Tíminn - 24.07.1996, Blaðsíða 5

Mi&vikudagur 24. júlí 1996
5
Auöunn Bragi Sveinsson:
Staldrað vib á Hrafnseyri
Lesendur góðir. Margir skrifa
blaðagreinar, sem einhverj-
ir lesa væntanlega. Til þess
hljóta menn að sinna þessu.
Sumir segja, að þetta sé gert til að
láta á sér bera, vekja á sér athygli.
Lengi þótti það ekki sérlega já-
kvætt. Betra aö láta lítið á sér
bera. Ég á væntanlega ekki heima
í þeim hópi, maður sem sífellt er
að skrifa blaðagreinar og vekja á
mér athygli, svo að ég gleymist
ekki alveg strax.
Nú ætla ég að vekja smávegis
athygli á öðru en sjálfum mér.
Fyrir nokkrum dögum lagði ég
leið mína vestur að Hrafnseyri
við Arnarfjörð. Væntanlega þarf
ekki að kynna þennan stað fyrir
lesendum, því að hann ætti að
vera öllum kunnur. Þar fæddist
okkar fremsti maður, sjálfur Jón
Sigurðsson sem hlaut viðurnefn-
ið forseti. Hann fæddist eins og
kunnugt er 17. júní 1811. Hann
nam allan sinn skólalærdóm til
stúdentsprófs heima hjá prestin-
um, föður sínum. Prófið tók
hann hjá dómkirkjuprestinum í
Reykjavík, Gunnlaugi Oddssyni,
aðeins 18 ára að aldri, og var
vitnisburður hans loflegur, því
ab hann var frábær námsmaður.
Nám stundaði Jón síöan við há-
skólann í Kaupmannahöfn, en
lauk ekki prófi, vegna margvís-
legra starfa sem á hann hlóöust.
Um ævistarf hans hefur mikið
verið ritað.
í fyrra kom út bók um ævi Jóns
forseta og störf, eftir Hallgrím
Sveinsson, stabarbónda á Hrafns-
eyri. Undirtitill hennar er Ævi-
saga í hnotskurn. Bók þessi hefur
nýlega verið þýdd á tvö erlend
tungumál: dönsku og ensku, og
kom hún út á fæöingardegi Jóns
á þessu ári. Dönsku þýðinguna
annabist ég, en þá ensku Her-
steinn Pálsson, margreyndur
þýðandi. Hyggst Hallgrímur meb
þessu gera tilraun til að kynna
ævi þessa merka manns ytra. Ég
hefi oft minnst á Jón við fólk í
Danmörku, en fæstir hafa heyrt
hans getið þar. Hann er sem sagt
gleymdur að mestu í hinu forna
sambandslandi okkar.
Á Hrafnseyri er nú unnið að
því ab byggja sveitabæ, sem á að
vera í sama stíl og sá, sem Jón
forseti ólst upp í. Veggir eru
hlaðnir úr grjóti og torfi, sama
herbergjaskipan verður sem forð-
um. Bær sá, sem Jón ólst upp í,
var rifinn um síðustu aldamót,
þá orbinn ónýtur. Varðveist hafa
teikningar af sveitabæ þessum,
svo og lýsingar þeirra sem
mundu bæinn. Að lokafrágang-
inum vinna nú tveir smibir frá
Þingeyri, þeir Elís Kjaran Frib-
finnsson og Sófus Guðmunds-
son. Er þess vænst, að frágangi á
þessum endurgeröa sveitabæ
ljúki síðar á þessu ári. Þá verður
hann væntanlega til sýnis gest-
um og gangandi. Mun þá eflaust
margt gesta á Hrafnseyri. Sumar-
ið 1980 var opnað safn til minn-
ingar um Jón forseta á staðnum,
sömuleiðis minningarkapella.
Fyrsta embættisverk Vigdísar for-
seta var að vígja safnið. Sigur-
björn Einarsson biskup vígði
kapelluna. Á stabnum er annars
kirkja, sem komin er nokkuð til
„Á Hrafnseyri er nú unn-
ið að því að byggja
sveitabœ, sem á að vera í
sama stíl og sá, sem Jón
forseti ólst upp í. Veggir
eru hlaðnir úr grjóti og
torfi, sama herbergjaskip-
an verður sem forðum.
Bœr sá, sem Jón ólst upp
í, var rifinn um síðustu
aldamót, þá orðinn ónýt-
ur."
ára, vígb 1886.
Safn Jóns Sigurössonar er opið
yfir sumarið, frá 17. júní til ág-
ústloka. En vitanlega kemur fólk
á öðrum tímum, og því er sann-
arlega ekki úthýst frá safninu.
Safnvörður er ung stúlka, Guð-
rún Þorgeirsdóttir, sem dvalið
hefur meira og minna frá ungum
aldri hjá hjónunum á Hrafnseyri,
jón Sigurbsson forseti.
heimsótt safnib í Höfn. Ævistarf
Jóns Sigurðssonar á sér enga hlið-
stæðu í íslenskri sögu. Hann
vann íslandi af slíkum heilind-
um og dugnaði, að einstakt má
telja.
Kynning á Jóni Sigurðssyni og
ævistarfi hans erlendis ber vænt-
anlega ávöxt með bókum þeim,
sem nýkomnar eru út, og ég hefi
minnst á hér að framan. Hafi
Hallgrímur Sveinsson á Hrafns-
eyri þökk fyrir starf sitt: að halda
á loft hér heima og erlendis
minningu okkar mesta manns.
Höfundur er kennari.
Hrafnseyri vib Arnarfjörb, eins og staburinn var 1811.
VETTVANGUR
Hallgrími Sveinssyni og Guð-
rúnu Steinþórsdóttur. Þau hafa
fórnað safninu miklum tíma. Að
hafa slíkt safn rétt við bæjardyr
sínar er vissulega nokkur ábót á
annars nóg starf við búskapinn.
Ég varð þeirrar ánægju aðnjót-
andi um nokkurra daga skeið í
liðnum júlímánuði að sjá um
safn Jóns Sigurbssonar á Hrafns-
eyri í fjarveru Guðrúnar safn-
varðar. Má segja, að safnib væri
vel sótt þessa daga, eða um 40-50
manns á degi hverjum. Þeir sem
fram hjá Hrafnseyri fara, leggja
lykkju á leið sína og heimsækja
safnið. Flest er fólk þetta mið-
aldra eða eldra. Yngra fólk kemur
einnig, og þá með börn sín. Að-
gangseyrir er 200 krónur fyrir
fullorðna, en ellilífeyrisþegar
greiða 100 krónur. Yngri en 15
ára eru gjaldfríir.
í safninu eru 262 númer á
tveimur hæðum, og er þá ekki
allt upp talið. Gestum gefst kost-
ur á ab kaupa skrá, þar sem gerb
er grein fyrir hverju einstöku
númeri, sem oftast er í formi
mynda. Jón Sigurðsson átti sér
marga samverkamenn. Mjög lær-
dómsríkt er að skoða þetta safn,
en í Húsi Jóns Sigurðssonar við
Austurvegg í Kaupmannahöfn er
einnig safn um Jón. Býsna oft
höfðu gestir þeir, sem heimsóttu
safn Jóns á Hrafnseyri, einnig
Fréttir af bókum
Bók um náttúru-
vernd afhent
forseta íslands
Nýlega færðu Háskólaútgáfan
og Landvernd Vigdísi Finnboga-
dóttur, forseta Islands, bókina
Umhverfisréttur; Vemdun nátt-
liru íslands að gjöf. Bókin fjallar
um náttúruvernd og umhverfis-
mál og er í henni að finna yfirlit
um öll lög og reglur sem gilda
hér á landi á þessum sviðum.
Auk þess er þar sagt frá öllum al-
þjóðasamningum um umhverf-
ismál, sem íslendingar eru aöil-
ar að, og gildi þeirra metið. Er
bókin mikilvægt fræðslu- og
upplýsingarit fyrir alla þá sem
áhuga hafa á vernd náttúru ís-
lands og auölinda þess.
Höfundur bókarinnar, Gunn-
ar G. Schram prófessor, afhenti
frú Vigdísi Finnbogadóttur ritið,
að viðstöddum Jörundi Gub-
mundssyni, framkvæmdastjóra
Háskólaútgáfunnar, og Auði
Sveinsdóttur, formanni Land-
verndar, sem í sameiningu gefa
ritið út. ■