Réttur - 01.07.1928, Blaðsíða 78
206 ATHS. MARX VIÐ GOTHASTEFNUSKRÁNA [Rjettur
aði. Vinnumagn hans, sem einstaklings, er það sem
hann leggur af mörkum. T. d. er hinn þjóðfjelagslegi
vinnudagur samanlagðar vinnustundir einstaklinganna.
Vinnutími hins einstaka framleiðanda er sá hluti þjóð-
íjelags-vinnudagsins, sem hann hefir látið í tje, það
sem í hans hlut fellur. Þjóðfjelagið gefur honum vott-
orð um að hann hafi látið svo og svo mikla vinnu í tje,
en dregur frá tillag hans til sameiginlegra sjóða og
fyrir þessa ávísun fær hann úr forðabúri þjóðfjelags-
ins jafnmikið af neysluafurðum og vinna hans var
verð. Sama vinnumagn, sem hann hefir látið þjóðfje-
laginu í tje í einni mynd, fær hann aftur í annari.
Hjer ríkir greinilega sama meginregla og í vöru-
skiftunum að því leyti, sem skift er á jöfnum verðmæt-
um. Breyting hefir orðið á efni og formi, því aðstöð-
urnar hafa breytst þannig að enginn getur látið annað
í tje en vinnu sína, og á hinn bóginn getur ekkert orðið
eign einstakra manna, nema það sem þeir nota sjálfir
til neyslu. En hvað snertir útbýtingu neysluafurðanna
milli framleiðendanna, þá ríkir sama meginregla eins
og þegar skift er á jöfnum vöruverðmætum; menn
skifta á vinnu í einni mynd og jafn mikilli vinnu í ann-
ari mynd.
Hinn jafni rjettur er því í grundvallaratriðum ekki
annað en hinn borgaralegi rjettur, þó meginregla og
framkvæmd sjeu ekki lengur í andstöðu hvort við ann-
að. En verðmæti vöruskiftanna eru ekki jöfn í hverju
einstöku tilfelli, heldur að meðaltali.
Þrátt fyrir þessa framför er hinum jafna rjetti ávalt
sett borgaraleg takmörk. Rjettur framleiðendanna
stendur í beinu hhitfalli við vinnu þá, sem þeir láta í
tje. Jöfnuðurinn er í því fólginn að mælt er með sama
mæliJcvarða, vinnunni.
Nú eru menn ekki jafnokar hvorki andlega nje lík-
amlega, einn getur unnið meira á sama tíma en annar
eða er þess megnugur að vinna lengri tíma en hinn.