Tíminn - 03.02.1990, Blaðsíða 5

Laugardagur 3. febrúar 1990
Tíminn 5
Samningar milli stærstu aðila vinnumarkaðarins komnir í hús. Kosta ríkið 1300 milljónir.
W Finnur Ólafur Ragnar milljarð um helgina?
Island að verða fjár-
hagslega siðuð þjðð?
„Þetta eru tímamótasamningar settir saman af þáttum sem
mynda það kerfi sem við ætlumst til að dugi til að koma
verðbólgunni niður, efnahagslífi okkar í jafnvægi og stuðlað
að batnandi lífskjörum í stað mikillar verðbólgu undanfar-
innna ára sem brennt hefur verðmætin upp og rýrt lífskjörin.“
Þetta voru orð Hjartar Eiríksson-
ar framkvæmdastjóra VMS í gær
þegar hann var inntur eftir umsögn
um nýju kjarasamningana.
Hann sagði að efnahagsvöxtur
hefði enginn verið hér undanfarin ár
meðan hann hefur verið verulegur
alls staðar í V-Evrópu. Aðilar vinnu-
markaðarins, ríkisvaldið og bændur
o.fl. hefðu með samningunum nú
sammælst um að koma efnahagslíf-
inu á svipað ról og í grannlöndunum.
Það yrði með öllum tiltækum
ráðum að sjá til þess að þeir haldi og
að verðbólgan fari niður í þeim takti
sem gert hefur verið ráð fyrir og að
allt kerfið standist. Þessi samningur
gæfi þjóðinni lang besta möguleika
nokkru sinni til þess að vinna sig upp
úr efnahagsvandamálum sem við
hefur verið að stríða undanfarin ár
og til þess að geta bætt lífskjörin í
landinu raunverulega og varanlega.
„Þetta verður auðvitað verulegt
átak fyrstu mánuðina. Launahækk-
un er lítil og enn eru eftir í pípunum
verðbólguhækkanir, gamlar syndir
frá fyrra ári, og þeirra vegna verður
yfir 1% hækkun nú í mánuðinum
sem er allt of mikið.
Strax að honum loknum á verð-
bólga að geta farið ört lækkandi og
á næsta ári á að geta verið komin ró
á efnahagslífið hjá okkur. Ef þetta
tekst er ég sannfærður um að staðan
fer verulega að batna úr því.
Evrópa er að verða ein heild. Við
þurfum að koma inn í þá mynd með
einhverjum hætti þótt menn deili um
hvernig. Við getum alls ekki ein-
angrast hér og um það eru flestir
sammála að því ég hygg. Þegar þetta
verður þá skiptir það okkur verulegu
máli að vera búin að koma okkar
efnahagsmálum í nokkurt jafnvægi,"
sagði Hjörtur að lokum
Víðtækustu samningar
nokkru sinni
„Þetta eru víðtækustu samningar
nokkru sinni. Aðild að þeim eiga
auk aðila vinnumarkaðarins og opin-
berra starfsmanna; Stéttarsamband
bænda, bankarnir, ríkisvaldið.
Svona fylking hefur aldrei tekist í
landinu áður. Þetta er risavaxin
þj óðfélagsleg tilraun og fj öldi manna
hefur lagt höfuðið á höggstokkinn
að veði fyrir henni .Efþettamistekst
þá skulu menn ekki reyna að eiga við
þetta næstu þrjú-fjögur árin,“ sagði
Guðmundur J. Guðmundsson for-
maður Dagsbrúnar og Verkamanna-
sambandsins.
Guðmundur J. Guðmundsson
lagði á það áherslu að til að tryggja
markmið samninganna þyrfti mikla
samstöðu og samheldni allra aðila.
Ef þessi mikla tilraun mistækist þá
stæði þjóðin frammi fyrir stórfelldri
verðhækkanaskriðu og verðbólgu,
hækkaðri lánskjaravísitölu og gjald-
þrotafári, bæði hjá fyrirtækjum og
einstaklingum.
Guðmundur sagði að samningana
ætti eftir að bera upp í einstökum
félögum þannig að ekki væri útséð
með hvort þeir tækju gildi. Öll
skilyrði hefðu þó með þeim verið
sköpuð til þess að halda verðbólg-
unni í eins stafs tölu, milli 5 og 10%.
Hins vegar ef einhverjir hópar sættu
sig ekki við þær litlu kauphækkanir
sem í samningnum væru og færu að
taka til sín jafnframt því að njóta
lægri vaxta, niðurgreiddra búvara
sem almenningur fengi í stað kaup-
hækkana þá væri leikurinn tapaður
og ísland færi efnahagslega í hóp
Suður-Ameríkuríkja. Þá væri ríkis-
valdinu mikill vandi á höndum og ef
það tæki t.d. til við að Ieggja á
frekari skatta þá væru forsendur og
markmið samninganna einnig eyði-
lögð.
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra sagði í fréttum ríkisút-
varpsins í gærkvöld að samningarnir
kostuðu ríkissjóð um 1300 milljónir
króna. Hann myndi ásamt sérfræð-
ingum ráðuneytisins setjast niður nú
um helgina og leita niðurskurðar-
leiða til að mæta þessum fyrirsjáan-
legu útgjöldum. Hann kvaðst búast
við að hægt yrði að skera ríkisút-
gjöldin niður um milljarð og tillögur
um það yrðu lagðar fram eftir helg-
ina.
Nokkur nýnæmi
Samningar BSRB sem undirritað-
ir voru í gær, um hálfum sólarhring
eftir undirritun ASÍWSÍ-VMS eru
mjög áþekkir enda voru samböndin
mjög samstíga í viðræðum við at-
vinnurekendur sína. Launahækkan-
ir beggja verða nákvæmlega þær
sömu á samningstímanum.
Þann 1. febrúar n.k. hækka mán-
aðarlaun um 1,5%, 1. júní um
1,5%, 1. desember um 2%, 1. mars
1991 um 2,5% og 1. júní 1991 um
2%. Báðir samningar gilda jafnlengi
eða næstu 20 mánuði.
Sérstakar launabætur verða
greiddar þrisvar sinnum á samnings-
tímanum. Þær verða reiknaðar út
frá meðaltali heildartekna án orlofs
fyrir janúar-febrúar og marsmánuði
og aftur af meðaltali september-
október og nóvembermánaða á
þessu ári. Þá verða greiddar launa-
bætur af launameðaltali febrúar
mars og aprílmánaða ársins 1991.
Launabætur verða greiddar fyrir
laun undir 60 þús. kr. á mánuði. Þær
verða ákveðnar þannig að meðaltal
launa viðmiðunarmánaðanna er
dregið frá 60 þúsundum og hálfur
mismunurinn greiddur launþega, þó
ekki hærri upphæð en 10 þúsund kr.
að meðtöldu orlofi. Launabæturnar
lækka í hlutfalli við starfshlutfall og
starfstíma.
Desemberuppbót verður nú
greidd sem hlutfall af starfshlutfalli
eða starfstíma. Fyrir mann í fullu
starfi verður hún 10 þúsund kr. og er
hún föst tala sem ekki breytist þótt
aðrar tölur í samningunum breytist.
Sérstök orlofsuppbót verður
greidd því fólki sem unnið hefur hjá
sama vinnuveitanda orlofsárið og er
í starfi síðustu viku apríl eða fyrstu
viku maí skal fá greidda orlofsupp-
bót, annaðhvort um leið og orlofsféð
sjálft eða í síðasta lagi fyrir 15.
ágúst. Orlofsuppbótin er föst starfs-
hlutfallsbundin greiðsla sem er 7
þúsund krónur fyrir fullt starf á
þessu ári en 7500 kr. árið 1991.
-sá
Norðurlandaráð sendir sjö manna nefnd til Sovét í vor til þess
að ræða aukin samskipti við Æðstaráðið og Eystrasaltsríkin:
Páll í forsvari
Á fundi í forsætisnefnd Norður-
landaráðs, sem haldinn var í Stokk-
hólmi 30. janúar, var ákveðið að
ráðið sendi sendinefnd til Moskvu
og Eystrasaltsríkjanna, í þeim til-
gangi að koma á bættum samskipt-
um við ríki Austur Evrópu. Vænt-
anlegur forseti Norðurlandaráðs,
Páll Pétursson alþingismaður, mun
verða í forsvari fyrir sendinefnd-
ina.
Að sögn Páls hefur enn ekki
verið ákveðin dagsetning fararinn-
ar, en að öllum líkindum verður
hún í endaðan apríl næst komandi.
Sjö manns verða í sendinefndinni.
Þar af einn fulltrúa úr félags- og
umhverfismálanefnd, einn úr efna-
hagsnefnd og einn úr menningar-
nefnd, en málefni er heyra undir
svið þessara nefnda verða einkum
rædd í ferðinni. Þrír fulltrúar auk
Páls koma úr forsætisnefndinni,
hverjir þeir verða mun ákveðið á
væntanlegu Norðurlandaráðsþingi
í Reykjavík, sem haldið verður í
lok febrúar. í opinberri heimsókn
sem Gorbatsjof Sovétleiðtogi átti
til Finnlands í haust lét hann í Ijósi
mjög eindregin vilja til aukins
samstarfs við Norðurlandaráð og
bauð heim sendinefnd frá ráðinu.
„Það var nokkur meiningarmun-
ur í forsætisnefndinni um hvernig
ætti að svara þessu heimboði,“
sagði Páll. „Miðflokkafólkið tók
strax þá afstöðu að svara því já-
kvætt og reyna að koma á vinsam-
legum samskiptum við Æðstaráðið
og þing Eystrasaltsríkjanna, en
aðrir voru varfærnari og vitnuðu
mjög til þess að Norðurlandaráð
ætti ekki að skipta sér af utanríkis-
eða varnarmálum. Það hefur hins
vegar aldrei staðið til að Norður-
landaráð hefði frumkvæðið að því
að ræða utanríkismál eða hermál f
þessari ferð, svo þetta var reyndar
óþarfa varfærni."
Nefnd embættismanna Norður-
landaráðs fór utan til Sovétríkj-
anna í desember til þess að gera í
samráði við Sovétmenn tillögur
um hvernig eðlilegast væri að
standa að væntanlegri heimsókn.
Málið var síðan rætt á fundi for-
Páll Pétursson, formaður væntan-
legrar sendinefndar og næsti for-
maður Norðurlandaráðs.
sætisnefndarinnar, en ákvörðun
frestað þar til nú í lok síðasta
mánaðar. - ÁG
Nýja Sendibílastöðin fertug:
Gefa SEM hópnum
heilt dagsverk
í tilefni af 40 ára afmæli Nýju
Sendibílastöðvarinnar ætla bílstjór-
ar stöðvarinnar að gefa laun sín í
einn dag í fjársöfnun til styrktar
S.E.M. hópnum, en í þeim hópi eru
fyrst og fremst einstaklingar sem
hafa orðið fyrir mænuskaða í um-
ferðarslysum.
Jón Bergþórsson, sem keyrði hjá
Nýju Sendibílastöðinni í 33 ár, segir
að menn hafi viljað láta eitthvað gott
af sér leiða á þessum tímamótum.
„Við höfum verið í umferðinni í öll
þessi ár og okkur finnst þessi félags-
skapur vera tengdur okkur,“ sagði
Jón.
Nýja Sendibílastöðin mun ásamt
bílstjórunum leggja fram ákveðna
upphæð til S.E.M. hópsins. Jón
sagði að vonast væri til að hér yrði
um verulega fjárupphæð að ræða.
í gær var opið hús hjá Nýju
Sendibílastöðinni og þá heimsóttu
margir viðskiptavinir afmælisbamið
m.a. kom félagi í S.E.M. hópnum
og þáði kaffi og kökur.
Það voru sex starfandi bílstjórar í
Reykjavík sem stofnuðu Nýju
Sendibílastöðina 2. febrúar 1950.
Tveimur árum síðar var fyrirtækinu
breytt í hlutafélag. Nú starfa um 150
bílstjórar hjá fyrirtækinu við alls
konar verkefni. - EÓ
Eldur í mjöli
Eldur kom upp í mjöli í Síldar-
og fiskimjölsverksmiðjunni á
Kletti í gærmorgun. Mjölið var
nýkomið úr þurrkara og inn í
geymslu þegar eldurinn kom upp
og em orsökin rekin til ofhitnun-
ar í mjölinu. Skemmdir urðu
ekki á tækjum né húsi, en slökkt
var í mjölinu með gufu, þar sem
það má ekki blotna. Slökkviliðið
var kallað á staðinn og slökkti
það eld er logaði í málningu utan
á geymslunni. -ABÓ