Réttur - 01.07.1928, Blaðsíða 72
200 ATHS. MARX VIÐ GOTHASTEFNUSKRÁNA [Rjettur
að svo miklu leyti sem hann fer með þau sem eign sína
er vinna hans uppspretta notagilda og þá einnig auð-
æfa. Þegar borgarinn gefur vinnunni yfirnáttúrlegan
sköpunarmátt, hefir hann góðar og gildar ástæður til
siíks skáldskapar. Því það er einmitt vegna þess að
vinnan er háð náttúrunni, að maðurinn, sem ekkert á
annað en vinnuafl sitt, við hvaða þjóðfjelags og menn-
ingarskilyrði sem hann býr, hlýtur að vera þræll hins
mannsins, sem hefir gert síg að eiganda hinna hlut-
kendu vinnuskilyrða hans. Unnið getur hann því að-
eins, að hinn leyfi, með öðrum orðum, hann getur því
aðeins lifað, að hinn leyfi.
Við skulum nú láta setninguna eiga sig eins og hún
er orðuð eða öllu fremur stömuð. Hvaða ályktun hefði
maður nú búist við? Auðvitað þessari:
»Þar sem nú vinnan er uppspretta allra auðæfa, get-
ur enginn aflað sjer auðæfa í þjóðfjelaginu nema hann
framleiði þau með vinnu. Vinni hann ekki sjálfur, lif-
ir hann af vinnu annara, og aflar sjer menningar á
kostnað annara vinnu«.
í stað þess er annari setningu hnýtt aftan í með
orðakengnum »þar sem nú« og af henni er svo dregin
ályktun, en ekki af upphafssetningunni.
Annar hhiM greinarinnar: »Gagnleg vinna er aðeins
framkvæmanleg í þjóðfjelaginu og fyrir atbeina þjóð-
fjelagsins«.
Samkvæmt fyrstu setningunni var vinnan upp-
spretta allra auðæfa og allrar menningar, og því ekk-
ert þjóðfjelag hugsanlegt án vinnu. Nú erum vjer aft-
ur á móti frædd á því að engin »gagnleg« vinna sje
framkvæmanleg án þjóðfjelags.
Alveg eins hefði mátt segja að vinna, sem er skað-
leg almenningi, gæti aðeins orðið atvinnugrein í þjóð-
fjelagi, einungis í þjóðfjelagi væri hægt að lifa af
iðjuleysi o. s. frv., í stuttu máli taka afrit af öllum
skrifum Rousseau’s.