Tíminn - 23.08.1996, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 23. ágúst 1996
Jón Baldvin Hannibalsson og dr. Carl August Fleischer gefa út rit:
Fiskveiöideilur og
þróun hafréttar
Fiskveiöar og hafréttur í norö-
urhöfum er heiti á riti sem
komiö er út á norsku eftir Jón
Baldvin Hannibalsson, fv. ut-
anríkisráöherra og dr. Carl
August Fleischer, prófessor og
ráögjafa norsku ríkisstjórnar-
innar í hafrétti.
Útgefandi er „Den Norske Atl-
anterhavskomité" sem í Noregi
gegnir svipuðu hlutverki og
Samtök um vestræna samvinnu
gera hér á landi. Útgáfan er
hluti af ritröð undir samheitinu:
„Det sikkerhetspolitiske biblio-
tek" eöa bókasafn um öryggis-
mál. Það er gefiö út í 6 þús. ein-
tökum og dreift m.a. til skóla,
rannsóknarstofnana og al-
mannasamtaka í Noregi.
Jón Baldvin fjallar um fisk-
veiðideilur í N-Atlantshafi og í
alþjóðlegu samhengi; um þróun
hafréttarins; um fiskverndar-
svæðið við Svalbarða; um deilur
Norðmanna við aðrar fiskveiði-
þjóðir á Atlantshafi og tillögur
til lausnar. Dr. Fleischer færir
fram rök Norðmanna yfir yfir-
ráðum þeirra á Svalbarða og for-
ræði þeirra yfir hinu svokallaða
fiskverndarsvæði við Svalbarða.
Det sikkeihclspolitiske bíbliotek nr. 8/1996
Jón Baldvin Hannibalsson
Carl August Flelscher
Fiske og havrett i nord
Ritið er fróðlegt fyrir þá sem
vilja kynna sér deilur Norð-
manna og íslendinga um fisk-
veiðirétt á Norðurslóðum og rök
deiluaðila í málinu. Hægt er að
fá ritið á skrifstofu SVS, Garða-
stræti 2, sími 56100156. -BÞ
Á horni Brúna- og Kleifavegar er reisulegt
timburhús, hálf falið í skjóli gróskumikilla
trjáa í stómm skrúðgarði. Bæði húsið og
garðurinn eiga sér mjög sérstaka sögu.
Þetta hús hefur skipt oftar um stabi og
nöfn en önnur hús í borginni.
Þann 1. maí 1847 fær Dr. Hallgrímur
Hannesson Scheving útmælda 2250 fer-
álna lóð milli Chr. Möllers og Símonar
Hansen á norbanverðri Smibsbæjarlób.
Sama ár reisti Dr. Hallgrímur einlyft timb-
urhús á lóðinni, Austurvöll 1.
Samkvæmt manntali í desember 1847
búa í húsinu: Hallgrímur Hannesson Sche-
ving, Kristín Gísladóttir, kona hans, synir
þeirra, Hannes og Arnkell og Helga In-
gjaldsdóttir 22 ára vinnukona.
Dr. Hallgrímur Hannesson Scheving
var fæddur 13. júlí 1781, sonur síra Hann-
esar Scheving Lárussonar prests á Grenjaö-
arstöðum (Grenjabarstað) og konu hans
Snjálaugar dóttur Hallgríms prests á Gren-
jaöarstööum. Hallgrímur lauk aðgöngu-
prófi í háskóla með fyrstu einkunn. Hann
fékk tvívegis verðlaunapening háskólans í
Kaupmannahöfn fyrir úrlausn verkefna
(1807 og 1808). Settur kennari í Bessa-
staðaskóla 5. júní 1810 og fastur kennari
5. oktober sama ár. Vorið 1817 doktor í
heimspeki í háskólanum í Kaupmanna-
höfn, varð yfirkennari í Lærða skólanum í
Reykjavík, 1846 og settur rektor 1850.
Hann þótti snjall kennari og vel að sér.
Kona hans var Kristín Gísladóttir, fædd
17. oktober 1798, dóttir Gísla Jónssonar á
Breiðumýri. Synir þeirra: Gísli, fæddur
1820, andlega veikur, Hannes, fæddur
1822, Hans stúdent, síra Lárus í Vogshús-
um og Arnkell smiður, fæddur 1830.
Dr. Hallgrímur Hannesson Scheving
lést 31. desember 1861. Kristín Gísladóttir
lést 22. janúar 1864.
Árib 1865, eftir lát foreldra sinna, selja
bræðurnir húsið Óla P. Ólasyni Finsen.
Eftir það var húsið kallaö „Finsenhús."
Óli Pétur Finsen var fæddur 1. janúar
1832, sonur Ólafs Finsens landsyfirdóm-
ara og konu hans Maríu Nikolínu Óladótt-
ur en hún var dóttir Óla Péturs Möllers
kaupmanns í Reykjavík. Hann varð stúd-
ent 1856. Sinnti síðan verslunarstörfum
og var verslunarstjóri hjá W. Fischer í
Reykjavík. Stofnaði bóka og pappírsversl-
un. Hann var fyrsti póstmeistarinn á ís-
landi 1872 og dvaldi í Danmörku veturinn
1871 til að kynna sér slík störf. Fyrsta póst-
húsið í Reykjavík var til húsa í Finsenhúsi
Austurvelli 1, en fljótlega var gatan sem
húsib stóð vib nefnd Pósthússtræti eftir
húsinu, sem varð númer 11 við götuna.
í kringum 1867 lét Óli P. Finsen breyta
húsinu og meöal annars var settur á þab
kvistur og húsib lengt. í brunavirðingu frá
1874 er sagt ab á vesturhlið hússins sé
kvistur, er nær inn á mitt húsib, 11 álnir á
lengd. Þar er sagt ab húsið sé byggt af
bindingi, múruðum úr múrsteini og hol-
steini, með helluþaki á súð og plægðum
borðum, klætt utan með borðum. í hús-
inu eru átta íbúðarherbergi auk eldhúss.
Stærb hússins 25 1/2 x 10 3/4 álnir að
grunnfleti og hæð veggja 3 3/4 alin. Árib
1878 var húsið endurbætt, nýtt gólf var
sett í það og bætt við tveimur íbúðarher-
bergjum.
Fyrri kona Óla P. Finsen var Henrika
Brúnavegur 8
(BreiöablÍK)
Andrea, hún var
dóttir Mortz W. Bi-
erings kaupmanns
í Reykjavík.
Samkvæmt
manntali árið 1870
búa í húsinu: Óli P. Finsen 38 ára, kona
hans Henrika Andrea 26 ára og börn
þeirra; María 6 ára, Moritz Wilhelm 5 ára
og Ólafur 3 ára, Jane Marea 15 ára systir
frúarinnar, Pétur Vilhelm 21 árs verslunar-
maður, Gubbjörg Erlingsdóttir 37 ára
vinnukona og Guðríður Ingjaldsdóttir 25
ára vinnukona.
í manntali frá 1880 búa í húsinu, Óli P.
Finsen póstmeistari, María Kristín Þórðar-
dóttir 35 ára, seinni kona hans og börn
þeirra, Henrika 3 ára, Soffía 4 ára, Þórbur 2
ára, Karl 1 árs og óskírð dóttir á fyrsta ári.
Börnin þrjú af fyrra hjónabandi voru
einnig á heimilinu. Þá eru þar vinnukon-
urnar, Ágústa Eiríkdóttir 21 árs, Valgerður
Eyjólfsdóttir 22 ára og Guðbjörg Jónsdótt-
ir 20 ára.
í brunavirðingu frá árinu 1893 segir að
póstmeistari Óli P. Finnsen hafi stækkað
og endurbætt hús sitt, byggt kvist út að
austanverðu, 4 álnir á lengd 2 álnir á
breidd og 8 álnir á hæð. Ab utan er austur-
hlið klædd borðum en suður og norður-
gaflar með hellum. Kvisturinn er byggður
úr múruðum bindingi með múrsteini og
járnþaki á súb. Aðalhúsið er allt klætt
boröum og byggingarmáti hinn sami.
Uppi eru sjö íbúðarherbergi og eitt
geymsluherbergi, öll þiljuð og með
veggjapappír. Á hæbinni eru sex íbúðar-
herbergi og eldhús með eldavél. Þegar
póstafgreiðslan var flutt í annað húsnæði
var húsið kallað „gamla pósthúsib."
Óli P. Finsen
lést 2. mars 1897.
Thor Jensen
verður eigandi að
„gamla pósthús-
inu," 1902. í ævi-
minningum hans segir ab Einar Benediks-
son skáld hafi hvatt Thor mjög til að
kaupa húsið, sem þá var dánarbú Óla P.
Finsens póstmeistara. Thor Jensen hafði
þá komið á fót Godthaabsverzluninni en
bjó í sama húsi og verslunin var, á horni
Pósthússtrætis og Austurstrætis, en þótti
nokkuð þröngt um sig. Hann og kona
hans Margrét Þorbjörg fluttu heimili sitt
yfir í gamla pósthúsið og bjuggu þar til
ársins 1908. Eftir það kaupir Carl Olsen
stórkaupmaður húsið og bjó þar í nokkur
ár. En árib 1928 var íslandsbanki orðinn
eigandi hússins. Bankinn skipti lóðinni og
seldi hluta hennar undir Hótel Borg. Þá
var „gamla pósthúsið" selt til niðurrifs. Þá
kaupir Jón Kristjánsson nuddlæknir þab.
Hann lét flytja húsib suður í Skerjafjörð og
reisa að nýju við Reykjavíkurveg 1. Jón
Kristjánsson bjó þar í nokkur ár en síðan
eignaðist Þuríður Sigurðardóttir húsib og
rak þar barnaheimili. Tómas Hallgrímsson
bankamaður átti húsið um tíma. í byrjun
ársins 1941, selur Tómas húsið Halli Hall-
syni tannlækni, sem nokkrum mánuðum
síbar var gert ab fjarlægja húsib af breska
hernámsliðinu. En það var vegna bygg-
ingu Reykjavíkurflugvallar að húsið þurfti
að fjarlægjast. Bretarnir fluttu þá húsið 14.
ágúst 1941 fyrir Hall á þann stað þar sem
það nú stendur.
Þegar húsið var flutt á núverandi stað
var Brúnavegur ekki til og húsib nefnt Út-
hlíö Laugamýrabletti 35.
HÚSIN í BÆNUM
FREYJA JÓNSDÓTTIR
Árið 1943 er húsið tekib til virðingar
eftir að búið er að endurbæta það og
byggja við það útskot meö skáþaki. Þá er
einnig getið um að kjallari úr steinsteypu
sé undir hluta hússins sem er hólfaður í
tvennt, geymsluherbergi og kyndiklefa. Þá
hefur verið byggt geymsluhús, úr bind-
ingi, klætt utan borðum, vírneti og múr-
húb á veggjum og meb járnþaki á pappa
og borðasúð. Steinsteypugólf og grunnur
er undir húsinu, allt þiljað innan og múr-
húðab. Það er hólfað í tvennt, bifreiða-
geymslu og þvottahús.
Árið 1944 byggir Hallur Hallsson útskot
til suðurs úr austurenda útbyggingar, fyrir
son sinn. Leyfi fyrir útbyggingu þessari var
háð því að Hallur fjarlægði hana bænum
að kostnaðarlausu ef þess yrði krafist. Hall-
ur sendi nokkrum sinnum beibni um að
þessari kvöb yrði létt af húsinu en það var
ekki fyrr en í byrjun ársins 1972 eftir að
Hallur hafði selt eignina þeim Hrafnhildi
Kjarval og Tryggva Hjörvar að þau Hrafn-
hildur og Tryggvi fengu þessari kvöð af-
létt.
Fljótlega eftir ab Hallur hefur flutt hús-
ið á núverandi stað fær það heitið Breiða-
blik og er um tíma talið vib Sundlaugaveg
eða þar til framlenging vegarins fær götu-
heitiö Brúnavegur. Árið 1960 kviknabi í
húsinu og fór þá fram mikil viögerð á því.
í brunavirðingu 1961 segir að húsið sé
óbreytt frá mati, en hafi veriö endurnýjað
eftir bruna. Stofa í norburenda hafi veriö
múrhúðuð að innan. Einfalt gler í glugg-
um, á gólfum parket og hurðir málaðar.
Þakhæð er óbreytt, þar er allt dúkab og
málab. Baðherbergi hefur verið málað og
múrhúðab og flísalagt. Kjallari er óbreytt-
ur frá síðasta mati. Járn á þaki var endur-
nýjað eftir brunan og hluti af gluggum
þakhæðar.
Sumarið 1982 seldi Tryggvi Hjörvar hús-
ið núverandi eigendum. Núna em í húsinu
tvær íbúðir, önnur í eigu Nikulásar Hall og
Áslaugu Helgadóttur, en hin íbúðin er í eigu
Bergs Benediktssonar og Ragnhildar Þórar-
insdóttur. Núverandi eigendur hafa gert
húsið upp og fært það í sitt upprunalega
horf. Má þar nefna meðal annars að búið er
ab klæba húsið með listasúð og skipta um
alla glugga hússins og eru þeir eins og upp-
haflegu gluggar þess vom. Vinnustundirnar
vib húsið hjá núverandi eigendum em
orðnar margar enda húsið glæsilegt jafnt
utan sem innan. Leifur Blumenstein bygg-
ingafræðingur var rábgjafi þeirra við endur-
bygginguna. Margar merkar byggingar í
Reykjavík hafa verið gerðar upp eftir hans
leiðsögn.
Kringum Brúnaveg 8 er óvenjulega stór
og fagur skrúðgaröur sem talib er að sé fyrsti
skipulagði skrúðgarðurinn í Reykjavík.
Hallur Hallson tannlæknir lét gera garðinn.
Haflibi Jónsson sem þá var garðyrkjustjóri
Reykjavíkurborgar segist ekki eiga heiður-
inn af skipulagningu garðsins en hafa kom-
ið þar nokkmm sinnum. í garðinum sem
ábur tilheyrbi Breiðabliki og Hallur tann-
læknir átti, en er nú Kleifavegur 6, er mosa-
vaxinn hestasteinn. Vib steininn er stein-
bekkur. Ekki er á þessari stundu vitað með
vissu hvort steinninn og bekkurinn vom
þama þegar Hallur flutti húsið, eða hvort
hann lét flytja þá í garðinn.
Heimildir frá Þjóbskjalasafni og Borgarbókasafni.