Réttur - 01.01.1966, Síða 69

R É T T U R
69
leið og ég setti fram mitt persónulega mat á reynslunni af klofningi
alþjóðlegu verklýðshreyfingarinnar, að nú væru skapaðar forsendur
fyrir sigri sósíalismans í Evrópu með friðsamlegu móti og fyrir
sameinuðum flokki sósíalista. En 'þá rétt á eftir skall á kalda stríðið
og allt það andlega styrjaldarástand, er því fylgdi. Er þeirri orrahríð
slotaði nokkuð 1955, reyndi Sósíalistaflokkurinn strax að koma á
samstarfi við Alþýðuflokkinn og lagði til á flokksþingi sínu 1955
að „koma á kosningabandalagi Sósíalistaflokksins, Alþýðuflokksins
og Þjóðvarnarflokksins, þannig að þeir bjóði fram sem einn kosn-
ingafIokkur.“ Alþýðuflokkurinn kaus þá heldur að bjóða fram raun-
verulega sem einn kosningaflokkur með Framsókn, en Sósíalista-
flokkurinn myndaði Alþýðubandalagið með þeim Alþýðuflokks-
mönnum, sem reknir voru úr Alþýðuflokknum fyrir að vilja sam-
starf við Sósíalistaflokkinn. Eftir 1958 lenti svo Alþýðuflokkurinn
raunverulega í því að bjóða fram í verklýðsfélögunum sem einn
kosningaflokkur með íhaldinu.
Eftir 1963 er þetta ástand hinsvegar allt að gerbreytast. Samtímis
því sem kalda stríðinu linnir erlendis, hefur hættan á borgaralegu
tvíflo'kkakerfi á íslandi, sem Framsókn tók auðsjáanlega að stefna
«ð eftir kosningarnar 1963, vakið marga menn í verklýðsflokkun-
um til umhugsunar um nauðsyn pólitísks samstarfs og einingar í
verklýðshreyfingunni. Samtímis hefur og hjaðningavígum í verk-
a framkvænnt hins sósíalistiska lýðræðis eftir leiðum Jjingræð'is eða öðrum
l't'im löglegtim leiðum, sem við eiga í hverju landi, sem lýðréttindi veitir, í
1 rausti þess, að sakir valds og áhrifa sósíalisinans og lýðfrelsishreyfingarinnar
1 heiminum, fái hann óáreittur að framkvæma stefnu sína strax og hann hefur
unnið meirihluta þjóðarinnar til fylgis við hana. (Hér kom neðanmáls: En
þótt slíkur saineiningarflokkur sósíalista sé mjög æskilegur, þá er framkvæmd
sosíalismans einnig htigsanleg af fleiri flokkum, er liefðu nána samvinnu um
haráttuna fyrir algerum sigri lýðræðisins á hverju sviði þjóðlífsins af öðru,
• ■ d. þjóðnýtingu hankanna í þetta sinn, námanna í annað sinn o. s. frv). En
auðvitað mega lýðræðissinnar heims þrátt fyrir Jiessa gífurlega auknti mögu-
leika friðsamlegrar þróunar, ekki sofna á verðinum gagnvart þeim afturhalds-
öflum, sem enn dreymir urn að leiða yfir mannkynið alræði peningavaldsins,
kreppur og nýjar styrjaldir. En |iað verður liinsvegar vart hægt nú, eins og
gert var fyrir stríð, af einum þingmanni Sjálfstæðisflokksins, að nota það sem
rök gegn framkvæmd sósíalismans á Islandi, að við yrðum að haga innanlands-
stefnu vorri í samræmi við vilja ensku og þýzku ríkisstjórnanna, en ekki í
samræmi við ákvarðanir íslenzku Jjjóðarinnar sjálfrar. Svona raunhæft var litið
á þjóðfrelsi og lýðræði íslendinga þá af einuni af hinum hetri fulltrúum ís-
lenzkrar horgarastéttar!44