Tíminn - 02.08.1996, Blaðsíða 6

6
fjmjffll Föstudagur 2. ágúst 1996
Okumenn taki
því vel þótt lög-
reglan stöövi þá
Sumar-
tónleikar
í Skálholti
Þaö veröur mikiö um dýröir
á Sumartónleikum í Skál-
holtskirkju um verslunar-
mannahelgina. Þá veröur
boöiö upp á messu Jónasar
Tómassonar, Tibi laus; Das
Wohltemperierte Klavier eft-
ir Bach, Haröangursfiöluleik
frá Noregi og náttsöng úr
Þorlákstíöum. Aögangur er
ókeypis og boöiö er upp á
barnagæslu í Skálholtsskóla
meöan á tónleikum stendur.
Efnisskráin er eftirfarandi:
Laugardagurinn 3. ágúst:
Forspjall Jónasar Tómassonar
um messu sína, Tibi laus, er kl.
14.00. Messan er flutt kl. 15.00
af Margréti Bóasdóttur sópran,
Voces Thules og Bachsveitinni
í Skálholti undir stjórn Gunn-
steins Ólafssonar. Fyrra hefti
Das Wohltemperierte Klavier
eftir Bach er kl. 17.00 og
21.00, í flutningi William
Heiles semballeikara.
Sunnudagurinn 4. ágúst:
Messa Jónasar Tómassonar
endurflutt kl. 15.00. Messa
með norrænum kirkjuverkum
leiknum á Harðangursfiölu er
kl. 17.00.
Dansar fyrir Haröangurs-
fiölu verða leiknir af Alf Tveit
frá Noregi kl. 21.00. Og nátt-
söngur úr Þorlákstíðum er
sunginn af Voces Thules kl.
22.00.
Mánudagurinn 5. ágúst: Ný
dagskrá tónverka fyrir Harð-
angursfiölu eftir landskunna
Harðangursfiðlumeistara í
Noregi er leikin kl. 15.00.
-gos
Samstarfsnefnd lögreglunnar
á Suðvesturlandi biöur öku-
menn aö taka því meö þolin-
mæöi þótt lögreglan kunni
aö stööva þá án sérstaks til-
efnis í umferöinni um helg-
ina, því slíkt eftirlit sé öllum í
hag. Þeir sem kjósi aö fara
ekki eftir umferðarreglum
veröi hins vegar aö sætta sig
viö afskipti lögreglunnar.
Lögreglan á Suövesturlandi
mun leggja sérstaka áherslu á
aö fylgjast með ökuhraða og
hegöun ökumanna í umferö-
inni.
Að samstarfsnefnd lögregl-
unnar á Suðvesturlandi standa
lögreglan í Reykjavík, Kópavogi,
Hafnarfirði, Grindavík, Keflavík
og á Selfossi. Talsmenn þessa
samstarfsverkefnis lögreglunnar
segja að því miður gæti of marg-
ir ökumenn þess ekki að bíllinn
þurfi að vera í lagi og ökumað-
urinn einnig.
Fólk aki ógætilega, þótt oft sé
í bílnum með því það sem dýr-
mætast er, eins og maki, börn
og kærkomnir vinir. Til þessa
verði menn að taka tillit og því
vill lögreglan í framangreindum
umdæmum beina því til allra
sem leggja út á þjóðvegina um
helgina aö sýna bæði fjölskyldu
sinni og öðmm vegfarendum þá
viröingu að fylgja öryggisregl-
um, því þá geti ferðalagið orðið
öllum til ánægju.
í júlí 1883 er Sæmundi Sveinssyni leyft að
byggja bæ 11 x 8 álnir, tíu álnum fyrir
austan bæ Eiríks Guðmundssonar, Móbæ,
sem stóð á þeim slóðum sem Holtsgata og
Túngata mætast.
Árið 1889 byggir Sæmundur hjall, 4 x
4 álnir, á norðausturhorni lóðar sinnar.
Ári síðar kemur hann upp stakkstæði, 19
x 25 álnir, fyrir vestan lóð sína. Það skil-
yrði fylgdi leyfinu fyrir stakkstæðinu að
hann fjarlægbi það, ef bæjaryfirvöld færu
fram á þab vegna húsa sem þar kynnu að
verða reist.
í nóvember 1892 fær Sæmundur vib-
bót vib lób sína, landræmu sem liggur
norðan við lóð hans, 19 1/2 x 42 1/2 áln-
ir.
Árið 1894 er honum gert að láta sneið
af lóð sinni, 4 x 40 álnir, undir stíg. Hann
fær síöan spildu sunnan við lóöina, 8x37
álnir, meðfram Holtsgötu áriö 1896.
í júlí 1897 byggir hann geymsluskúr, 4
x 5 1/2 álnir, á lóöinni. Aldamótaárið er
Sæmundi leyft að stækka skúrinn við bæ-
inn um 2 1/2 x 3 álnir.
Samkvæmt manntali frá desember
1893 eiga þá heima í Sæmundarhlíð: Sæ-
mundur Sveinsson, fæddur 1841, Gubrún
Jónsdóttir, kona hans, fædd 1842, Svein-
björn Jón, sonur þeirra, fæddur 1884,
Guðrún Lilja Grímsdóttir, dóttir konunn-
ar, fædd 1864, Ágústa Gunnlaugsdóttir,
dóttir Guðrúnar Lilju, fædd 1895 og Jón
Samúelsson, skósmíbanemi.
í september 1893 fær Sæmundur
Sveinsson leyfi til ab byggja hús á lóðinni,
10x11 álnir að viðbættum skúr 3x3 áln-
ir. Hús þetta verði sett á hornið milli
Holtsgötu og Brekkustígs, það á að standa
vestan við Holtsgötu og skal hliö þess
snúa að þeirri götu og vera 7 álnir frá göt-
unni. Sveinn sækir um aö byggja húsið
innar á lóbinni og setja girðingu meðfram
götunni og fær leyfi til þess. í leyfinu er
tekið fram að húsið megi ekki vera horn-
skakkt við legu götunnar.
Fyrsta brunavirðingin er gerð árið
1904. Þar segir að húsið sé byggt af bind-
ingi, klætt utan meb plægðum 5/4" borð-
um, pappa, listum og járni þar yfir og
með járnþaki á plægðri 5/4" borðasúö
með pappa í milli. Allir útveggir em
stoppabir með marhálmi og milligólf í
neðri bitalögum. Niðri eru þrjú íbúðarher-
bergi, eldhús og tveir fastir skápar, sem
allt er þiljað. I herbergjum er pappi á
veggjum og allt málab. Þar eru tveir ofnar
og ein eldavél. Uppi er þurrkloft. Kjallari
er undir öllu húsinu, 4 álnir á hæb. I hon-
um eru tvö íbúðarherbergi, annað þiljað
og málað, hitt í smíðum og eitt geymslu-
herbergi. Við vesturgaflinn er inngöngu-
skúr með kjallara, byggbur eins og húsið,
þiljaður og málabur að innan. í honum er
einn fastur skápur.
í brunavirðingu er hvergi getiö um bæ-
inn sem Sæmundur byggöi 1883 og ekki
hefur tekist aö afla upplýsinga um það
hvab var gert með hann, eða hvort hann
var rifinn þegar húsib var byggt.
í manntali frá desember 1906 em tald-
Holtsgata 10
(Sæmundarhlíö)
ir til heimilis í Sæ-
mundarhlíö: Sæ-
mundur Sveinsson
tómthúsmaöur,
fæddur 1841; kona
hans Guðrún Jóns-
dóttir, fædd. 1842;
sonur þeirra Sveinbjörn Jón, fæddur 1884;
Guðrún Lilja Grímsdóttir, dóttir konunn-
ar, fædd 1864, og Guðrún Halldórsdóttir,
dóttir Gubríðar Lilju, fædd 1895.
Á öðm heimilinu eru Gísli Gíslason
tómthúsmabur, fæddur 1842; kona hans
Þóra Einarsdóttir, fædd 1844, og tveir syn-
ir húsbóndans: Gísli, fæddur 1879, og Jón
Halldór, fæddur 1883.
Á þriðja heimilinu eru Jón Halldórsson
tómthúsmaður, fæddur 1842; kona hans
Guðrún Nikulásdóttir, fædd 1841, og son-
ur þeirra Gubjón, fæddur 1889.
I brunavirðingu frá 14. desember 1912
segir að Sæmundur Sveinsson hafi aukið
og endurbætt íbúöarhús sitt, Sæmundar-
hlíð, sem þá er talið númer 8 við Holts-
götu. Á hæðinni eru fjögur íbúbarher-
bergi, tvö eldhús og fjórir fastir skápar,
allt þiljað; tvö af herbergjunum meb
striga og pappa á veggjum og loftum, allt
málað. Þar eru tveir ofnar og tvær eldavél-
ar. Uppi er geymsla. Kjallari er undir öllu
húsinu með steingólfi og timburgólfi ofan
á því. Þar em þrjú íbúðarherbergi, eldhús
og gangur, allt þiljað og málab. Þar em
þrír geymsluklefar. Ein eldavél og þrír
ofnar.
Vib norður-
hlið hússins er
inn- og upp-
gönguskúr, með
kjallara og byggb-
ur eins og húsið.
Þar er einn
geymsluklefi, gangur og tveir skápar.
Árið 1925 biður Sveinbjörn Sæmunds-
son um að fá að skipta lóðinni. Það leyfi
var veitt.
Árið 1931 telst Sæmundarhlíb vera
Holtsgata 10. Þá hefur húsinu verið breytt
og þab endurbætt á eftirfarandi hátt:
I kjallara eru fjögur íbúðarherbergi,
eldhús og anddyri. Allt þiljað innan,
veggfóðrað og málað. Geymsluklefi er í
kjallara. Þá eru vatns-, skólp-, gas- og raf-
magnsleiðslur í húsinu. Línoleumdúkur á
gólfum.
Þá er getib um að á lóðinni sé hesthús,
byggt af bindingi, klætt utan borðum og
járni á veggjum og þaki. Skilveggur úr
timbri er í því. í öbrum enda þess er hey-
geymsla. í matinu er sagt að hesthús þetta
sé gamalt, en þess er ekki getið áður þegar
eignin er virt.
Sveinbjörn Sæmundsson fékk leyfi til
að gera útlits- og fyrirkomulagsbreytingu
á húsinu í byrjun ársins 1939. í lýsingu
matsmanna eftir að Sveinbjörn hafði lok-
ið verkinu segir: „Húsið er byggt úr bind-
ingi, klætt utan borðum, pappalagt og
járnvarib á þaki, en vírlagt og múrhúbað
meb skeljasandi á veggjum. Utveggir eru
HÚSIN í BÆNUM
FREYJA JÓNSDÓTTIR
fylltir með sagsjtónum og milligólf eru í
neðra bitalagi. Á aðalhæð eru fjögur íbúb-
arherbergi, eldhús, baðherbergi, klósett
og forstofa. Allt strigalagt, veggfóbrab og
málaö. í kjallara eru fjögur íbúðarher-
bergi, eldhús, klósett, gangur, mibstöbv-
arherbergi og geymsluherbergi. íbúðin er
strigalögð, veggfóbruð og máluö. Undir
inngönguskúr er kjallari og í honum
þvottahús og gangur."
Hesthús meb heygeymslu í öðrum
enda er á lóðinni og ekki getið um annab
en það sé óbreytt frá virbingu 1931.
Sæmundur Sveinsson var ættabur frá
Bergsholti í Staðarsveit, en kona hans
Guðrún Jónsdóttir var fædd í Kolbeins-
stabahreppi. Sæmundur var maður lítil-
látur og til marks um þaö er þessi saga:
Þegar hann var að byggja húsið kom bisk-
upinn þar að og mun hafa verið á kvöld-
göngu. Hann spurbi hvað húsib ætti að
heita. „Ætli þab verði ekki Sæmundar-
kot," svaraði Sæmundur. „Sæmundarhlíð
skal það heita," sagði Hallgrímur Sveins-
son biskup.
Sæmundur Sveinsson lést 14. janúar
1922, en kona hans Gubrún Jónsdóttir
lést 18. desember 1922.
Eftir lát þeirra varð Sveinbjörn sonur
þeirra eigandi ab Sæmundarhlíð. Hann
hafbi verið fylgdarmabur Mælingadeildar
danska herforingjaráðsins, þegar Island
var kortlagt á árunum 1900 til 1910. Kona
hans var Ólafía Jónsdóttir frá Breiðholti
við Reykjavík. En sá bær stóð á þeim slóð-
um sem gróðrarstöðin Alaska er nú. Ólaf-
ía var atorkusöm kona og um árabil rak
hún saumastofu í Sæmundarhlíö. Hún
hafði að jafnaöi sjö til átta konur í vinnu
við saumaskap.
Sveinbjörn Sæmundsson og Ólafía
Jónsdóttir eignuðust fimm börn: Sigríöi,
Guðrúnu, Björgu, Val og Ernu, sem öll eru
fædd í Sæmundarhlíð. Eftirlifandi maður
Sigríðar er Ágúst Böðvarsson, fyrrverandi
forstjóri Landmælinga íslands. Hann er
menntaður í landmælingum frá Dan-
mörku. Ágúst hefur nýverið lokiö bók um
landmælingar íslands eftir 1900, sem
mun koma út á haustdögum. Bók þessi
veröur mikill fengur fyrir þjóðina, ekki
síst þegar fram líða stundir.
En tengdasonurinn í Sæmundarhlíð
kann margt fleira fyrir sér en kortleggja
lönd og álfur, hann kann líka að semja
stökur og ljób. Heyrst hefur að von sé á
ljóöabók eftir hann, en hann sjálfur hefur
ekki hátt um það. Ábur hefur komið út
ljóbabók eftir Ágúst Böðvarsson og lét
hann ágóba af sölu bókarinnar renna til
líknarstarfsemi.
Sonurinn í Sæmundarhlið, Valur
Sveinbjörnsson, var brunavörður í
Reykjavík, en hann lést fyrir aldur fram.
Ólafur sonur Vals fetar í fótspor afa
síns Sveinbjörns og vinnur við landmæl-
ingar.
Sama ættin hefur búið í Sæmundarhlíð
frá því ab þar var fyrst byggt 1883 og allar
götur þar til húsib var selt um 1990. ■