Réttur - 01.06.1948, Side 9

R É T T U R
97
sjá þess vott, t. d. í ritum Max Webers, Tawneys, Mannheims
o. fl. — Það, sem var lifandi heild hjá Marx — í sífelldri
víxláorkan, er nú vængstýft og einangrað.
í liagfræðinni, — sem fæst við leyndardóma auðvalds-
skipulagsins —, liafa vandkvæðin verið rneiri. Þar þurfti að
forðast allar hættulegar forsendur og ályktanir, en reyna þó
jafnframt að tryggja, að lræðin gætu orðið auðmönnunum
að einhverju gagni í fjármálalífinu. Þegar á nítjándu öld
var hin klassiska hagfræði Richardos og fylgjenda hans látin
fyrir róða. Virðiskenningin, um að það væri vinnan, sem
skapaði verðmæti varanna, var liclzt til óþægileg, og svo var
l'leira að. Síðan komst randvirðiskenning Bölun-Bawerks og
Co. í tízku, en nú er hún líka að falla í ónáð. Hagfræði-
kenningar borgaranna hafa yfirleitt ekki krufið auðvalds-
þjóðfélagið til mergjar, rannsakað það frá sögulegu sjónar-
iniði — í vexti þess og hrörnun —, þess vegna hafa þær ekki
átt neitt af sagnaranda Marx. Margir borgaralegir hagfræð-
ingar hafa fundið til þessa, einkum síðustu árin, og það
hefur orðið til jress, að áhuginn fyrir Marx — þessum ill-
ræmda utangarðsmanni — hefur vaknað.
En áhrifin hafa líka orðið á annan og gagngerðari veg en
að ofan getur. Það helur orðið æ tíðara síðustu árin, að
ýinsir ágætustu fræðimenn og hugsuðir borgarastéttarinnar
hafi gengið yfir í herbúðir marxismans — aðhyllzt ltann í
starfi sínu og fræðiiðkunum. Hefur þeim þótt sem marxism-
inn gæfi hina beztii heildarsýn og leiðsögn í þekkingarleit
og framsókn mannkynsins. Margir af hinum ágætustu vís-
indamönnum Vesturlanda hafa þannig gengið af trúnni. —
En í Kommúnistaávarpinu hefur Marx lýst. svo lokaskeiði
auðvaldsins: „Fjölmargir borgarar fylkja sér undir merki ör-
eiganna. Eru það einkum menntamenn, sem aflað hafa sér
vísindalegrar þekkingar á söguþróuninni.“ Kannske er loka-
stundin ekki langt undan?
*
7