Réttur - 01.01.1961, Side 79

R E T T U R
79
veldin gátu ekki komið sér saman um skiptingu þeirra. Helzt
þeirra var Portúgal.
Um 1900 hafði allri Afríku verið skipt þannig upp. Því er
vert að veita athygli, að þessi skipting fór yfirleitt ekki eftir nein-
um landfræðilegum eða þjóðernslegum reglum, heldur var megin-
land Afríku skipt milli stórveldanna því nær með reglustriku,
svo að oft var einni þjóð skipt í tvær eða fleiri nýlendur, en í
annan stað lentu margar þjóðir og kynflokkar oftsinnis í sömu
nýlendunni. Því má segja, að mörg ríki, sem undanfarið hafa
risið upp, eigi sér ekki aðrar landfræðilegar forsendur en þær, að
hafa eitt sinn verið eitt nýlendusvæði, afmarkað af grályndum
heimsvaldasinnum. A þetta er lögð mikil áherzla af helztu for-
yztumönnum Afríkuþjóða í dag, eins og Sekou Touré, forseta
Gíneu og Nkrumah, forseta Ghana.
Næsta hálfa öld var tími hins eiginlega nýlenduskipulags í
sinni verstu mynd. Þrælaverzlunuin var svo sem nógu bölvuð, en
líklega hefur hún þó aldrei mergsogið þjóðir Afríku eins og gert
hefur verið á síðustu 70—80 árum. Hér var um að ræða eins
konar gernýtingu Afríkumannsins og allra náttúrugæða Afríku.
Auðhringarnir kröfðust auðvitað hámarksgróða af ránsfeng sín-
um, hvort sem um var að ræða ekrur eða námur, og þeirri kröfu
var framfylgt af ótrúlegri grimmd. Þjóðir Afríku voru slegnar
niður og síðan barðar fyrir að rísa ekki upp aftur. Þær voru
hlekkjaðar á höndum og fótum og síðan refsað fyrir að hlaupa
ekki nógu hart. Um menntun var ekkert skeytt, enda beinlínis
miðað að því að gera Afríkubúa að skynlausum skepnum, sem
ekki kæmi til hugar að rísa upp gegn hinum hvítu yfirboðurum.
Það heyrist ósjaldan, að Evrópumenn hafi rifið Afríkubúa upp úr
eymd og komið þeim til nokkurra mennta. Þetta er hin viður-
styggilegasta lygi, enda talar það sínu máli, að þar sem Evrópu-
menn hafa stjórnað lengst eins og í nýlendum Portúgala og Belga,
Angola, Mozambik og Kongó, er menntunarástandið bágast
og lífskjörin hörmulegust. Hafi ástandið verið illskárra í ný-
lendum Breta og Frakka, er ástæðan fyrst og fremst sú, að þeir
höfðu ekki haft jafnlangan tíma til að drepa dug úr viðkomandi
þjóðum. Auk þess höfðu Bretar og Frakkar á síðusm árum haft