Réttur - 01.02.1923, Blaðsíða 13

Rjetiur.
13
un verði gerð um sameiginleg umráð og úthlutun á hrá-
efnum í alþjóða þavfir olíu, kolum etc. Án þess
mundi þjóðasamband og gerðadómstóll leiða til þess að
útrýma smáþjóðunum, samkvæmt eðlilegum samkepnis-
reglum, og hið ríkjandi skipulagsleysi mundi ennfremur
leiða til ofiíkis og baráttu meðal þeirra allra.
Tillögur Rathenaus bera að vísu mjög sterkan blæ af
kenningum jafnaðarmanna.
»Jeg er eigi friðarvinur í venjulegum skilningi,« segir
hann, »eingöngu af þeirri ástæðu, að jeg álít eigi fram-
kvæmanlegt, að reka nokkurt böl til fulls út úr veröld-
inni. Jeg álít stríðin stórkostlegt böl, en þó ekki það
mesta. Jeg get hugsað mjer að ýmsir Þjóðflokkar berj-
ist enn svo öldum skifti. En hitt má aldrei koma fyrir,
að þjóðirnar steypi sjer í alheimsstyrjöld. Ekkert skrum
hefir reynslan hrakið jafnröggsamlega, eins óg fullyrðing-
una um andlegan og siðlegan endurvakningarmátt stríðsins,
og jafnframt talsháttinn um »þá miklu tíma«! Ef við
skygnumst um í þeim Iöndum, sem, beint eða óbeint,
hafa orðið að kenna á stríðinu, þá rekum við okkur al-
staðar á svipaða siðferðishnignun, spilling, svik, okur,
uppljóstrun, njósnir og lygi! Aðra eins styrjöld og þá,
sem nú geysar, mundu þjóðirnar ekki þola; þó að þær,
ef til vill stæðust líkamlega, hlytu [þær að gefast upp
andlega.«
Rathenau lýkur máli sínu á þessa leið: »Þjóðhöfðingj-
ar og valdhafar hafa nú umhríð langmest lagt til málanna;
en |oað er kominn tími til þess, að smælingjarnir láti til
sín heyra, áður en björgin klofna og grafirnar gína við
þeim. Og fyrst að jeg er einn af smælingjunum, vil jeg
hefja upp rödd mína, hversu máttlaus sem hún kann að
vera: Heyrið, góðir menn! Óvinir og bræður! Nú er nóg
komið. Við erum allir hræðilega viltir og blindaðir; í ör-
bjarga vitfirring höfum við lagt löndin í rústir. Fjandmenn
ogbræður! Allir erum við herteknir af þeirri einu hugsun,
að auka hörmungarnar. Við hrópum fagnaðaróp, þegar