Réttur - 01.02.1923, Blaðsíða 86

86
Rjeitur
til Damnerkur; selji þau þar í dönskum krónum íslensk-
um staifsbróður sínum, sem þarf að kaupa þar inn vörur.
Pannig getur hann grætt á genginu út af fy. ir sig nokkr-
ar þúsundir króna fyrir dálitla fisksendingu; og þó lofað
félaga sínum að njóta gengishagnaðar á dönskum krón-
um, sem hann breytir í vörur og selur svo fyrir margar
íslenskum krónur hvert danskt krónuvirði. P*að er auð-
velt að sýna raunverulegt dæmi þessara viðskifta með
skýrum tölum. Enda full von þess, að mennirnir reyni
að komast fram hjá bönkunum með þessi viðskifti,
sem reyndir eru að því að taka sína tolla ríflega á síð-
ustu og verstu tímum. En fyrst að ýmislegt af þessum
viðskiftum fer svona fr2m hjá bönkunum, þá er von að
þeir eigi erfitt með ýmsar kröfur og skuldagreiðslur er-
lendis, sem þeim eru faldar. Þeir fá ekki gjaldeyri inn-
lendu varanna, sem kaupmennirnir selja, og skuldirnar
safnast fyrir hjá bankanum erlendis. Háttvírt Alþingi
fer svo að gera ráðstafanir til gjaldeyris lántöku, til að
losa landið og bankana við þessar lausaskuldir, sem fella
verðgildi ísler.sku krónunnar. En kaupmennirnir leika sjer
með innlendu vöruna (íisk og síld) erlenda gjaldeyririnn
ytra og útlendu vörurnar hjer innan lands, alveg eins og
mýs í kringum bundinn kött. Og bankarnir, ríkið og hátt-
virtir kjósendur eru kötturinn, sem skuldirnar hafa bund-
ið. — En ríkið leysir bankann úr læðingi; svo að þá
eru það hinir tveir aðilarnir, sem bera byrðarnar. Vitan-
lega er fjöldi kaupmanna nú orðið flæktur í sama skulda-
fjöturinn vegna vörulána eða glapráða. En þeir, sem eigi
hafa lánað út eða selja fyrir peninga í stærri kaupstöð-
unum, þeir leika sjer enn í kring um liinn ímyndað gull-
kálf ásamt þeim lausingjalýð, sem dáist að ljómanum og
tign og dugnaði burgeisanna.
Þriðji flokkur þingsins leit mjög öðrum augum á gjald-
eyris og gengismálið en hinir, og afstöðu hans er áður
lýst í byrjun þessarar greinar. Hann vildi kynnast sem
best fjárhagsaðstöðu seðlabankans; til þess að athuga,