Tíminn - 25.07.1996, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 25. júlí 1996
5
ESB: Vaxandi nýting vindorku
til rafmagnsvinnslu
Evrópusambandið stefnir að því, að
vindorka verði nýtt til vinnslu 2%
rafmagns þess árið 2005. „Setur það
ekki markið hátt, og í mörgum
landshlutum þess mun sú vinnsla
rafmagns nema hærri hundraðs-
tölu. I þýska ríkinu Schleswig-Hol-
stein nemur nú rafmagnsvinnsla
með vindorku 4%. Og í Danmörku
eru uppi væntingar um, að 10% raf-
magns verði unnið með vindorku
árið 2000." Svo sagði í Financial
Times 17. júlí 1996 og enn:
„Hagnýting vindorku til raf-
magnsvinnslu fleygði fram í Kali-
forníu á níunda áratugnum, en sú
rafmagnsvinnsla er þar nú í krögg-
um. Styrkir á fjárlögum til hennar
hafa verið lækkaðir og um fyrir-
greiðslu sambandsstjórnarinnar og
fylkisstjórna gengur á ýmsu. ...
Stærsti markaður vindorku er nú í
Evrópu, þar sem vinnslugetan 1995
nam 2.420 megavöttum, en var
1.700 megavött í Bandaríkjunum,
samkvæmt European Wind Energy
Association. í Asíu er rafmagns-
vinnsja með vindorku líka í hröð-
um vexti, einkum á Indlandi, þar
sem vinnslan 1995 fór upp í 500
megavött."
„Tækni við rafmagnsvinnslu með
vindorku hefur miðað mjög fram
að undanförnu. Vinnslugeta túr-
bína hefur á 10 árum aukist úr 75
kílóvöttum í 600 kílóvött og „áreið-
anleiki" þeirra mun nú nær 99%.
Þessar stærri og virkari túrbínur
hafa lækkað kostnað við rafmagns-
vinnslu um 30-50% frá 1990, og í
sumum löndum er hann að verða
litlu hærri en kostnaður við vinnslu
rafmagns að brennslu jarðefna."
„Á meðal fyrirtækja, sem fljót
hafa verið til að eygja færi til við-
skiptalegrar hagnýtingar vindorku,
er Gamesa, spænska flugtækjafyrir-
tækið. Dótturfélag þess, Gamesa
Eolica, þá nýlega komið á fót, setti
1995 upp 18 túrbínur og hafði lið-
lega Pta 1 milljarðs (£ 5 milljóna)
veltu. Að áliti framkvæmdastjóra
þess, Juans Ramons Jimenez, mun
það í árslok 1997 hafa sett upp 250
VIÐSKIPTI
túrbínur og hafa þá Pta 20 milljarða
veltu."
„í mars 1996 setti Gamesa Eolica
upp fyrsta vindhæli (wind farms)
sitt á fjallshrygg E1 Perdon gegnt
heimabæ sínum Pamplona á Norð-
ur-Spáni. Þar eru 40 túrbínur, er
vinna 20 megavött sem fara til al-
menningsnota á staönum. Mun
Gamesa Eolica hafa sett upp annað
áþekkt vindhæli í september í
haust."
„Héraösstjórnin í Navarra hyggst
setja upp 10 vindhæli til viðbótar
fyrir árið 2000, þannig að rafmagn
unnið með vindorku leggi til 11%
rafmagnsnotkunar þar. Nú eru í
héraðinu aðeins unnin 10% þess
rafmagns, sem það notar, og er það
að mestu unnið í vatnsaflsvirkjun-
um. Héraðsstjórnin hyggst auka svo
vinnslu rafmagns með vindorku og
í vatnsaflsvirkjunum, að héraðiö
verði sjálfu sér nógt um rafmagn ár-
ið 2010."
„Gamesa-túrbínur eru gerðar
með danskri tækni. Eru þær settar
upp á 40 m háar trönur og vinna
600 kílóvött. Kostar hver túrbína
Pta 70 milljónir. Lægsti vindhraði,
sem þær geta unnið rafmagn við, er
5 m á sekúndu, en meðalvindhraði
á E1 Perdon-hryggnum er 9 m á sek-
úndu." ■
Ný bylting í heyskap bænda í Árneshreppi
Fréttapistill úr Árnes-
hreppi á Ströndum
Bæ, 18. júli 1996
Á árunum 1975 til 1979 lögðu
bændur í Árneshreppi í það stór-
virki að byggja frá grunni öll pen-
ingshús og heystæður á öllum býl-
um, sem þá voru í byggð, nema
tveim þar sem ekki var hugsað til
framtiðarbúskapar. Öll peningshús
og heystæður, sem fyrir voru, voru
dæmd úr leik.
Sú uppbygging byggðist á vot-
heysgerð að öllu leyti. Á flestum
býlanna voru byggðar flatgryfjur,
en á öðrum stórar votheystóftir.
Náði sú uppbygging til 16 jarða. Á
þrem þeirra var tvíbýli þar sem
byggingarnar voru sameiginlegar
fyrir bæði býlin og því 19 bændur
sem að þessu stóbu.
Vakti sú framkvæmd þjóðarat-
hygli, ekki síst fyrir hvab verkið
gekk greiðlega og árekstralaust með
samvinnu og samhjálp allra sem að
því stóðu. Ýmsir höfðu áhyggjur af
fjárhagshlið þessara framkvæmda.
En þær áhyggjur reyndust ástæðu-
lausar. Veit ég ekki annað en öll þau
lán, sem bændur tóku til þess, séu
fyrir löngu fullgreidd án affalla.
Síðan hefur votheysgerð verið
svo til allsráðandi heyverkunarab-
ferð bænda í Árneshreppi. í því hef-
ur verið visst öryggi, því þurrkar eru
oft stopulir hér í sveit. Þó sú hey-
verkun hafi gefið góða raun og
bjargaö miklu heyi frá skemmdum
og eyðileggingu og auðveldað hey-
skapinn til muna frá því sem áður
var, þá er hitt ekki síður hvað hin
nýju peningshús hafa auðveldab
hirbingu búfjárins á vetrum frá því
sem áður var. En þessi heyskapur
krefst nokkurs mannafla og dugn-
aöar til þess að vel gangi. En stöðugt
hefur vel vinnufærum höndum far-
ið fækkandi og erfibisverk færst á
færri hendur og þeir þreytast og eld-
ast sem að því standa.
Á seinni árum hefur rúllubagga-
heyskapur rutt sér til rúms. Má
heita að hann sé orðinn allsráðandi
í heyskap landsmanna. Sú heyverk-
un hefur ekki náð til bænda í Árnes-
hreppi. Því veldur að búin eru orðin
það smá, að þau þola engar auknar
fjárfestingar í vélum og tækjum til
þeirra breytinga sem það hefur í för
með sér. Fjárbú hafa alltaf verið smá
hér í sveit. Stöðugt hefur af for-
göngumönnum bændastéttarinnar
og stjórnvöldum verið kvarnað úr
þeim fjárstofni, sem lagt var upp
með þegar peningshúsin voru
byggð á sinni tíð, svo vart er hægt
að framfleyta fjölskyldu á þeim
lengur. Því hafa bændur ekki getað
lagt út í þann kostnað, sem það hef-
ur í för með sér, þó þeir hafi rennt
til þess vonaraugum. Auk þess er
uggur í bændum, að skammt kunni
að vera í „náðarhöggið" í þeim
glundroða og ráðleysi sem ríkir í
þeim málum á öllum sviðum.
Vegna legu sveitarinnar eru mikl-
ir annmarkar á að njóta hjálpar
þeirra, sem komnir eru með þá
tækni hér inni í sýslunni, og auk
þess undir hælinn lagt hvernig viðr-
ar til þess.
í þeim óvenjulegu góðviðrum,
sem við höfum notið á þessu vori
og sumri, fóru nokkrir bændur að
leiða hugann að þeim möguleikum
að fá menn inni í Tungusveit í
Steingrímsfirði til liðs við sig og
létta undir með heyskapinn. Tóku
þeir vel í það, ef veður héldist svo
áfram.
Var þá sláttur hafinn til viðbún-
aðar komu þeirra. En með komu
hundadaganna breyttist vebrið og
gekk í NA kalsa með rigningu og leit
út fyrir ab vonirnar um vélbinding-
una brystu. Allt eins væri líklegt að
sú veðurbreyting héldist til höfuð-
dags og þar með væri draumurinn
búinn, að þessu sinni.
En hér fór betur en á horfðist.
Sunnudaginn 14. þ.m. var runnið
upp besta veður og hefur haldist
síðan. Árla morguns þann dag voru
verktakarnir, tveir ungir bændur úr
Tungusveit, mættir hér að Bæ meb
sín tæki og tól og renndu sér beint í
slægjuna og sópuðu saman á
skömmum tíma því sem slegið var.
Að því loknu fóru þeir á aðra bæi
sömu erinda. Alls fóru þeir á 7 bæi
og unnu kappsamlega fram á há-
degi miðvikudags 17. þ.m. Höfðu
þeir þá lokið því sem um var beðið
og fyrir lá. Að því loknu héldu þeir
heim til sín að sinna eigin heyskap.
Þessi tilraun heppnaðist því eins
og best varð á kosið. Meb þessu er
stóru erfiði létt af þeim sem þessa
nutu og allmiklu heyi bjargab á
fljótvirkan hátt. Þeir, sem að þessu
stóðu, anda nú léttara, þó enn sé
mikið eftir að heyja. En kostnaðar-
dæmið er enn óuppgert. Til þess
vannst enginn tími. Allt kapp var á
það lagt af bábum aðilum að þessi
tilraun gæti skilað sem mestum ár-
angri.
Með þessu átaki hefur enn orðið
bylting í heyskaparmálum okkar
Árneshreppsbúa. Vonandi leiðir
hún af sér léttari vinnubrögð og
betri nýtingu heyja, hér eins og
annarstaðar, í framtíðinni.
Það er nýlunda fyrir heimamenn
og vegfarendur að sjá þessa hvítu
hnobra á nýslegnum túnum á
nyrstu mörkum íslenskrar byggöar,
sem býr að einu af þrem samfelld-
ustu láglendissvæðum Vestfjarða-
kjálkans ásamt óvenjulegri náttúru-
fegurð, sem margir njóta nú um
stundir í einmuna veðurblíbu.
Þeim, sem að þessu unnu og
komu okkur til hjálpar, eru hér með
færðar innilegar þakkir fyrir lipurð
og vel unnið starf.
Guömundur P. Valgeirsson
Líf í kirkjugaröinn
Aldrei er verulega heitt hér sunnan-
lands, en júlí er þó hlýjastur allra
mánuða ársins. Framan af mánuöin-
um er bjart allan sólarhringinn og
gróðursæld er aldrei meiri en í júlí.
Þá fara menn í sumarfrí og allt
þjóðlífið ber merki þess langþráða
og allt of stutta árstíma sem sumarið
er. Menn reyna að njóta lífsins á
meðan tækifæri gefst.
Eins og flestir var ég i góðu skapi
einn góðviðrisdaginn fyrir
skemmstu og lagði leiö mína um
gamla kirkjugarðinn við Suðurgötu.
Ég var þar nálægt bernskustöðvun-
um og rifjaöi upp minningar og
undarlegar tilfinningar frá því að ég
prílaði upp á kirkjugarðsvegginn til
þess ab fylgjst með jarðarförum, en
þá var enn notast við gamla, viröu-
lega líkbílinn með útskuröi og flúri.
Eftir að ég fullorðnaðist hefur
kirkjugarðurinn fengið nýja ímynd í
huga mínum.
í stað óttablandinnar virðingar
hefur komiö væntumþykja um
gengnar kynslóðir og skilningur um
að látið fólk er ljóslifandi í minn-
ingu eftirlifendanna. Mér hefur orð-
ið þab ljóst að látinn mann þarf ekki
aö óttast, hann er ekki lengur til
nema í minningunni sem ber að
virða.
Þótt menn trúi á framhaldslíf er
illskiljanlegt að nokkur óttist fram-
libna eða hvílustaði þeirra, kirkju:
garöana, a.m.k. ef rökrænt er hugsab
að öðru leyti. Eða telur einhver ab
ættingi sem þar hvílir hafi breyst svo
til hins verra við að falla frá að
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
ástæða sé til að hafa af honum beyg?
Þessar vangaveltur set ég hér á
blað vegna þess ab á göngu minni
um kirkjugarðinn fór ég að velta því
fyrir mér hvers vegna kirkjugarður-
inn væri ekki opnaður og fólk laðað
að honum sem útivistarsvæði.
Það þarf reyndar að taka til hend-
inni í garðinum til þess ab gera hann
sómasamlegan sem útivistarsvæði.
Þab er skömm að sjá hvað víða
mannvirki eru orðin óhrjáleg, stein-
steypa er til að mynda nokkuð sem
aldrei ætti að leyfa umhverfis leiði
og eins ættu legsteinar alltaf að vera
þannig að þeir liggi eða þá sé hægt
að leggja flata þegar legstöðunum er
ekki lengur sinnt sem skyldi af ætt-
ingjum, en það hlýtur alltaf að ger-
ast fyrr eða siðar. Þetta sæju menn ef
þeir legðu leið sína um þessa frið-
sælu og fallegu garða.
Múrinn umhverfis gamla kirkju-
garðinn er eitt af því sem þyrfti að
fjarlægja.
Hugsiö ykkur bara hvab það yrbi
miklu skemmtilegra að ganga eba
aka um Suðurgötuna ef veggurinn
yrbi f jarlægbur og gangstígurinn ut-
an við sameinaður þeim fyrir innan.
Þessa hugmynd hef ég rætt við
nokkra kunningja og sýnist sitt
hverjum. Eins og sjá má hér að fram-
an hef ég eindregna skoðun á mál-
inu og mæli því eindregið með að
svona gróðurvinjar malbikaðs um-
hverfis verði opnaðar, um þær lagð-
ar göngubrautir og reiðhjólagötur,
komið fyrir lýsingu og hreinsab til á
allan hátt.
Ef hinir framliðnu gætu tjáð sig er
ég alveg viss um að þeir myndu
gleðjast yfir því að einhver gæti un-
ab við að vera í návist legstaðar
þeirra, alveg eins og þeir nutu sam-
vista við annað fólk í lifanda lífi.
Ég mæli því með að gamli kirkju-
garðurinn veröi opnaður og gæddur
því lífi sem svo gróðursælum reitum
hæfir. ■