Réttur - 01.07.1928, Blaðsíða 154

282
RITSJÁ
[Rjettur
er á vegi þeirra verður. Þau horfa ekki fram á veginn með
bj artsýni æskuástarinnar. Þannig skilur fyrri hluti sögunnar
við lesandann. Hann er inngangur að samlífi, sem hefst í »mein-
um«. Hvernig fer um þá sambúð, sem þannig er byrjuð? Leiðir
hún til eyðileggingar, eða gefur ástin elskendunum þrek til að
rísa gegn aimenningsálitinu og almennri velsæmistilfinningu og
gera sambúðina hamingjuríka? Með þessar spurningar grípur
lesandinn síðari hiutann og bíður svars með djúpri eftirvænt-
ingu.
Og í síðari hlutanum er þráðurinn tekinn upp umsvifalaust.
Búskapurinn byrjar í basli. Ásiaug veikist og móðui-sýki held-
ur lienni í rúminu. Helgi þreytist og leitar sjer ánægju út af
heimiiinu og það staðfestir djúp á milli þeirra. Um vorið slas-
ast Helgi og er aumingi um sumarið og gengur haltur alla tíð
upp frá því. Björg verður sáralítil eftir sumarið, miklu af fjenu
er fargað og hitt sett á guð og gaddinn. Helgi er stórbokki í
lund, finnur sárt til þess, hve aumur er hagurinn, en vill ekki
beygja sig og neitar hjálp, er Jón bróðir hans býður honum.
Veturinn verður harður. Almenn vandræði vofa yfir. Hjarn er
yfir öllu og' hafís úti fyrir landi, svo langt sem augað eygir.
Helgi er að verða bjargarlaus. Hann er orðinn tærður af erfiði
og sulti. En hann beygir sig ekki. Hann leynir Áslaugu því, að
dauðinn vofir yfir bústofni þeirra, en hún kemst að því og á-
hyggjurnar lama taugar hennar og þó einkum tilfinningin fyrir
því, hve fjarlæg þau hjónin eru hvort öðru.
Hjer reyrist hnúturinn harðast. Næstu kaflar eru áhrifamestu
kaflar sögunnar. Helgi fer til kaupstaðar til að leita sjer bjarg-
ar. Hann kemur bjargarlaus heim, en í augum hans er ljómi,
sem Áslaug hafði aldrei fyrri sjeð. Og ástæðan er þessi: Hann
hafði fengið meiri matvöru en nokkur annar, er leitaði á náðir
versiunarinnar. En hann hafði gefið björg sína öðrum, sem
ekkert hlaut og enga björg hafði, en fult hús hungraðra barna.
Og Helgi hafði uppgötvað þau sannindi, að lífið er þess vert,
að því sje lifað, á meðan einhver er hjálparþurfi. í fyrsta skifti
i hjúskap þeirra opna þau hjónin hjarta sitt hvort fyrir öðru.
Og Helgi leggur fyrir Áslaugu þá spumingu, hvort hún hafi
hugrekki til að byrja með honum nýtt líf.
Hjer nær sagan hámarki sínu. Hver spurningin rekur aðra:
Getur hann fylt Áslaugu þeim eldi uppreisnar og mannkærleika,
sem býr í hans eigin sál? Getur hann hrifið hana til nýs lífs,
fylt hana orku og lífsgleði og fórnfýsi og' læknað hana af inóð-
ursjúkri þrá til að vera tilbeðin? Eða hefst hér ný barátta fyrir