Réttur - 01.01.1964, Side 35

R É T T U R
35
fyrstur manna og endurtekið var á 20. þingi Kommúnistaflokks Sov-
étríkjanna, að Bretland er eitt þeirra auðvaldsríkja, þar sem hægt
er aö koma á umskiptunum frá kapítalisma til sósíalisma á frið-
samlegan hátt í samræmi við ákvæði stjórnarskrárinnar og fyrir
tilverknað þingsins.
Kosningakerfi okkar grundvallast á einmenningskjördæmum, og
nær frambjóðandi sá, sem flest atkvæði hlýtur, kosningu, þótt sam-
eiginlegt atkvæðamagn andstæðinganna sé meira. Ekki er um hlut-
fallskosningar aS ræða af neinu tagi. Þetta kerfi gerir smáflokk-
um svo til ókleift að ná þingfulltrúum, ekki sízt þar sem kjósend-
ur hugsa fyrst og fremst um það í almennum kosningum, hvaða
ríkisstjórn þeir vilji fá en miklu minna um persónulega verðleika
frambjóðendanna, og því hika þeir við að „eyða“ atkvæði sínu
á óháðan frambjóðanda eða á frambjóðanda flokks, sem ekki get-
ur gert sér neinar vonir um að komast í ríkisstjórn.
Forusta hægrimanna er að sjálfsögðu íhaldsstjórnin og íhalds-
flokkurinn, sem hefur aS bakhjarli öfl auðvalds og verzlunar og
nýtur stuðnings þeirra, sem lifa af leigutekjum, vaxtagreiðslum
og gróða. Nokkur síðustu árin hafa Frjálslyndir orðið Ihaldsmönn-
um alvarlegir keppinautar í ýmsum aukakosningum. Frjálslynd-
ir segjast sjálfir vera „róttækir“ og þykjast vera vinstra megin
við Verkamannaflokkinn. En sú er ekki skoðun kjósenda: Frjáls-
lyndir frambjóðendur taka um það bil fjögur atkvæði af íhalds-
mönnum á móti hverju einu, sem þeir taka frá Verkamannaflokkn-
um. ÞaS er heitasta ósk VerkamannaflokksframbjóSanda í kjör-
dæmi, þar sem litlu munar, að forsjónin færi honum Frjálslyndan
frambjóðanda. Því þá klýfur hann borgaraatkvæðin, sem íhalds-
fiokkurinn ætlaði sér, en hefur tiltölulega lítil áhrif á atkvæði
verkafólks og vinstrimanna, sem aðhyllast Verkamannaflokkinn.
íhaldsmenn halda því fram, að fylgi Frjálslyndra sé aðeins
stundarfyrirbæri; þar komi í aukakosningum fram óánægja meS
ríkisstjórnina frá fólki, sem aftur muni hallast að íhaldsflokkn-
um í almennum þingkosningum í stað þess að „eyða“ atkvæðum
sínum. Sannleikurinn er sá, að Frjálslyndir skírskota á fersk-
ari og meira sannfærandi hátt en thaldsmenn til þeirra millistéttar-
manna og faglærðra verkamanna, sem vilja vera framfarasinnaðir
í þjóðfélagi hins frjálsa framtaks en óttast almenningseign. Þessir
milliaðilar eiga það enn ólært, að á öld einokunarauðvaldsins er
þetta líkt og að vilja vera sundkóngur án þess að bleyta sig.