Tíminn - 24.07.1996, Blaðsíða 10

10
Miövikudagur 24. júli 1 yyó
Gubmundur Gubmundsson,
bóksali á Eyrarbakka, hóf versl-
unarstörf í Lefoliisverslun á sín-
um tíma og starfaði ab verslun-
arstörfum um hálfrar aldar
skeib. Hann hélt dagbækur og
skrifabi æviágrip og er þab nú
komib út ásamt ferbadagbók
sem hann hélt er hann fór til
Kaupmannahafnar árib 1904.
Viggó Ásgeirsson bjó ritib til
prentunar og gaf út.
Guðmundur Gubmundsson
fæddist á Minna-Hofi á Rangár-
völlum 9. október 1849. Foreldrar
hans voru Guðmundur Pétursson,
bókbindari og bóndi á Minna-
Hofi, og seinni kona hans, Ingi-
gerður Olafsdóttir frá Stóru- Mörk
undir Eyjafjöllum. Ólst Gub-
mundur upp hjá þeim.
Á 20. aldursári sínu gerðist hann
skrifari hjá Hermanni E. Johnson,
sýslumanni á Velli í Rangárvalla-
sýslu, og var hjá honum um fjög-
urra ára skeið. Árib 1873 giftist
hann heitmey sinni, Ástríði Gub-
mundsdóttur frá Kotvelli. Fluttust
hin nýgiftu hjón að Kotvelli þá
um vorið og gerbist Guðmundur,
að sumrinu til, verslunarmaður
hjá Guðmundi Thorgrímsen vib
Lefoliisverslun á Eyrarbakka og
vorib eftir (1874) settust þau hjón-
in að á Eyrarbakka. Kenndi Gub-
mundur fjögur ár við barnaskól-
ann eða til ársins 1879 þegar hann
var rábinn bókhaldari vib Lefoliis-
V erslunarmaður segir frá
Cuömundur Cubmundsson bóksali ásamt fyrri konu sinni, Ástríbi Cub-
mundsdóttur, og börnum þeirra.
Þau eignuðust tvo syni: Hans Ást- verki í öllu félagsstarfi á Eyrar-
mund, forstjóra í Reykjavík, og
Svein, forstjóra í Héðni í Reykja-
vík.
Gubmundur lét sig ýmis innan-
héraðsmál miklu skipta og er
hann sagbur hafa gegnt lykilhlut-
bakka á sinni tíb. Á fyrstu ámm
sínum þar hélt hann úti hand-
skrifuðu sveitarblaði (Kveldúlfr),
mddi kvenfélaginu braut, var
meðal stofnenda Sparisjóbs Árnes-
sýslu og endurskoðandi hans um
Einn af spámönnum kalda stríösins
verslun. Stób þessi víbtæka og um-
fangsmikla verslun þá með mest-
um blóma og átti Gubmundur því
oft mjög annríkt og vann baki
brotnu nætur sem daga. Vann
hann við verslunina um hálfrar
aldar skeið og rak jafnframt bóka-,
ritfanga- og glerverslun, blaðsölu
og bókbandsiðn.
Ástríður kona Guðmundar and-
aðist 1904 og höfðu þau þá búið
saman í ástríku hjónabandi í 30
ár. Ástríður var merkiskona og
mikill félagsmálafrömuður og
góðtemplari. Eignuðust þau sex
Fréttir af bókum
Litir
hesta
Út er komin hjá Máli og menn-
ingu bókin íslenski hesturinn —
litir og litbrigði. í henni em 85
ljósmyndir sem sýna jafnmarga
liti og litbrigði íslenska hestsins.
Friðþjófur Þorkelsson, ljós-
myndari og gæbingadómari í
Mosfellsbæ, hefur með mikilli
þrautseigju fundið hesta sem bera
þessa liti og myndab þá. Mynd-
irnar sýna hestana í íslensku um-
hverfi og litir þeirra njóta sín til
fullnustu.
Sigurður A. Magnússon rekur í
formála sögu og sérkenni íslenska
hestsins, lit hans, ætt og upp-
runa. Formálinn er prýddur fjöl-
mörgum ljósmyndum Friðþjófs.
Báðir eru þeir Fribþjófur og Sig-
urður reyndir hestamenn og hafa
áöur komið við sögu útgáfu bóka
um íslenska hestinn.
Formáli Sigurðar og mynda-
textar bókarinnar eru á fjórum
tungumálum: íslensku, dönsku,
ensku og þýsku.
Bókin er 133 bls., í handhægu
broti, innbundin og prentuð í
prentsmibjunni Odda. Verb
1.990 kr. ■
Fréttir af bókum
börn: Ástu, konu Gísla Jónssonar
verslunarmanns; Guðmund kaup-
félagsstjóra á Eyrarbakka og síban
verslunarstjóra á Selfossi, kvæntur
Ragnheiði Lárusdóttur Blöndal;
Sigurð Gísla, bóksala á Eyrarbakka,
kvæntur Sigríði Ólafsdóttur; Hall-
dóm Þuríði, konu Hans Andersen,
verslunarmanns í Reykjavík; Guð-
mund Geir Hans Baagö stud.art.,
og Ástmund. Tveir yngstu synir
þeirra dóu með stuttu millibili:
Ástmundur 16 ára gamall árið
1900 og Hans á 20. ári árið 1902.
Eftir að hafa oröib fyrir því mót-
læti að missa syni sína og eigin-
konu lagði Guðmundur sér til
hressingar, ásamt Halldóru dóttur
sinni, upp í ferb til Kaupmanna-
hafnar. I þeirri ferð hélt hann
ferðadagbók sem gefin hefur verið
út af Viggó Ásgeirssyni í bókinni
Æfiágrip og ferðadagbók Guðmund-
ar Guðmundssonar bóksala á Eyrar-
bakka. Dagbókin spannar alla ferð-
ina, hefst við brottför frá Reykja-
víkurhöfn hinn 18. maí 1904 og
lýkur við landtöku í sömu höfn
20. júní.
Árið 1905 gekk Guðmundur að
eiga seinni konu sína, Snjólaugu
Jakobínu Sveinsdóttur, ljósmóður
frá Bjarnastaðahlíð í Skagafirði.
At a Century's End, eftir Ceorge F.
Kennan. Norton, 351 bls., £ 19,95.
í ritdómi í Times Literary
Supplement 12. júlí 1996 sagði:
„... George F. Kennan, sá æru-
verðugi sagnfræðingur og
stjórnarerindreki, ... hefur sent
frá sér nýtt bindi með mörgum
greina sinna og fyrirlestra frá
síðustu 15 árum. ... Kennan
álítur, að breytingarnar á stjórn
og utanríkisstefnu Ráðstjórnar-
ríkjanna hafi verið afleiðing
kynslóðaskipta og þroskaferils
innan sovéska kerfisins; við
ýmis tækifæri hefur hann sagt
stefnu Bandaríkjanna og ann-
arra Vesturlanda aðeins hafa
haft „jaðaráhrif"."
í grein þeirri í Foreign Affairs
1947, sem hóf hann til frægðar,
setti hann af nær óhugnanlegri
framsýni það, sem stefna
Bandaríkjanna og annarra
Vesturlanda hefur komið til
leiðar. Röksemdir hans voru
þær, að hætta stafaði af Ráð-
stjórnarríkjunum utanlands,
en innviðir þeirra væru ótraust-
ir. Kenning hans um aðhald
(containment) var á þessa leið:
Ef Vesturlönd standa gegn
Fréttir af bókum
áleitni Ráðstjórnarríkjanna og
meina þeim viðgang utan-
lands, neyðast þau til að
skyggnast í eigin barm og tak-
ast á við innri mótsetningar
sínar. Við endurlestur glitrar
greinin svo af snjallræðum
hans að andköfum veldur. Fá-
einum árum síðar féll Kennan
samt sem áður frá sjónarmið-
um sínum í greininni. Og þau
49 ár, sem síðan eru liðin, hefur
mörg ár, sá um bókavörslu Lestrar-
félags Árnessýslu og lét sér mjög
annt um fræðslu- og skólamál Eyr-
bekkinga, en einna mest gætti
áhrifa hans og ötullar starfsemi í
bindindismálum þeirra, enda var
þá best og mest frægðarskeiö Góð-
templarareglunnar austur þar
meðan hans naut við.
Guðmundur var skáldmæltur
vel og eftir hann liggja a.m.k.
fimm handskrifaðar kvæðabækur.
Hann safnaði einnig miklum fróð-
leik, gamansögum, kvæðum og
skrítlum. Eftir hann liggja m.a.
bækur með þúsundum eiginhand-
aráritana, fæðingardaga, dánar-
daga og öðmm upplýsingum.
Uppskriftir af leikritum, sex bindi
með skrítlum og rúmlega þrjátíu
bindi af lausavísna- og kvæða-
söfnum með registmm. Frímerkja-
og úrklippubækur (a.m.k. 13
bindi) með ýmsu efni og auk þess
húskveðjubækur, ættartölur og
Saga Eyrarrósarinnar, sem hann
reit á tíu ára afmæli stúkunnar
1896. Æviágrip sem hann ritaði
um föður sinn 1902. Ferðadagbók
sem hann hélt í utanlandsreisu
sinni 1904. Og loks æviágrip hans
sjálfs ritað 1910, en hann bætti
aftan við það allt til ársins 1929.
Guömundur lést í Reykjavík 25.
apríl 1937 á 88. aldursári sínu.
hann farið villur vegar um nær
allt það, sem hann hefur tekið
fyrir. í Evrópu sá hann enga
sovéska ógnun, sem standa
þyrfti gegn; hann tók undir
grunnfærnislegar tillögur um
„frystingu kjarnorkumála";
honum þóttu viðbrögðin við
innrásinni í Afganistan ganga
of langt; hann lýsti yfir, að
Eystrasaltslöndin gætu ekki al-
ið með sér vonir um raunveru-
legt sjálfstæði; og þar fram eftir
götum. Ótrauður endurbirtir
hann mörg þau skrif sín í bindi
þessu." ■