Tíminn - 19.07.1996, Side 7
Föstudagur 19. júlí 1996
7
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
Líknarbelgirnir svonefndu, loft-
púðarnir sem eiga að bjarga lífi
ökumanna og farþega ef árekstur
verður, eru þegar nánar er að gáð
ekki með öllu hættulausir. Ef þeir
blásast upp of seint eða ef öku-
maður eða farþegi eru í rangri
stöðu þegar belgurinn þenst út, þá
getur skabinn orðið meiri en
gagnsemin. Og eru þá farþegar yf-
irleitt í meiri hættu en ökumenn.
í stöku tilvikum getur belgurinn
jafnvel valdib dauða.
Þegar myndir af tilraunaárekstr-
um eru birtar í sjónvarpi em þær
venjulega sýndar á hægum hraða,
og er þá ekki annað ab sjá en að
.belgurinn þenjist nokkuð mjúklega
út og veiti góðan stuöning þegar til-
raunabrúðan fær hann framan á
sig. Raunveruleikinn er þó sá að
þetta gerist á innan við einum tutt-
ugasta hluta úr sekúndu, eða svo
hratt að augað nær ekki að fylgjast
með því. Belgurinn getur því gefið
manni ansi vel útilátið högg ef lík-
aminn er ekki í eðlilegri stöðu í sæt-
inu, vel spenntur í beltið.
Hættulegastur er belgurinn því ef
beltið er ekki notað, því þá hendist
maður fram við áreksturinn áður en
belgurinn nær að blásast út. Bæði
framleiðendur og stjórnvöld hafa
Lífshættulegir
líknarbelgir
hingað til ekki haft of mikið fyrir eöa ófullnægjandi upplýsingar, og ir belginn að blásast út í viðkom-
því að upplýsa fólk um ab belgur-
inn sé ekki aðeins gagnslaus ef fólk
er ekki í réttri stöðu í bílnum, held-
ur beinlínis lífshættulegur.
Einnig gera ekki allir sér grein fyr-
ir því að belgurinn geti verið lífs-
hættulegur börnum sem em höfð í
barnabílstól í framsæti með bakið í
akstursstefnu. Höggib af belgnum
þeytir barnastólnum aftur í sætis-
bakið þegar árekstur verður.
Hættan stafar þó ekki aðeins af
því að neytendur hafi fengið rangar
gæti sín því ekki á því að vera alltaf
í „réttri stöðu" meb beltin spennt.
Ulrich Löhle, slysamatsmaður í
Freiburg í Þýskalandi, telur að hjá
mörgum framleiðendum séu gæði
loftpúðanna ekki alveg sem skyldi,
ekki síst hvað varðar stýrikerfið sem
setur uppblástur belgsins af stað.
Sumir framleiðendur reyni að koma
sér hjá kostnaði með því að „setja
loftpúðana í án þess að skoða nánar
hvað gerist-við árekstur (t.d. hve-
nær væri besti tímapunkturinn fyr-
andi bifreiðategund)."
Auk þess er ekki alltaf ab marka
þær tilraunaaðstæður sem settar eru
upp þegar gerðar eru tilraunir með
loftpúðana. Bílunum er þá yfirleitt
ekið beint á sléttan og beinan vegg,
og tímastillingin öll miðuð við nið-
urstöður úr því.
Á síðastliðnu ári létu því evrópsk
neytendasamtök gera árekstratil-
raunir með þremur bifreiðategund-
um, Fiat Punto, Ford Fiesta og Opel
Corsa. Þar voru bílarnir ekki látnir
Breskur kjarneblisfrœbingur tekur sig til og afsannar gamla gobsögn:
Hunangsflugur geta víst flogib!
Sú saga hefur löngum verib líf-
seig ab samkvæmt kenningum
eblisfræbinnar eigi hunangs-
flugur ekki ab geta flogib — þótt
þær geri þab vitaskuld eins og
ekkert sé sjálfsagðara. Dr. Ken
Zetie, kjarneblisfræðingur við
Oxford háskóla, tók sig nýlega
til og færbi fyrir því ítarleg rök
að flug hunangsflugunnar
stangist hreint ekki á vib lög-
mál loftaflfræöinnar, þess
vegna sé hvorki ástæba til að
hafna þeim fræbum né heldur
að ímynda sér ab fljúgandi hun-
angsflugur séu bara blekking.
Að öllu jöfnu fæst dr. Zetie við
þaö í vinnunni að kæla niður
frumeindir meb hjálp leysigeisla,
og í fyrra skrifaði hann svo góba
vísindaritgerb um þá ibju sína ab
hún var valin til verblauna í ár-
legri ritgerbakeppni sem haldi er í
Bretlandi, og fékk hann 100 pund
í verblaunafé.
Þetta árib bætti hann þó um
betur og vann sér inn 500 punda
verblaun í sömu keppni fyrir rit-
gerb sína um flug hunangsflug-
unnar.
„Aubvitab geta hunangsflugur
flogið, allir geta séb þær gera
þab," segir hann. „En fyrir 60 ár-
um fór sá orbrómur á kreik ab
loftaflfræbingur nokkur hefði
sannab ab þær gætu þab ekki."
Zetie tók sig því til og einsetti sér
ab kveba nibur þennan. orbróm í
eitt skipti fyrir öll.
í verðlaunaritgerðinni tekur
Zetie fullgild þau rök ab hunangs-
fluga sem vegur eitt gramm, og er
meb eins fersentimetra vænghaf
og hreyfist áfram um einn metra á
sekúndu geti ómögulega náð sér á
loft. „En þá er gert ráb fyrir því ab
kvikindib hreyfi vængina ná-
kvæmlega ekki neitt og sé í raun
daub," bætir hann vib. Og svo
kemur lausnin á rábgátunni: „Lif-
andi hunangsfluga blakar vængj-
unum."
Meb því ab hreyfa vængina
breytir hún loftstraumnum svo ab
lyftikrafturinn eykst nægjanlega
til þess ab flugan tekst á loft. En
þá er annarri spurningu ósvarab:
Er einhver flugufótur fyrir sög-
unni?
Svo virðist sem sú hugmynd ab
býflugur afsönnubu lögmál eðlis-
fræbinnar hafi fyrst komist á kreik
einhvern tíma á fjórba áratugn-
um. „Ekki er ljóst hvar uppruna
sögunnar er ab finna," segir Zetie.
„í Sviss heldur fólk því fram ab
um svissneskan loftaflfræbing
hafi verib ab ræba. í Þýskalandi
segja menn aftur á móti ab vís-
indamenn á einum af tæknihá-
skólunum þar í landi hafi verib ab
verki. Og í Svíþjób er því haldib
fram ab sönnunin hafi komið frá
verkfræðingum í Saab- verksmiðj-
unum." Ekki tókst Zetie ab rekja
slób þessarar sögu lengra, en nú
ætti enginn a.m.k. að velkjast
lengur í vafa um flughæfileika
hunangsflugunnar.
-gb/The Sunday Times
Frá umferöarslysi í Þýskalandi þar sem taliö víst er aö líknarbelgirnir hafi
valdiö dauöa.
aka á sléttan vegg heldur á hindrun
sem var óregluleg í lögun. Þab
þýddi ab örlítil seinkun varð á vib-
brögbum kerfisins og líknarbelgirn-
ir í öllum þremur bílunum blésust
út of seint. „Enginn líknarbelgj-
anna," segir í niðurstöðuskýrslu til-
raunarinnar, „var búinn ab blásast
alveg út þegar ökumaburinn skall á
honum." -gb/Der Spiegel
Gefast Danir upp?
I Danmörku hefur í allmörg ár
verib bannab ab selja gosdrykki,
bjór, vatn eða abra drykki í dós-
um, og hafa þau rök verið færb
fyrir þessu banni að dósir séu síð-
ur umhverfisvænar en glerflösk-
ur. í Danmörku er enda gott kerfi
á því ab glerflöskum sé skilaö inn
eftir notkun. Hafa Danir barist
hetjulegri baráttu fyrir því ab
halda þessu banni.
Nú bendir hins vegar margt til að
Danir geti vart haldib aftur af inn-
rás dósamenningarinnar lengi í vib-
bót, enda Evrópusambandib komib
í málib. Rök þeirra sem afnema vilja
dósabannið eru þau ab áldósir séu
síst verri fyrir umhverfib en gler-
flöskur, a.m.k. ekki ef komið verbi
upp jafn góbu endurskilakerfi og í
Svíþjób þar sem dósir eru leyfbar án
þess ab þab teljist vandamál.
Daninn Ritt Bjerregaard, sem hef-
ur umsjón meb umhverfismálum í
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins, hefur nú krafist þess ab
Svend Auken, umhverfismálaráb-
herra Danmerkur og flokksbróbir
Bjerregaards, komi meb haldbetri
rök fyrir banninu, annars verði
hann ab aflétta því hið fyrsta. -gb
Gluggar
í útihús
- án viðhalds !
Kjarnagluggar
Dalvegur 28 • 200 Kópavogur • Sími 564 4714
Lérm
VINNINGSTÖLUR
MIÐVIKUDAGINN
17.071996
muhUOLUR
BONUSTOLUR
Vlnnhgar Fjöldl vlnnlnga Vlnnlng*- upphaá
1. — 0 48.400.000
O 6*6 C.. .túMua 1 1.846.450
3. —« 1 235.910
4. •«■ 203 1.840
CZ 3*« D. .aömja 678 230
Samtals: 883 50.484.430
A atard:
51.011.820 2.611.820
Uppbinoar un vinninBslök/ lást einnig I shnsvara
668-1511 eía Graanu nCmBri 8006611 cg I texlavarpi á >£u 463