Réttur - 01.02.1923, Blaðsíða 8
RjeUur.
8
knúð fram fornan villimenskuveiðiliug í nútíðarmönnum,
sem alt af sjái keppendur og óvini á fleti fyrir. Þeir sjeu
hræddir um auðinn, þegar hann er fenginn, og finnist
lífið þess vegna kalt og hverfult, þegar þeir ætla að njóta
hvíldar og búa í friði að feng hinnar frjálsu samkepni.
W. R. er einn þeirra fáu andans manna, sem stríðið
stælti og göfgaði og hvatti til árásar á glysmeuninguna,
en á hinn bóginn til bjartsýni og trúar á heilbrigðari
markmið. Hann er einn af merkisberum nýrrar viðreisn-
ar, sem krefst þess, að stjórnmálin og viðskiftin sjeu
grundvölluð samkvæmt siðgæðishugsjónum og rjettlæti.
Verði þeim kröfum fullnægt, er hann bjartsýnn á fram-
tíðina, eins og enski rithöfundurinn H. O. Wells; að því
leyti eru þeir samherjar. Asamt fáum öðrum eru þeir
eins og eldstólpar í stríðsrústunum, sem benda þjóðun-
um út úr þokunni á leiðarstjörnurnar.
Jeg held að eitt af smærri ritum W. R., nokkur erindi,
»Til æskunnar í Þýskalandi«, sem skrifuð eru 1916—17,
þegar öll þjóðin vænti sigurs í stríðinu, veiti, í fáum
dráttum, skýrasta mynd af höfundinum sjálfum og hvað
hann hefði orðið fyrir þjóð sína, ef hann hefði fengið að
vera lengur andlegur leiðtogi og stjórnmálafrömuður henn-
ar. Gagnrýni hans á afstöðu Pjóðverja til stríðsins hefir
tvöfalt nieira gildi vegna þess, að hún er gerð á því
tímabili, þegar allir aðrir landar hans höfðu óbifandi trú
á sigri sínum og töldu hervaldsstefnu stjórnarinnar
óskeikula.
í einum kafla bókarinnar beinir höf. máli sínu sjerstak-
lega til æskunnar, sem byggi landið að lokinni heirns-
styrjöldinni. Aðalefnið í þeim kafla er á þessa leið: »Þið
unga fólkið munið tæplega skilja okkur eldri kynslóðina,
sem lifðum í þeirri trú, að við höguðum okkur og störf-
uðum samkvæmt vísindalegum staðreyndum og sannind-
um, sem djúphygni og rannsókn liöfðu leitt í Ijós. Jeg
býst við, að þrátt fytir alla vísinda- og stóriðnaðarmenn-
ing nútímans munuð þið telja okkur liafa verið hjátrúar-