Tíminn - 19.07.1996, Side 7

Tíminn - 19.07.1996, Side 7
Föstudagur 19. júlí 1996 7 UTLOND UTLOND UTLOND UTLOND UTLOND UTLOND UTLOND UTLOND Líknarbelgirnir svonefndu, loft- púðarnir sem eiga að bjarga lífi ökumanna og farþega ef árekstur verður, eru þegar nánar er að gáð ekki með öllu hættulausir. Ef þeir blásast upp of seint eða ef öku- maður eða farþegi eru í rangri stöðu þegar belgurinn þenst út, þá getur skabinn orðið meiri en gagnsemin. Og eru þá farþegar yf- irleitt í meiri hættu en ökumenn. í stöku tilvikum getur belgurinn jafnvel valdib dauða. Þegar myndir af tilraunaárekstr- um eru birtar í sjónvarpi em þær venjulega sýndar á hægum hraða, og er þá ekki annað ab sjá en að .belgurinn þenjist nokkuð mjúklega út og veiti góðan stuöning þegar til- raunabrúðan fær hann framan á sig. Raunveruleikinn er þó sá að þetta gerist á innan við einum tutt- ugasta hluta úr sekúndu, eða svo hratt að augað nær ekki að fylgjast með því. Belgurinn getur því gefið manni ansi vel útilátið högg ef lík- aminn er ekki í eðlilegri stöðu í sæt- inu, vel spenntur í beltið. Hættulegastur er belgurinn því ef beltið er ekki notað, því þá hendist maður fram við áreksturinn áður en belgurinn nær að blásast út. Bæði framleiðendur og stjórnvöld hafa Lífshættulegir líknarbelgir hingað til ekki haft of mikið fyrir eöa ófullnægjandi upplýsingar, og ir belginn að blásast út í viðkom- því að upplýsa fólk um ab belgur- inn sé ekki aðeins gagnslaus ef fólk er ekki í réttri stöðu í bílnum, held- ur beinlínis lífshættulegur. Einnig gera ekki allir sér grein fyr- ir því að belgurinn geti verið lífs- hættulegur börnum sem em höfð í barnabílstól í framsæti með bakið í akstursstefnu. Höggib af belgnum þeytir barnastólnum aftur í sætis- bakið þegar árekstur verður. Hættan stafar þó ekki aðeins af því að neytendur hafi fengið rangar gæti sín því ekki á því að vera alltaf í „réttri stöðu" meb beltin spennt. Ulrich Löhle, slysamatsmaður í Freiburg í Þýskalandi, telur að hjá mörgum framleiðendum séu gæði loftpúðanna ekki alveg sem skyldi, ekki síst hvað varðar stýrikerfið sem setur uppblástur belgsins af stað. Sumir framleiðendur reyni að koma sér hjá kostnaði með því að „setja loftpúðana í án þess að skoða nánar hvað gerist-við árekstur (t.d. hve- nær væri besti tímapunkturinn fyr- andi bifreiðategund)." Auk þess er ekki alltaf ab marka þær tilraunaaðstæður sem settar eru upp þegar gerðar eru tilraunir með loftpúðana. Bílunum er þá yfirleitt ekið beint á sléttan og beinan vegg, og tímastillingin öll miðuð við nið- urstöður úr því. Á síðastliðnu ári létu því evrópsk neytendasamtök gera árekstratil- raunir með þremur bifreiðategund- um, Fiat Punto, Ford Fiesta og Opel Corsa. Þar voru bílarnir ekki látnir Breskur kjarneblisfrœbingur tekur sig til og afsannar gamla gobsögn: Hunangsflugur geta víst flogib! Sú saga hefur löngum verib líf- seig ab samkvæmt kenningum eblisfræbinnar eigi hunangs- flugur ekki ab geta flogib — þótt þær geri þab vitaskuld eins og ekkert sé sjálfsagðara. Dr. Ken Zetie, kjarneblisfræðingur við Oxford háskóla, tók sig nýlega til og færbi fyrir því ítarleg rök að flug hunangsflugunnar stangist hreint ekki á vib lög- mál loftaflfræöinnar, þess vegna sé hvorki ástæba til að hafna þeim fræbum né heldur að ímynda sér ab fljúgandi hun- angsflugur séu bara blekking. Að öllu jöfnu fæst dr. Zetie við þaö í vinnunni að kæla niður frumeindir meb hjálp leysigeisla, og í fyrra skrifaði hann svo góba vísindaritgerb um þá ibju sína ab hún var valin til verblauna í ár- legri ritgerbakeppni sem haldi er í Bretlandi, og fékk hann 100 pund í verblaunafé. Þetta árib bætti hann þó um betur og vann sér inn 500 punda verblaun í sömu keppni fyrir rit- gerb sína um flug hunangsflug- unnar. „Aubvitab geta hunangsflugur flogið, allir geta séb þær gera þab," segir hann. „En fyrir 60 ár- um fór sá orbrómur á kreik ab loftaflfræbingur nokkur hefði sannab ab þær gætu þab ekki." Zetie tók sig því til og einsetti sér ab kveba nibur þennan. orbróm í eitt skipti fyrir öll. í verðlaunaritgerðinni tekur Zetie fullgild þau rök ab hunangs- fluga sem vegur eitt gramm, og er meb eins fersentimetra vænghaf og hreyfist áfram um einn metra á sekúndu geti ómögulega náð sér á loft. „En þá er gert ráb fyrir því ab kvikindib hreyfi vængina ná- kvæmlega ekki neitt og sé í raun daub," bætir hann vib. Og svo kemur lausnin á rábgátunni: „Lif- andi hunangsfluga blakar vængj- unum." Meb því ab hreyfa vængina breytir hún loftstraumnum svo ab lyftikrafturinn eykst nægjanlega til þess ab flugan tekst á loft. En þá er annarri spurningu ósvarab: Er einhver flugufótur fyrir sög- unni? Svo virðist sem sú hugmynd ab býflugur afsönnubu lögmál eðlis- fræbinnar hafi fyrst komist á kreik einhvern tíma á fjórba áratugn- um. „Ekki er ljóst hvar uppruna sögunnar er ab finna," segir Zetie. „í Sviss heldur fólk því fram ab um svissneskan loftaflfræbing hafi verib ab ræba. í Þýskalandi segja menn aftur á móti ab vís- indamenn á einum af tæknihá- skólunum þar í landi hafi verib ab verki. Og í Svíþjób er því haldib fram ab sönnunin hafi komið frá verkfræðingum í Saab- verksmiðj- unum." Ekki tókst Zetie ab rekja slób þessarar sögu lengra, en nú ætti enginn a.m.k. að velkjast lengur í vafa um flughæfileika hunangsflugunnar. -gb/The Sunday Times Frá umferöarslysi í Þýskalandi þar sem taliö víst er aö líknarbelgirnir hafi valdiö dauöa. aka á sléttan vegg heldur á hindrun sem var óregluleg í lögun. Þab þýddi ab örlítil seinkun varð á vib- brögbum kerfisins og líknarbelgirn- ir í öllum þremur bílunum blésust út of seint. „Enginn líknarbelgj- anna," segir í niðurstöðuskýrslu til- raunarinnar, „var búinn ab blásast alveg út þegar ökumaburinn skall á honum." -gb/Der Spiegel Gefast Danir upp? I Danmörku hefur í allmörg ár verib bannab ab selja gosdrykki, bjór, vatn eða abra drykki í dós- um, og hafa þau rök verið færb fyrir þessu banni að dósir séu síð- ur umhverfisvænar en glerflösk- ur. í Danmörku er enda gott kerfi á því ab glerflöskum sé skilaö inn eftir notkun. Hafa Danir barist hetjulegri baráttu fyrir því ab halda þessu banni. Nú bendir hins vegar margt til að Danir geti vart haldib aftur af inn- rás dósamenningarinnar lengi í vib- bót, enda Evrópusambandib komib í málib. Rök þeirra sem afnema vilja dósabannið eru þau ab áldósir séu síst verri fyrir umhverfib en gler- flöskur, a.m.k. ekki ef komið verbi upp jafn góbu endurskilakerfi og í Svíþjób þar sem dósir eru leyfbar án þess ab þab teljist vandamál. Daninn Ritt Bjerregaard, sem hef- ur umsjón meb umhverfismálum í framkvæmdastjórn Evrópusam- bandsins, hefur nú krafist þess ab Svend Auken, umhverfismálaráb- herra Danmerkur og flokksbróbir Bjerregaards, komi meb haldbetri rök fyrir banninu, annars verði hann ab aflétta því hið fyrsta. -gb Gluggar í útihús - án viðhalds ! Kjarnagluggar Dalvegur 28 • 200 Kópavogur • Sími 564 4714 Lérm VINNINGSTÖLUR MIÐVIKUDAGINN 17.071996 muhUOLUR BONUSTOLUR Vlnnhgar Fjöldl vlnnlnga Vlnnlng*- upphaá 1. — 0 48.400.000 O 6*6 C.. .túMua 1 1.846.450 3. —« 1 235.910 4. •«■ 203 1.840 CZ 3*« D. .aömja 678 230 Samtals: 883 50.484.430 A atard: 51.011.820 2.611.820 Uppbinoar un vinninBslök/ lást einnig I shnsvara 668-1511 eía Graanu nCmBri 8006611 cg I texlavarpi á >£u 463

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.