Réttur - 01.07.1928, Blaðsíða 92
220 ATHS. MARX VIÐ GOTHASTEFNUSKRANA [Rjettur
nefnda er þegar í framkvæmd í Þýskalandi, hið síðar-
nefnda í Sviss og’ Bandaríkjunum að því er snertir a!-
þýðuskólana. f sumum ríkjum Bandaríkjanna er »ó-
keypis« kensla við æðri mentastofnanir, sem þýðir að
kostnaðurinn við mentun æðri stjettanna er greiddur
af skattasúpu almennings. Meðal annara orða: sama er
að segja um »ókeypis lögfræðisstörfin«, sem minst er
á í A. 5. Lögfræðisstörf í málum, sem heyra undir
hegningarlögin, eru allstaðar ókeypis. Borgaralegi
rjetturinn, er ræðir næstum því eingöngu um mál, er
snerta eignir manna, og skiftir því aðra en eignastjett-
ina litlu. Eiga eignamennirnir að standa í málaferlum
á kostnað ríkissjóðs?
í greininni um skólana hefði minsta kosti átt að
krefjast þess, að reistir yrðu fræðilegir og hagnýtir
vinnuskólar í sambandi við alþýðuskólana.
Það nær engri átt að krefjast »þjóðaruppeldis af rík-
isins hálfu«. Það er alt annað að ákveða með lögum
hversu mikið skuli veitt til alþýðuskólanna, þekkingu
kennaranna, námsgreinarnar eins og í Bandaríkjunum,
að eftirlitsmenn ríkisins sjái um að fyrirmælum lag-
anna sje fylgt — það er eitthvað annað en hitt, að út-
nefna ríkið, sem uppeldisstofnun þjóðarinnar! Það ætti
þvert á móti að útrýma öllum áhrifum stjórnar og
kirkju á skólana. í Þýsk-prússneska umdæminu bæri
miklu fremur nauðsyn til að þjóðin notaði ómjúkar
uppeldisráðstafanir við ríkið. Það þýðir ekkert að fara
undan í flæmingi með því að halda því fram að hjer
sje átt við »framtíðarríkið«. Vjer höfum þegar tekið til
athugunar, hvernig því er háttað.
Þrátt fyrir lýðræðisglamrið er stefnuskráin gagn-
sýkt af þegnlegri trú Lasalle-safnaðarins, eða krafta-
verkatrú á lýðræðið, sem er engu betri, eða öllu heldur,
hún er bræðingur þessara tveggja trúarbragða, sem
hvortveggja er jafn óskyld jafnaðarstefnunni.