Réttur - 01.06.1943, Blaðsíða 47

RÉTTUK
123
hann óbreyttur bókari og hafði lítið umleikis, en frá þeim degi,
að hann kom til Manchester, styrkti hann Marx og þreyttist aldrei
að hjálpa honum. Stöðugt streymdu seðlarnir til London, punds-
seðlar, fimmpunda, tíu- og síðar meir hundraðpundaseðlar. Þolin-
mæði Engels brast aldrei, ekki heldur þó Marx og kona lians, er
yirðist ekki hafa skorið heimilishaldið um of við neglur, reyndu
meira á hana en þurft hefði. Það var varla að hann hristi höfuðið,
er Marx eitt sinn hafði gleymt víxli og vaknaði við vondan drauni
er víxillinn féll. Eða þá er kona Marx, einhverju sinni er heldur
raknaði úr búsorgunum, faldi af misskilinni nærgætni stóran gjalda-
lið, sem hún ætlaði að borga með því að klípa af heimilispeningun-
um, og halda þannig áfram í sömu eymdinni. Þá lét Engels vini sín-
um eftir þá dálítið faríseisku huggun að formæla „heimsku kven-
fólksins,“ konunum, sem „sýnilega þyrftu alltaf forsjá,“ og lét duga
hógværa áminningu: „Gættu þess, að láta þetta ekki koma fyrir
aftur.“
En Engels lét sér ekki nægja að vinna fyrir vin sinn á daginn á
skrifstofunni og í kaupþinginu, hann fórnaði honum miklu af frí-
tíma kvöldsins og stundum nokkru af nóttunni líka. Það byrjaði
þannig, að hann skrifaði eða þýddi greinarnar handa New York
'l'rihune, meðan Marx notaðist ekki enskan til ritstarfa, og Eng-
els hélt áfram þessari yfirlætislausu vinnuhjálp, einnig eftir að
hið upphaflega tilefni var burtu fallið.
En það er þó smáræði hjá þyngstu fórninni, sem Engels færði:
Fórn þeirra miklu vísindaafreka, er hæft hefðu þrotlausu starfs-
þreki hans og ágætum gáfum. Einnig um þetta fær maður fyrst
ljósa hugmynd af bréfum þeirra vinanna, þó ekki sé tekið til ann-
að en rannsóknir þær á sviði tungumála og herfræði, er Engels
lagði stund á, bæði af „gamalli hneigð“, en einnig með hliðsjón
af frelsisbaráttu alþýðunnar. Hann fyrirleit viðvaningshátt og
grunnfærni í rannsókivum, og beitti sjálfur fullkonmustu vinnuað-
ferðum vísindanna, en hann var ekki fremur en Marx neinn stofu-
spekingur, hvert nýtt skilningsatriði var honum margfalt kærara.
ef það gat þegar stuðlað að því að losa um viðjar alþýðunnar.
Þannig hóf hann nám slavneskra mála, með „hliðsjón af því“,