Réttur - 01.11.1965, Page 70

SALAH AHMED:
Frelsisbarátta Kúrda í írak
[Kúrdistan cr halcndissvæði í suður af Arnicníu, í Tyrklandi, írak og fran.
Það er mestmegnis byggt Kúrdum. Auk þess eru Kúrdar í Afganistan, Pak-
istan, Sýrlandi og Sovétríkjunum (Kákasus, 1939 taldir 46 þúsund). Það er
talið að Kúrdar séu alls um 7 milljónir, þar af 1,8 í írak. Kúrdar cru skyldir
Persum, tunga þeirra af írönskum stofni og mállýzkur inargar. f Tyrklandi og
íran er þeim bannað ritmál. í írak skrifa þeir með arabisku letri, Sýrlandi
latínuletri og í Sovétríkjunuin með kýrilsku (áður latnesku). Til skamms ti'ma
vorti þeir mestmegnis hirðingjar en á síðari árum liafa þeir æ meir tekið upp
fasta búsetu og akuryrkju. Lénsskipulag er víða ráðandi hjá þeim og ættar-
höfðingjar. Flestir eni múhameðstrúar.
Oldum saman hafa Kúrdar háð sitt frelsisstríð, einkum gegn Tyrkjum. 1919
háru þeir fram í París óskir um sjálfstæði. í Sévres 1921 var þeim heitið
sjálfstæðu ríki, en í Lausannc 1923 „gleymdust“ þeir. Öflugar uppreistir þcirra
í Tyrklandi 1925 og 1930 og í íran 1946 voru brotnar á hak aftur.
Undir forustu Abdul Karim Kassem varð þjóðleg bylting í frak og lýðveldi
stofnað 14. júfí 1958. Við stjórn tók innlend horgarastétt en fulltrúar verka-
manna og bænda voru útilokaðir. Engti að síður naut hún stuðnings byltingar-
aflanna í landinu og kommúnistaflokksins, sem vildu verja lýðveldið og lýð-
ræðislega árangra byltingarinnar. Ekki var ár liðið cr Kassem-stjórnin tók
upp afturhaldsstefnu og sveik byltingarsinnuð fyrirheit. í ágúst og september
1961 sendi hún hersveitir gegn Kúrdum og hélt áfram hernaðaraðgerðnm gegn
þeim meðan hún var við völd. 1963 gerðu Baathistar stjórnarbyltingu. Að
henni stóðn gagnhyltingarsinnaðir herforingjar og stefndu að fasískum stjórn-
arháttum. f júní 1963 hóf þessi stjórn útrýmingarstyrjöld gegn Kúrdum. Baat-
hista stjórnin féll fyrir hernaðareinræðisstjórn Aref. Sú stjórn þóttist í fyrstu
vilja semja og var um skeið vopnahlé og samningaviðræður, en þegar stjórnin
tahli sig vera orðna fastari í sessi, vildi hún ekki fallast á stjálfstjórnarkröfur
Kúrda og hóf styrjöld gegn þeim vorið 1965.1
Andrúmsloftið í stjórnmálum Miðausturlanda er lævi blandið.
Tvinnast þar saman undirferli og samsæri í því augnamiði að ræna
íbúana þeim ávinningum sem voru árangrar langrar og harðrar
baráttu gegn yfirrráðum heimsveldanna. Birtist þetta í efnahags-