Réttur - 01.07.1928, Blaðsíða 52
Í80 HEIMSBARÁTTAN UM OLÍUNA [Rjettur
og vinnustöðva. Enginn má þó skilja þetta svo, að
þýðing kolanna sje úr sögunni. Á síðustu árum hefir
tekist að nota kol til fjölmargra hluta, er áður voru ó-
þektir. úr kolum er unnið koks, tjara og gas, úr tjör-
unni eru síðan unnin bæði brenslu- og vjelaolía, auk
fjölmargra annara hluta. En engu að síður hefir olí-
an náð yfirhöndinni, sem orkugjafi.
Olíuiðnaðurinn hefir fyrst nú á síðustu árum náð að
þróast og hljóta það hefðarsæti, sem hann nú skipar
í atvinnuvegum þjóðanna. Að vísu höfðu menn þekt
olíu frá fornu fari, en notuð var hún eigi, nema til
lyfja og lítillega til ljósa. Það er ekki fyrr en um 1850
að farið er að nota olíu til iðnaðar og þá er það í
Bandaríkjunum, sem enn í dag eru mesta olíuland
heimsins. Laust fyrir 1860 er fyrsti olíubrunnurinn
grafinn í grend við bæinn Titusville í Pensylvaníu.
Forstöðumaður verks þess var amerískur verkfræðing-
ur Titus Drake að nafni. Brunngröftur sá var upphaf
að olíuiðnaði Norður-Ameríku og samtímis allri olíu-
vinslu heimsins. Árið 1860 reisti John D. Rockefelier
olíuhreinsistöð litla við strönd Erievatns í Cleveland-
fylki. Fyrirtæki það óx hraðfara og nokkrum árum síð-
ar var því breytt í hið fræga Standard Oil Company.
Sala framleiðslunnar gekk mjög fljótt, þar sem fje-
lagið náði tökum á járnbrautunum og ljet auk þess
leggja olíuleiðslur beina leið til Philadelphia, Chicago,
New York og fleiri staða, þar sem olíuþörfin var mik-
il. Alt þetta stuðlaði að því, að áhrif fjelags þessa juk-
ust stórlega og innan skamms rjeði það lögum og lof-
um á olíumarkaði Bandaríkjanna. En Rockefeller ljet
sjer það ekki nægja. 2. janúar 1882 myndaði hann
olíuhring. Öll olíuhlutafjelög Bandaríkjanna 86 að tölu
tóku þátt þar í. Var þar lagður grundvöllur að Stand-
ard Oil hringnum. Með hringmyndun þessari fengu ör-
fáir menn alt vald yfir olíuiðnaði og framleiðslu
Bandaríkjanna; foringi þeirra var Rockefeller. Hring-