Réttur - 01.11.1962, Síða 55

R É T T U R
327
í skýrslu Galvao er getið um hiua háu dánartölu meðal verka-
manna í nauðungarvinnu. „Það eru til atvinnurekendur,“ skrifaði
hann, „þar sem dánartala verkamanna þeirra er um 30% á ári, en
þessir atvinnurekendur eiga aldrei í nokkrum erfiðleikum með að
útvega sér nýja verkamenn."
99% íbúa portúgölsku Afrílcu er ólæs. Svipaða sögu er að segja
um heilbrigðisþjónustu. í Angóla er eitt sjúkrahús fyrir 280.000
manns og einn læknir fyrir hverja 20.000. í Mosambík er ástandið
enn þá verra. En jafnvel þessi læknaþjónusta er aðallega fyrir hinn
hvíta minnihluta. Yfirgnæfandi meirihluti íbúanna nýtur einskis
góðs af henni.
— Þannig hafa nýlendukúgararnir rækt „menningarhlutverk“
sitt.
Gróði nýlendukúgaranna.
Hér má segja, að þeir hafi rækt vel hlutverk sitt. Höfuðstóll tíu
stærstu nýlendufyrirtækja Portúgals meir en tvöfaldaðist 1945—
1958. Stærstu fyrirtæki Portúgals starfa aðallega í nýlendunum.
Banco Atlantico hefur einokun á allri framleiðslu baðmullar, raf-
magns, kjöts og glers í Angóla; Banco Espirito Santo („Banki hins
heilaga anda“) hefur einokun ó baðmull og sykri í Mosambík og olíu
í Angóla. Næstum því öll framleiðsla í Guineu er í höndum LUF
auðfélagsins, sem einnig rekur koparnámur Angóla. M. Pinto de
Azevedo og Banco Barges & lmaro hafa einokun á baðmullarfram-
leiðslu og sementi.
Brezkir, bandarískir, belgískir, vestur-þýzkir og franskir auð-
menn arðræna einnig portúgölsku nýlendurnar. í Mosambik eru
margar helztu atvinnugreinarnar í eigu brezks auðfélags. Uraníum-
námurnar í Tete í Mosambik eru í eigu hins alræmda Brezka Suður
Afríkufélags (sem á einnig koparnámurnar í Rhodesíu og hluti í
auðæfum Katanga og er einn helzti bakhjarl Sir Roy Welenskys í
Rhodesíu og Tshjombe í Katanga). Moxico í Angóla, eru í eigu
gamals kunningja, — Krúpps. Gimsteinanám er að mestu leyti í
höndum ameriskra auðhringa og sama máli gegnir um réttinn til að
finna olíu. Magnesíum nóm er einnig í höndum Bandaríkjamanna.
Járnnám er í höndum Vestur-Þjóðverja. Bauxit-nám er í höndum
Frakka.
Oft eru það aðeins leifarnar, sem portúgölsku nýlendukúgararnir
fá, en jafnvel þær geta gefið góðan ágóða. Og það er vegna gróða