Tíminn - 01.08.1996, Side 7

Fimmtudagur 1. ágúst 1996
7
Meira en tvöfaldur munur á meöalsköttum milli sveitarfélaganna á
Reykjanesi:
Um 190 þús. á Kjalarnesi,
en 410 þús. á Seltjarnarnesi
Me&altal álag&ra skatta á ein-
staklinga er 190 þús.kr. á Kjal-
arnesi, en 411 þús.kr. á Sel-
tjarnarnesi, þannig a& munur-
inn er meira en tvöfaldur
milli sveitarfélaganna í
Reykjaneskjördæmi. Og enn
meiri munur er á skattabreyt-
ingum — og þá væntanlega
launabreytingum — milli ára,
eöa allt frá 21% hækkun á
Kjalarnesi niður í 2% lækkun
á Vatnsleysuströnd. Meöaltal
gjalda einstaklinga í umdæm-
inu í heild er 318 þús.kr. og
hefur hækkaö rúmlega 3% frá
árinu áöur.
Varðandi lögaöila vekur at-
hygli, aö tekjuskattur lögaðila í
Reykjanesumdæmi lækkar nú
verulega annaö áriö í röö, eöa
kringum 10% frá 1995 og sam-
tals um 22% á tveim árum.
Heildargjöld á 1.960 lögaðila
eru 2.545 milljónir, eöa tæplega
1,3 milljónir aö meðaltali, sem
er 4% lækkun frá fyrra ári.
Meðaltal álagöra gjalda á
hvern skattgreiðanda og hækk-
un milli ára í einstökum sveitar-
félögum í Reykjanesumdæmi er
sem hér segir:
Sveitarfélag: Þús.kr.: Breyt.:
Seltjarnarnes 411 2%
Garöabær 388 1%
Grindavík 35 15%
Bessastaðahr. 335 5%
Kjalarnes 323 21%
Kópavogur 308 6%
Mosfellsbær 308 2%
Reykjanesbær 305 2%
Hafnarfjörður 288 2%
Sandgerði 281 4%
Gerðahreppur 260 4%
Vatnsleysustr 256 -2%
Kjósarhreppur 190 8%
Reykjanesumdæmi 318 3%
Um 50.900 einstaklingar 16 ára
og eldri eru í skattskrám í Reykja-
nesumdæmi og fjölgaði um 2%
frá árinu áöur. Á þá eru lagðar
16.210 milljóna kr. opinber gjöld.
Um 27.300 þessara gjaldenda
greiða tekjuskatt, um 330 þús.kr.
að meðaltali, sem er tæplega 3%
hækkun frá fyrra ári. Utsvar er
rúmlega 119 þús.kr. á hvern
greiðanda og hækkar um tæplega
6% aö meöaltali milli ára.
Tíu lögaðilar greiöa þriðjung
allra álagöra gjalda lögaðila í
Reykjanesumdæmi, eöa samtals
um 837 milljónir. íslenskir aöal-
verktakar greiða langsamlega
mest, 338 milljónir, og Varnarlið-
ið er í ööru sæti með 144 milljón-
ir. Hafnarfjarðarkaupstaður, Phar-
maco, Kópavogur, Byko og Spari-
sjóður Hafnarfjarðar eru á svip-
uðu róli, með á bilinu 54 og 48
milljónir hver. ■
Bœndur hugleiöa breytingar á rekstrarformi:
Lög bjóöa upp á þrjár
mismunandi leiöir
Hlutafélagsformið nær nú til
landbúnaðar eins og annarra at-
vinnugreina og nú hafa á ann-
an tug bænda stofnaö einka-
hlutafélög um rekstur sinn.
Sverrir Bjartmarz, hagfræðingur
Bændasamtakanna, segir þetta
möguleika sem bændur eigi að
huga alvarlega að.
Hlutafélagsformið hafi ýmsa
kosti umfram einkareksturinn og
geti meðal annars auðveldað
mönnum sölu á bújörðum. Hann
segir að ef stofnaö sé einkahluta-
félag um búrekstur, geti eigenda-
skipti átt sér stað á lengri tíma í
formi sölu hlutabréfa. Til dæmis
geti hlutabréf gengið frá foreldr-
um til barna og þannig auðveldað
kynslóðaskipti í landbúnaði, sem
séu í mörgum tilvikum orðin erfið
vegna þess hversu jarðir með mik-
inn kvóta séu í háu verði. Þá gefi
hlutafélagsformið einnig mögu-
leika á að eignarhald búrekstrar
og bújaröa geti dreifst á fleiri að-
ila, til dæmis innan fjölskyldna,
þótt einn aðili sinni búrekstrin-
um.
Sverrir Bjartmarz segir að með
nýútkomnum lögum um tekju-
og eignaskatt og lögum um svo-
nefndan fjármagnstekjuskatt hafi
rekstrarumhverfi fyrirtækja breyst
verulega. Segja megi að breyting-
in feli það í sér að þeim aðilum, er
atvinnurekstur stundi og þar með
talinn landbúnað, gefist kostur á
að velja um þrenns konar rekstr-
arform. í fyrsta lagi geti einstak-
lingur verið með atvinnustarf-
semi í eigin nafni, eins og flestir
bændur geri í dag. Þá geti verið
um sameignarfélög að ræða þar
sem tveir eða fleiri aðilar starfi
saman, og í þriðja lagi sé hægt aö
hafa rekstur í einkahlutafélagi
eða hlutafélagi.
Hvab merkir
einkahlutafélag?
Samkvæmt lögum merkir einka-
hlutafélag félag þar sem enginn fé-
lagsmanna ber persónulega ábyrgð
á heildarskuldbindingum félagsins.
í einkahlutafélagi getur einn maður
skipað stjórn og einnig verið fram-
kvæmdastjóri félagsins. Lögin em
þannig sniöin til þess að gera ein-
staklingum með lítinn rekstur kleift
að njóta þess hagræðis sem felst í
hlutafélagsforminu án þess að þurfa
að uppfylla öll skilyrði hlutafélag-
anna. Sverrir Bjartmarz bendir á að
þetta form henti búrekstri hér á
landi ágætlega, þar sem bóndinn
geti í raun bæði verið formaður og
framkvæmdastjóri félagsins eða
hjón skipt því með sér.
Þrjár rekstrarlei&ir
Sverrir segir að meira hagræði
geti hlotist af stofnun einkahluta-
félaga í búrekstri en að auðvelda
eigendaskipti með kaupum og söl-
um á hlutabréfum. Lög um tekju-
og eignaskatt geri ráð fyrir nokkuð
mismunandi skattlagningu eftir
því hvaða rekstrarform sé valið.
Sverrir segir að einstaklingur taki
laun sem launþegi hjá eigin sam-
eignar- eða einkahlutafélagi, en sé
um einkarekstur að ræða beri hon-
um að reikna sér endurgjald sem
sjálfstætt starfandi atvinnurek-
anda. Það sé endurgjald sem ein-
staklingi beri að reikna sér í laun
og miðist við þau laun er hann
myndi hafa í sambærilegu starfi
hjá óskyldum aðila.
Sverrir nefndi dæmi af einstak-
lingi með rekstur sem greiði 41,9%
tekjuskatt og útsvar af hagnaði er
sé sama hlutfall og hann greiði af
reiknuðum launum. Til viðbótar
verði hann að greiða 5% hátekju-
skatt af þeirri upphæð sem sé um-
fram 2,8 milljónir króna í árstekj-
ur, eða 5,6 milljónir samanlagt hjá
hjónum. Því geti tekjuskattur ein-
staklings orðið allt að 46,9% í til-
vikum sem þessum.
Sverrir segir að sambærilegt
dæmi megi taka um sameignarfé-
lög þar sem einstaklingarnir séu
launþegar félagsins. Þeir greiði
41,9% tekjuskatt af launum auk
áhrifa hátekjuskattsins, séu tekjur
þeirra yfir hátekjumörkunum. Þá
greiði sameignarfélagið 41% tekju-
skatt af hagnaði sínum. Félags-
mönnum sé heimilt að taka fjár-
muni út úr sameignarfélagi um-
fram laun og séu þeir fjármunir
ekki skattskyldir, þar sem félagið
hafi þegar greitt af þeim skatta.
Þriðja dæmið, sem Sverrir
nefndi, er af skattlagningu þar sem
um einkahlutafélag eöa hlutafélag
sé að ræða. Aðilar að slíku félagi
greiði eftir sem áður 41,9% tekju-
skatt af launum sínum hjá félag-
inu auk hátekjuskatts, fari tekjur
yfir hátekjumark. Hlutafélagið
greiði síðan 33% tekjuskatt af
hagnaði, en félagsmenn geti ekki
tekið fjármuni úr félaginu nema
sem arð, þar sem ákveðin skilyrði
til úthlutunar hans verði að vera
fyrir hendi. Greiddur aröur sé nú
frádráttarbær hjá hlutafélögum að
hámarki 7% af nafnverði hlutafjár.
Einkahlutafélagib
kom best út
Sverrir Bjartmarz segist hafa
reiknað með ákveðnum fyrir-
framgerðum forsendum í þessum
útreikningi, en hver og einn verði
síðan að setja þessi dæmi upp fyr-
ir sjálfan sig, út frá sínum eigin
forsendum, vilji hann vega og
meta á hvern hátt hann telji hag-
kvæmast að haga rekstri sínum og
eigi það jafnt við um bændur og
aðra aðila. Hann segir að í því
dæmi, er hann hafi slegiö upp,
komi einkahlutafélagið best út að
því leyti að það sé með mesta fjár-
muni í hendi eftir skatta. Þótt út-
reikningar hans hafi leitt til þess-
arar niðurstöðu, þurfi þær ekki að
henta fyrir alla aöila, þar sem for-
sendur geti verið með mismun-
andi móti. Kostnaður viö stofnun
einkahlutafélags sé um 150 þús-
und krónur og nauðsynlegt að
ráðfæra sig viö endurskoðanda
áður en endanlegar ákvarðanir
séu teknar í þessum málum. Engu
að síður sé um áhugaverðan kost
að ræða, sem eflaust geti hentað
mörgum, og búast megi við að
fleiri og fleiri bændur muni skoöa
þessa möguleika í framtíðinni.
-ÞI
Álfheibur Steinþórsdóttir og Gubfinna Eydal, sálfrœbingar í Sálfrœbistöb-
inni, sem efnir til fyrirlestra um breytingaskeib kvenna, sálrœna og líkam-
lega líban.
Fyrirlestrar Önnu Inger Eydal um breytingaskeib
kvenna. Gubfinna Eydal sálfrcebingur:
Gott líf eftir að
barneignum lýkur
Anna Inger Eydal, sérfræðingur í
kvensjúkdómum við einkastofn-
un í Lundi í Svíþjób, heldur fyrir-
lestur um breytingaskeið kvenna
á vegum Sálfræbistöövarinnar í
Norræna húsinu kl. 20 þriðjudag-
inn 13. ágúst næstkomandi. Anna
Inger svarar ýmsum spurningum,
meðal annars um það hvaöa áhrif
þetta lífsskeib, tímamót í ævi
flestra kvenna, hefur á miðjum
aldri. Hvaba áhrif breytingarnar
geta haft á einkalíf og starf. Og
hún mun ennfremur geta um
ýmsar nýjar vísindalegar rann-
sóknir á breytingaskeibi kvenna.
„Anna Inger getur vissulega
hjálpað konum sem á því þurfa að
halda. Hún fer mjög mikið út í það
að lýsa því hvernig þessar líkamlegu
breytingar hefjast og þangað til þær
eru gengnar yfir, hvernig þróunin á
sér stað og hvernig hún breytist á
þessu tímabili, yfirleitt frá 40 til 60
ára, stundum hefjast breytingarnar
reyndar fyrr. Það er ákveðinn mis-
skilningur í því ab þetta sé bundið
viö konur um og yfir fimmtugt.
Þetta er í hámarki á þeim aldri, en
hefur kannski verið aö þróast í lang-
an tíma, þótt konur hafi ekkert
endilega tekið eftir því. Þetta kemur
svo kannski fram í allskonar vanlíð-
an, til dæmis skapsveiflum á heim-
ilinu. En þó geta margar konur
fundið fyrir breytingunum afar
skyndilega," sagöi Guðfinna Eydal,
sálfræðingur hjá Sálfræöistöðinni, í
gær. Þær Guðfinna Eydal og Álf-
heiður Steinþórsdóttir sálfræðingar
munu taka til umfjöllunar ýmsa
þætti sem hafa áhrif á andlega líðan
og heilsu kvenna á breytingaaldri á
fyrirlestrakvöldinu 13. ágúst.
Guðfinna segir að breytinga-
skeiðið leggist á ýmsan veg í konur.
í fyrirlestri Önnu Inger fari hún inn
á læknisfræðilegar og líkamlegar
hliðar breytinganna og hvað hægt
sé að gera vib þeim. Þær Guðfinna
og Álfheiður ræða um andlegu líð-
anina. „Breytingaskeiðið virkar mis-
munandi sterkt á konur. Yfirgæf-
andi meirihluti þeirra finnur eitt-
hvað fyrir því, en þetta kemur fram
í ótal myndum, andlegum og lík-
amlegum, og það er sjaldgæft ab
tvær konur finni fyrir sömu ein-
kennum," sagði Guðfinna.
— En það er líf eftir bameignaald-
urinn?
„Já, já, gott líf. Það verða til dæm-
is minni áhyggjur af því ab veröa
ófrísk og allt mögulegt svoleiðis.
Fólk verður þroskaðra og kann
kannski að mörgu leyti að njóta lífs-
ins betur," sagði Guðfinna.
En karlar ganga líka í gegnum
breytingaskeib, ab áliti margra sér-
fræðinga. Guöfinna segir að mikil
umræða hafi farið fram um það at-
riði.
„Það er talið af mörgum að karl-
menn geti alveg fundið fyrir líkam-
legum og sálrænum einkennum á
þessu æviskeiði. Aubvitað em þær
breytingar öðmvísi, enda er horm-
ónastarfsemin hjá körlum öðmvísi.
En þetta fer oft saman við tímamót
í kringum fertugt og fimmtugt. Fólk
lendir oft í ýmsum sálarkreppum á
þessum aldri. Það er mikið um
skilnabi, fólk er oft að flytja, það er
að taka sér tak í sambandi við starf-
ið, það þarf að gera ýmsa hluti með-
an fólk er enn ungt og hresst, fólk
þarf að sanna sig. Það eru oft mikil
átök og togstreita á þessu aldurs-
skeiði, þegar fólki finnst þab standa
á vissum krossgötum," sagði Guö-
finna Eydal sálfræðingur í gær.
-JBP
Nýtt skip á nýrri
siglingaleib
Eimskip hefur tekið á leigu nýtt
9.200 tonna gámaskip, Víkurtind.
Víkurtindur mun sigla á nýrri leið
Eimskips, Norðurleib, frá og meö
miðjum ágúst. Hann er í eigu
þýskra aðila, en var smíðaður í
pólsku skipasmíðastööinni Stocznia
Szczecinski. Þar var nýi Brúarfoss
Eimskips einnig smíðaður. Nafnið
Víkurtindur er dregib af fjallinu
Víkartindi í Færeyjum. Það þykir
vel vib hæfi, þar sem skipiö mun
hafa viðkomu í Færeyjum á fyrir-
hugaðri siglingaleið sinni. Á Norð-
urleið verður siglt frá Reykjavík til
Þórshafnar, Hamborgar, Árósa,
Kaupmannahafnar, Helsingborgar,
Gautaborgar og Fredrikstad. Frá
Fredrikstad er siglt aftur til Reykja-
víkur með viðkomu á ný í Færeyj-
um. Norðurieibin verður einnig
sigld af Brúarfossi. _ -gos