
með taldar félagslegar aðstæð-
ur. Í Hollandi eru nú uppi
áform um að hefja sams konar
tilraun.
í Hollandi hefur einnig náðst
árangur með því ab aðskilja
heróín- og hassmarkaðinn. Af-
leiöingin er sú að ungt fólk er
nánast hætt ab leiðast frá
„veikari" eiturlyfjum yfir í
„harðari" tegundir. Alls staðar
annars staðar í heiminum er
neysla þessara lyfja nátengd
innan sömu afkima þjóðfélags-
ins, með þeim afleiðingum t.d.
ab í Þýskalandi ánetjast 10.000
manns árlega sterkari eiturlyfj-
unum, oftast í beinu kjölfari af
því að hafa byrjað að prófa þau
veikari. -gb/Die Woche