Tíminn - 21.08.1996, Blaðsíða 7

Mi&vikudagur 21. ágúst 1996
7
íslendingar eru meðal þeirra
þjóöa sem eiga hlutfallslega
flesta bíla. Bifrei&aeign lands-
manna hefur fari& hratt vax-
andi sí&asta aldarfjór&unginn.
Til samanburöar má benda á a&
ef öllum bifreiöum sem til voru
áriö 1962 hefði verið ra&aö meö
jöfnu millibili á götur borgar-
innar, miða& við aö hver bíll sé
4,5 metrar, þá hef&i bilið veriö
fimm metrar. Bilið var komiö
niður í 1,6 metra 1990.
Það er ekki nóg með að bíla-
eignin sé mikil heldur eru þeir
jafnframt mikið notaðir. Áætlað
er að í Reykjavík séu eknir um 2
miljónir kílómetra á dag. Þessi
keyrsla svarar til þess að keyrðir
væm 50 hringir í kringum jörðina
á degi hverjum. Bílanotkunun í
Reykjavík svarar til þeirrar sem er
í venjulegri 300 þúsund manna
borg. Skýringuna rekja menn m.a.
til lélegrar þjónusm við barna-
fólk. Það þarf að þeytast á milli
með börnin þar sem skólarnir
hafa verið tvísetnir og dagvismn
yngri barna þarf oft að sækja á
marga staði.
Neíkvæb áhrif
Umhverfi okkar, efnahagur og
heilsa fer ekki varhluta af þessari
miklu bílaeign og bílanotkun.
Notkun einkabílsins á stóran
þátt í þeirri mengun sem rakin er
til samgangna. Bifreiðanotkunin
veldur hávaða-, loft- og úrgangs-
mengun sem sérstaklega verður
vart í borgum. Einna verst er
ástandið orðið í stærstu borgum
Suður-Evrópu og Ameríku. Þar
hafa menn reynt að takmarka
notkunina með boðum og bönn-
um, t.d. bannað að aka bílum sem
enda á tilteknum stöfum ákveðna
daga.
Beinn kostnaður fjögura
manna fjölskyldu, þ.e. vegna
notkunar, trygginga, viðhalds
o.s.frv. er að me&altali um 680
þúsund krónur á ári. Ef óbeinum
kostnaði, þ.e. viðhaldi og gerð
vega og vegna umferðarslysa, er
bætt við þá tölu þá verður hún
850 þúsund. Hlutur einkabílsins í
heildarútgjöldum heimilanna
hefur stóraukist á síðustu áratug-
um. Hann er orðinn álíka hár og
matarkostnaöurinn sem er 21% af
ráðstöfunartekjunum en bíla-
kostnaöurinn er 19%. íslenska
ríkið ver hlutfallslega meira af
fjármunum til vegamála en nokk-
urt annað ríki í veröldinni. Árið
1994 voru þau 9,73% af heildar-
útgjöldum ríkisins en í Dan-
mörku voru þau aðeins 0,37%.
Utgjöld ríkisins vegna bílanotk-
unar eru þó meiri, þ.e. einkum
vegna kostnaðs af völdum um-
ferðarslysa að ógleymdu því
óbætanlega tjóni sem umferðar-
slys geta haft í för með sér á lífi og
limum vegafaranda.
Hreyfing er ein af forsendum
heilsusamlegs lífs en það hefur
ótvíræöan ávinning í för með sér:
Bætta sjálfsmynd, minni streitu,
minni líkur á hjarta- og æðasjúk-
dómum, minni líkur á stoðkerfis-
vandamálum og einkennum frá
meltingafærum og hægir á öldr-
un. Samkvæmt bandarískri rann-
sókn er hægt að rekja 50% dauðs-
falla til lífsstíls fólks, s.s. hreyfing-
arleysis og rangs mataræðis,
streitu, reykinga og áfengis. Einn-
ig hefur verið sýnt sýnt fram á
tengsl hreyfingarleysis og veik-
indafjárvista frá vinnu.
Með því að draga úr notkun
einkabílsins, t.d. með samnýtingu
bíla, nota almenningssamgöngur,
ganga eða hjóla, er hægt að
minnka áöurnefnd neikvæð áhrif
umferðarinnar. í úttekt sem var
gerð á hagkvæmni almennings-
vagna á höfuðborgarsvæðinu fyrir
nokkrum árum kemur fram að
þjóðhagslegur ábati af almenn-
ingsvögnum er 4,7-6,2 milljarðar
Kortib sýnir greiðfcerar hjólreibaleibir í Reykjavík samkvœmt Óskari D. Ólafssyni hjá Landssamtökum hjólreibamanna, sem nota má á hvíldardegi bílsins.
Borgin bobar viðhorfsbreytingu gagnvart einkabíinum:
Neikvæð áhrif mikillar
notkunar einkabílsins
ári. Ábatinn gæti verið miklu
meiri ef fleiri nýtu þann kost að
ferðast með almenningsvögnum
en ferðum með þeim hefur fækk-
aö úr 17,2 milljónum á ári í 6 mi-
ljónir á undanförnum 25 árum. í
þessu sambandi er rétt að benda á
nýtt leiðakerfi Strætisvagna
Reykjavíkur sem er ætlað að veita
fólki betri þjónustu í samgöngum.
Það er lítil sem engin hefð fyrir
hjólreiðum á íslandi en á allra síð-
ustu árum hefur þeim fjölgað tii
muna sem kjósa þann ferðamáta.
Gatnakerfi borgarinnar er ekki
hugsað fyrir þennan farkost en
aðstæður hafa þó verið bættar
með því að taka niöur kanta á
gangstéttarbrúnum og með
göngu/hjólastígnum sem liggur
frá Ægissíðunni upp í Elliðarárdal.
Þá er verið að vinna að gerð stígs
úr Grafarvoginum sem tengist við
Elliðarárdalinn og framkvæmdir
við gerð brúar yfir Miklubraut
móts við Rauðagerði. Þá má geta
þess að að gagnger endurskoðun
stendur nú yfir á aðalskipulagi
borgarinnar þar sem allir mögu-
legir ferðamátar éru skoðaðir, þar
á meðal hjólreiðar.
Bíla má hvíla
í framhaldi af áhuga og um-
ræðu í ýmsum borgum Evrópu
kviknaði sú hugmynd að halda
hvíldardag bílsins. Reykjavík ríð-
ur fyrst borga á vaðið núna á
fimmtudaginn kemur. Bílinn
verður ekki bannaður enda er
hann nauðsynlegt samgöngutæki
nútímans heldur verbur fólk
hvatt til þess að draga úr notkun
hans í einn dag. Með hvíldardeg-
inum vilja borgaryfirvöld fá fólk
til að staldra við og hugsa sinn
gang. Vekja það til umhugsunar
um öll þau neikvæðu áhrif sem
umferðin hefur í för með sér og
hvernig það sjálft getur dregib úr
Frá fréttafundi átaksins, Ingibjörg Sólrún Císladóttir, borgarstjóri Reykjavíkur, dregur upp plakat dagsins með
slagorðinu „Bíla má hvíla".
áhrifunum.
Á hvíldardeginum verður margt
á dagskrá, meiningin er aö hafa
hann léttan og skemmtilegan en
ekki að gera bílinn að einhverjum
óskapnaði.
Þess hefur verib farib á leit við
forrá&amenn fyrirtækja ab þeir
hvetji fólk til að taka áskoruninni
um að minnka bílanotkunina
þennan dag og þeir hvattir til gefa
starfsmönnum kost á að taka þátt
í dagskrá dagsins eftir því sem við
verður komið. Á dagskránni verð-
ur m.a. boöið upp á ferjuferðir yf-
ir Kópavoginn og frá Hafnarfirði
til Reykjavíkur, leikfimi verður á
skiptistöðvum SVR að morgni og í
hádeginu, leiklistaruppákomur
verða í strætisvögnum, þolpróf og
blóðþrýstingsmælingar verða á
Ingólfstorfi og í Kringlunni, hjól-
reiðafimleikar sýndir á Ingólfs-
torgi, þar verba einnig veitt góð
ráð varðandi hjólreiðar og bobið
upp á minniháttar viðgerðir, góð
ráð varðandi göngubúnað verða
veitt á göngustígnum Ægissíða-
Árbær og skipulagðar gönguferðir
verba farnar frá Vesturbæjarlaug
og Árbæjarlaug.
Dagurinn er haldin í samstarfi
við marga abila sem koma að dag-
skrá dagsins meb einum eða öðr-
um hætti. Samstarfsaöilarnir eru
eftirfarandi:
íþróttir fyrir alla, Hjólreiðafélag
Reykjavíkur, Landssamband hjól-
rei&amanna, Máttur hf., Hitt hús-
ið, Reykjavíkurhöfn, Götuleik-
húsið, Strætisvagnar Reykjavíkur,
Almenningsvagar bv., Bræðurnii
Ólafsson, Heilbrigbisrábgjöf í fyr-
irtækjum, Fálkinn hf., GÁP, Úti-
vist, Ferðafélag íslands, íþrótta-
og tómstundaráð Reykjavíkur,
Borgarskipulag Reykjavíkur, Borg-
arverkfræðingurinn í Reykjavík,
Vegagerð ríkisins og Car Free Citi-
es.
-gos