Réttur - 01.04.1970, Qupperneq 3

HJALTI KRISTGEIRSSON:
UPP ÚR
ÖLDUDALNUM?
/ ^
A vordögum 1970 geisaði stéttastríð á 1 f-
landi. Vérkalýðsstéttin undi ekki lengur stór-
felldri kjaraskerðingu síðustu ára og krafðist
kauphækkunar og fleiri lagfœringa á samn-
ingum. Þegar útséð var um að viðsemjend-
ur sinntu kröfunum án þess að finna styrk-
leika á bakvið þcer, hófust umfangsmikil
verkföll — þau fyrstu hinn 21. maí — og
þeim slotaði ekki fyrr en 2. júlí, er síðustu
iðnaðarmannafélögin náðu samningum. Hér
á eftir verður gerð grein fyrir þeirri þróun
verðlags og kaupgjalds er var baksvið þessara
stéttaátaka, og einnig verður fjallað stuttlega
um þann árangur sem verkalýðshreyfingin
barðist fyrir og náði.
Verðlagsþróun frá september 1967 fram
til maí í ár er í sem stærstum dráttum þessi:
Verðlag á almennum neyzluvörum og
þjónustu hefur hækkað um 62,9%, en á mat-
vörum einum um 75,5%. Vísitala fram-
færslukostnaðar sýnir 56,6% hækkun. Við
kaupmáttarútreikningana í meðfylgjandi
töflum er notuð vísitala vöru og þjónustu,
enda er hún viðurkenndur mælikvarði til
þeirra hluta.
Upphafstími vísitöluraðanna, september
1967, er valinn af eftirfarandi ástæðum:
Nauðsynlegt er að leita aftur á „verðstöðvun-
artímabilið", sem ríkti frá hausti 1966 til
hausts 1967. Allan þann tíma var vísitölu
framfærslukostnaðar haldið í 195 stigum og
kaupgreiðsluvísitölu í 188 stigum (það þýddi
15,25% verðlagsuppbót á þáverandi grunn-
laun). Var þá eðlilegast að miða raðirnar við
verðlag í september, sem var hinn fyrsti af
síðasta 3ja mánaða kaupgreiðsluvísitölu-tíma-
bilinu. I nóvember komu fram í vísitölu áhrif
af lækkun og niðurfellingu niðurgreiðslna.
Þær efnahagsráðstafanir ber að skoða í sam-
hengi við það, sem síðar kom á daginn.
Hinn 24. nóv. 1967 lækkaði Seðlabankinn
gengi íslenzkrar krónu, þannig að hver
bandaríkjadalur varð 57 krónur í stað 43ja
43