Tíminn - 03.02.1990, Blaðsíða 2

10
HELGIN
Laugardagur 3. febrúar 1990
ý .
VATRYGGINGAFELAG ^rlSr ISLANDS HF
ÚTBOÐ
Tilboö óskast í eftirtaldar bifreiöir sem skemmst
hafa í umferðaróhöppum:
Daihatsu Charade árgerð 1988
Lada Station árgerð 1988
Subaru 1800 station árgerð 1987
Fiat Uno 45 árgerð 1987
Daihatsu Van árgerð 1985
UAZ 452 árgerð 1984
VW Golf árgerð 1984
Mazda 626 árgerð 1984
Daihatsu Charade árgerð 1983
Suzuki Alto árgerð 1983
Daihatsu Charmant árgerð 1982
Fiat Ritmo árgerð 1982
MMC Colt árgerð 1981
Toyota Corolla árgerð 1980
Yamaha 1200 bifhjól árgerð 1984
Bifreiðirnar veröa sýndar að Höfðabakka 9, Reykjavík, mánudaginn 5. febrúar 1990, kl. 12-17.
Á Sauðárkróki:
Ford Fiesta árgerð 1985
Tilboðum sé skilað til Vátryggingafélags íslands, Ármúla 3, Reykjavík eða umboðsmanna fyrir kl.
17.00 sama dag. Vátryggingafélag íslands h.f.
- ökutækjatryggingar -
Útboð
Byggingarnefnd flugstöðvar á Keflavíkurflugvelli
býður út sm íði, uppsetningu og frágang á listaverk-
inu „Þotuhreiður“. Verkið skal gert úr ryðfríu stáli
(316 L samkvæmt AISI). Meginhluti verksins er
smíði eggs 4200x5470 mm2 með 8 mm veggþykkt.
Miklar kröfur eru gerðar til gæða og útlits smíðinn-
ar.
Útboðsgögn verða afhent á Almennu verkfræði-
stofunni hf., Fellsmúla 26, Reykjavík, frá og með
fimmtudeginum 1. febrúar 1990 gegn 30.000 kr.
skilatryggingu.
Fyrirspurnir og óskir um upplýsingar skulu berast
Almennu verkfræðistofunni eigi síðar en 8. febrúar
1990.
Tilboðinu skal skilað til byggingarnefndar Varn-
armálaskrifstofu utanríkisráðuneytisins, Skúla-
götu 63, 105 Reykjavík, fyrir kl. 14.00 fimmtudag-
inn 22. febrúar 1990.
Byggingarnefnd Flugstöðvar
á Keflavíkurflugvelli.
R#|
f|| Utboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar f.h. byggingadeild borgarverk-
fræðings, óskareftirtilboðum í málun áýmsumfasteignum Reykjavík-
urborgar.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík,
gegn kr. 10.000,- skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað, þriðjudaginn 20. febrúar 1990, kl.
14.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 — Simi 25800
SAMUEL
JOHNSON
ill arfur, sem þegar var ákveðið að
veija til þess að senda Sam í háskól-
ann í Oxford. Og þangað héldu þeir
faðir hans haustið 1728, og Sam inn-
ritaðist t Pembrokeskóla. Michael
bóksali var samur við sig og leiddi
son sinn þegar fyrir hr. Jordan, til-
vonandi umsjónarkennara hans.
Sagði hann kennaranum það um-
búðalausl að pilturinn vœri snillingur
og bœri að hafa það í huga við
menntun hans. Má nœrri geta hvað
Jordan hefur hugsað, þegar hann sá
þennan langa og beinabera slána, al-
seltan andlitslýtum eflir kirtlaveik-
ina, og sem að auki gat aldrei verið
kyrr, heldur var stöðugt að taka und-
arlega kippi og aka sér, eins og fáviti.
En kennarinn reyndist vera moetasti
maður og hann viðurkenndi skjótt að
talsvert mundi til í því sem Michael
gamli hafði sagt. En auðveldur nem-
andi var Johnson ekki. Eftir að hafa
mœtt í einn fyrirleslur hœlti hann al-
veg að sjásl, og var þá lagstur í rétt
eitt þunglyndiskastið. Verkefnin sem
hann skilaði voru unnin með hang-
andi hendi. Kennarinn fór skynsam-
lega að honum, kallaði hann á eintal
og sagði hann mundu geta gert betur.
Setti hann honum fyrir aö þýða á lat-
ínu kvœði Pope, „Messías", en það
var þá mjög dáð í Englandi. Gerði
Johnson þetta svo frábœrlega vel, að
Pope sjálfur, sem las þýðinguna,
sagði að ekki vœri hœgt aö segja
hvorl vœri frumgerðin, sú enska eða
latneska.
Þessi sigur aflaði Johnson frœgð-
ar og álits í skólanum og samstúdent-
arnir umgengust hann eins og spek-
ing. En um leið gerðist ungi
maðurinn afar slœrilátur. Hann sótti
kennsluna ekki nema þegar honum
sjálfum sýndist og mat miklu meira
að safna kátum kunningjum í kring
um sig á götuhornum og lála ljós sitt
skína. Jordan ávítaði hann fyrir van-
rœkslu og dœmdi hann til tveggja
skildinga sektar samkvœmt skóla-
reglunum, vegna fyrirlestrar, sem
hann svikist um að sockja. Þetta
fannst Johnson ósanngjarnt: „Ég er
sektaður um tvo skildinga fyrir að
vanrœkja fyrirleslur, sem er ekki
skildings virði“, sagöi hann við Jord-
an, sem setti steinhljóðan!
Þrái og stífni Johnsons átti sér
djúpar sálfrœðilegar rœtur. Honum
virðist ltafa verið í mun að sýna fram
á að enginn gœti látist yfir hann haf-
inn, þótt hann vœri bœði óásjálegur
og bláfátœkur. En þegar kom fram á
árið 1729 var arfur móður hans upp-
urinn, og hann tók að líða skort.
Hann var orðinn hörmulega til fara
og tœrnar stóðu út úr skónum. Góð-
viljaöur skólabróðir hans vildi gefa
honum nýja skó, sem hann setti við
herbergisdyrnar hans. Johnson varð
bálvondur og fleygði þeim samstund-
is burlu og lýsir það skapferli hans
vel.
Haustið 1729 var háskólanáminu
lokið, eflir aðeins þrettán mánuði.
Próflaus og sollinn sneri hann á ný
heim til Lichfield og sat nú löngum
stundum ráðalausari og örvœntingar-
fyllri en nokkru sinni á herbergi sínu
í foreldrahúsum.
Aðstoðarkennarinn
Rekstur bókaverslunar Michael
Johnsons varð œ erfiöari og sömu-
leiðs hnignaði pergaments og sútun-
arverkstoeöinu. Einn daginn hrundi
einn veggur þess nœr alveg, svo veö-
ur, vindar og óboönir gestir áttu
greiða leið inn. En Michael lœsti dyr-
unum eflir sem áður af sömu sam-
viskusemi á hverju kvöldi. Þetta
minnti á Chaplin kvikmynd, en þann-
ig bregðast menn við, þegar þeim er
ómögulegt að taka meira mótlocli í
lífinu. Gamli bóksalinn varð nú œ
þunglyndari, en hann hafði verið ein-
roenn og bölsýnn maður alla oevi og
hefur Samuel, sonur hans, erft þenn-
an sálarkvilla frá honum. Móðir
hans, Sarah, leitaði athvarfs í trú
Johnson skömmu fyrir andlát sitt.
Málverk eftir Joshua Reynolds.
sinni. Trú hennar var öfgakennd og
mun það hafa haft afleit áhrif á son
hennar. Hún hafði innroett honum
ákafa helvítistrú á barnsaldri og ein-
mitt á þeim tíma er Samuel dvaldi í
Oxford, fór hann að leiða hugann að
trúmálum af mikilli alvöru. Umhugs-
unin um dauðann og skelfilegt endur-
gjald í hreinunareldinum sólli á hann
eins og illur andi alla hans oevi og var
eins og logandi glóð voeri borin aö
þeirri und, sem hin meðfoeddu doða
og svartsýniköst hans voru.
Michael bóksali andaðist
skömmu eftir heimkomu sonarins,
sem varð nú að svipast um eftir ein-
hverju starfi, en ekki var margra
kosla völ fyrir próflausan mann.
Helst kom kennsla til greina. Víða
var honum hafnað af þeirri ástœðu að
menn þóttust sjá í hendi sér að svo
skrýtilega útlítandi maður mundi
ekki fá haldið uppi minnsta aga og
það hefur áreiðanlega veriö hárrétt.
Þó var hann ráðinn til starfa sem að-
stoðarkennari (usher) tvisvar sinn-
um. Þetta starf þótti svo auvirðilegt
og var svo illa launað, að hver sent
komst til nokkurs frama síðar, reyndi
aö leyna því sem best hann gat að
hann hefði nokkru sinni orðiö að lúta
að slíku. Hið síöara sinniö lenli John-
son hjá Dixie nokkrum, skólameist-
ara í Leicestershire, sem var slíkur
haröstjóri og illfygli að Johnson taldi
vistina hjá honum volaðasta tímabil
œvi sinnar.
Framtíðarhorfurnar voru því
vissulega ekki bjartar. Þó voru stöku
sólargeislar í tilverunni. Þar er helst
að telja vinahóp sem hann hafði eign-
ast í Birmingham, vel efnað og vel
gefið fólk, sem hafði ánocgju af að
hafa Johnson á meðal sín vegna
þekkingar hans og vegna þess hve
skemmtilegur hann var í samrœðum.
Enda var það einmitt samrœðulistin,
sem seinna gerði Santuel Johnson
svo víðkunnan og loks ódauðlegan.
Margir þessara einstaklinga vœru
þess verðir að vera nefndir hér, en
látið nœgja að geta Harry Porter,
kaupmanns, og Elizabetar, konu
hans. Frúin var glúrin kona og glögg-
skyggn og sagöi eftir að hafa roclt við
hinn unga Johnson einu sinni: „Aldr-
ei hef ég talað við skynsamari
mann.“ Kynni þeirra áttu eftir að
verða báðum örlagarík.
Furðulegt hjónaband
Árin eftir heimkomuna frá Ox-
ford voru ein hin dapurlegustu í lífi
Johnsons. Það voru því mjög heppi-
leg umskipti sem urðu í lífi hans þeg-
ar Porter kaupmaður lést árið 1734
og þau Johnson og ekkja hans
ákváðu að eigast. Ekki gekk þaö þó
átakalaust fyrir sig. Börn Elizabetar
Porter voru afar mótfallin ráðahagn-
um og það svo að tveir synir hennar
afneituðu henni og litu hana varla
augum framar. Þriðja barnið, dóttirin
Lucy, soctti sig loks við þetta, en ekki
fyrr en að nokkrum tíma liðnum.
Brúðhjónin voru líka óvenjuleg f
margra augum. Elizabet eða Telty,
eins og hún var kölluð, var var tult-
ugu og fimm árum eldri en maður
hennar. Hún hafði að vísu verið lag-
lega kona, en var þegar byrjuð að láta
á sjá og yrði oröin roskin kerling þeg-
ar Johnson yrði í broddi lífsins. En
hún var ágœtlega gefin og œ hefur
það verið talið henni til tekna að hún
hefur orðið meðal þeirra fyrslu er sáu
hvílíkum koslum Johnson bjó yfir.
Brúðkaupið var haldið í Derby í
kyrrþey. En hjónin voru tvímœlalaust
mjög lukkuleg og enginn vafi er á að
ástin var einlœg. Svo óframfocrinn
sem Johnson var hafði hann aldrei
þorað að líta á nokkra stúlku og Tetty
varð til þess að kynna honum leynd-
ardóma samlífsins, sem hefur fyllt
hann sjálfstrausti og kjarki lil þess að
gera nýja atrennu að lífinu.
Skólinn í Edial
Enn einn ávinningurinn, sem
Johnson hafði af hjónabandi þeirra
Tetty var sá að hún átti nokkrar eign-
ir eftir mann sinn, en sjálfur var
Johnson allslaus. Sýnt var að lítil
framtíð beið hans í illa launuðum
kennarstöðum og þótti nú ráðlegast
að nota efni Tettyar, lil jaess að skapa
þeim arðvœnlega framfocrsluleið.
Góður vinur þeirra vissi af stóru liúsi
í Edial í grennd viö Lichfield, sem
stóð autt, og ráðlagði liann þeim að
leigja húsið og stofna þar heimavist-
arskóla.
Þelta varð úr og sumarið 1736
auglýsti hinn tilvonandi skólastjóri
eftir nemendum. Focrri gáfu sig fram
en skyldi, aðeins álta nemendur. En
samt var rekstur skólans hafinn og
voru aðalnámsgreinarnar gríska og
latína. í því nocði sem þarna ntundi
bjóðast hugöist Johnson einnig vinna
að harmleik, sem hann hafði í smíð-
um, og nefndist „Irene“.
Johnson var eini kennarinn.
Hann var mjög samviskusamur, en
það setti sitt mark á kennsluna að
hann vann að vanda í skorpum, en
tók sinnuleysisköst í ntilli, eins og
honum var gjarnt. Nemendurnir not-
focrðu sér það út í œsar að hann var
bœði sjóndaufur og heyrnarsljór.
Skringileg framkoma hans, sem svo
auövelt var að hernta eftir, vakti og
mikla kátínu. Ástin blómslraði hjá
þeim Tetty og það var eftirlœti nem-
endanna að liggja við skráargatiö,
þegar þau voru háttuð og fylgjast
meö ástaratlotunum, sem ekki voru
sem nettust. Til er sú saga að Johnson
hafi sést troða rúmlakinu niöur í bux-
urnar í miklum ákafa í þeirri trú að
það voeri skyrtan hans!
Þaö hefur lifað t enskri bók-
menntasögu að viö skólann í Edial
lágu leiðir tveggja mikilmenna sam-
an. Annað þeirra var vitaskuld John-
son en hitt stórmennið var nemandi
hans, David Garrick, sem kannske er
froegasti leikari og leikhússtjóri ensk-
ur fyrr og síðar.
Þegar kom fram á árið 1737 var
sýnt að skólinn mundi ekki verða
langlífur. Svo lítill nemendahópur
gat engan veginn staðið undir húsa-
leigunni, lífsframfocri skólastjóra-
hjónanna og heimavistinni. Þelta
reyndist því enn eitt andvana fœdda