Réttur - 01.10.1934, Side 51

Spánn.
Þann 28. júní 1931 sagði enska blaðið Times í ótví-
ræðum áhyggjutóni, að Spánn gæti hæglega orðið
Rússland Vestur-Evrópu. Þetta var nokkrum vikum
eftir aprílbyltinguna, sem steypti konungdæminu og
breytti þessu forna ríki kirkjulegs og konunglegs aft-
urhalds í borgaralegt lýðveldi. Þetta ríg-afturhalds-
sama málgagn sýnir með þessum orðum meiri skilning
á viðburðum tímans en borgaraleg málgögn eru vön
að hafa. Spánn getur í raun og veru hæglega orðið
næsta Evrópulandið, sem fetar í spor Sovét-Rússlands.
Lenin benti á það, að Spáni svipaði í ýmsu meira en
öðrum löndum til Rússlands, eins og það var fyrir
nóvemberbyltinguna. Rússneska byltingin var að
miklu leyti skilyrðisbundin af hinum sérstöku félags-
legu aðstæðum landsins. Hví skyldu ekki svipaðar að-
stæður, þarna sem annars staðar, valda svipuðum af-
leiðingum.
Spánn er það landið í Evrópu, sem einna skemmst
er á veg komið í sinni þjóðfélagslegu þróun. Á Spáni
eru eftir víðtækari 'leifar aðalveldisins en annars
staðar í Norðurálfunni. Spánn er fyrst og fremst land-
búnaðarland með fjölmennri bændastétt, sem ,er eins
allsiaus, kúguð og réttlaus og verða má. Landið er að
mestu í höndum stórjarðeigenda, sem eiga óheyrileg
landflæmi. Langstærsti jarðeigandinn er þó rómversk-
kaþólska kirkjan, sem með arðráni sínu og allri á-
þján hefir áunnið sér logandi hatur spánskrar alþýðu.
Kirkjan er atvinnurekandi á stærsta mælikvarða, hún
á banka, námur og verksmiðjur, hún kemur fram sem
kaupkúgari og arðræningi. Hún sameinar innan síns
verksviðs hina miðaldalegu ánauð aðalsveldisins og
auðvaldskúgun nútímans.
Á Spáni er ekki til neinn atvinnuleysisstyrkur og
yfirleitt engar félagslegar tryggingar. Atvinnuleysið
er gífurlegt. Kaupgjald verkamanna jafngildir 4—5
ísl. krónum. Landbúnaðarverkamenn hafa þó ennþá
147